29-САБАҚ
ЖАН ЖАДЫРАТАР ƏУЕН
Сабақта:
Жан жадыратар жарқын əуенді əндермен таныс бола-
мыз;
Əсет Найманбайұлы мен Дəнеш Рақышевтің əншілік мəнері туралы білеміз;
Тыңдалған əндерге талдаулар жасаймыз.
Тамылжыған, сазды, əуезді үн адам жанын ерекше тербейтін тылсым күшке ие екендігін талай ғұлама ғалымдар мен ойшылдар айтып кеткен. Данышпан Абай Құнанбаев əн-күй немесе жақсы бір əуеннің адам санасына əсері қандай
болатындығы туралы көптеген терең, үлгілі пікірлер айтты. Мысалы:«Құлақтан кіріп бойды алар, Жақсы əн мен тəтті күй...» немесе: «Жүрек тербеп оятар баста миды». «Əннің де естісі бар, есері бар, Тыңдаушының құлағын кесері бар...» немесе: «Құр айқай бақырған, Құлаққа əн бе екен», – деген өлең жолдарында əннің əртүрлі мінезде болатындығын тал-дап берді.
|
Ақын, əнші, композитор Əсет
|
|
Найманбайұлы1867жылы қазіргіШығыс
|
|
Қазақстан облысы, Үржар ауданы, Бақты
|
|
ауылында дүниеге келген. Əсеттің əке-
|
|
шешесі кедей, шаруа адамдар болса да,
|
|
Əсет ескіше оқыған көзі ашық адам бо-
|
|
лады. Оның дүниетанымы, ой тереңдігі,
|
|
əсіресе, айтыс жанрында кеңінен та-
|
|
нылды. Ол Рысжан, Əріп, Бақтыбай,
|
Əсет
|
Кəрібай, Қали, Сəмбет ақындармен
|
жəне Мəлике
|
қызбен айтысқан. Əсет
|
Найманбайұлы
|
(1867–1922)
|
мұраларының
|
ішінде халыққа кеңірек
|
таралғаны – оның əндері. Ол Біржан сал,
|
|
Ақан серіден дəуірлеген Арқа əншілік дəстүрін жалғастырып, дамыта түсті. Оның «Кіші Ардақ», «Үлкен Ардақ», «Қарагөз», «Мақпал», «Інжу-маржан» т.б. əндері қазақ музыка мəдениетінің озық үлгілері қатарында тұрады.
Халықтық өнердің інжу-маржанын бойына терең дарытқан өр талант иесі, бұлбұл үнді, жезтаңдай əнші – Дəнеш Рақышев есімі барша қазақ халқына, өнер сүйер қауымға кеңінен танымал. Жетісудың бұлбұлы атанған Қа-зақстанның халық артисі Дəнеш
Достарыңызбен бөлісу: |