Ахметжанов о. Н. Жануарлардың КӨз аурулары оқу құралы семей, 2012 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 7,92 Mb.
|
7e7b7439-84b7-11e3-9ea3-f6d299da70eeкоз-3
7e7b7439-84b7-11e3-9ea3-f6d299da70eeкоз-3
| Торлы қабықтың қабынуы – (retinitis) ретинит. Жан – жануарлардың көзінің торлы қабығының қабынуы сирек болса да кездеседі. Ретиниттің тікелей торлы қабықтың қабынуынан пайда болуы сирек кездеседі. Жиі анатомиялық жағынан өте тығыз байланысты тамырлы қабықтың және көздің көру жүйкесі бүртігінің қабынуларының ауысуынан дамиды. Сөйтіп ретинит екінші реттік қабыну үрдісі ретінде пайда болады. Сонымен бірге бірінші реттік, яғни оның тікелей қабынуы да мүмкін. Оның себептері: көздің механикалық әсерлерден болған жарақаттары, ұрылуы, соғылуы. Сондай - ақ торлы қабықтың қабынуы, қан құйылу. Ретинит ит обасы, лейкемия, иттердің қант диабеті, жылқының жұқпалы плевропневмониясы, сиырдың қатерлі қызбасы сияқты инфекциялық аурулар салдарынан да дамиды. Мал азығында каротиннің (А витамині мен лютейннің провитамині яғни алғы заты) және Е (токоферол) витаминінің жетіспеуі де бұған себеп екені белгілі. Мысалы: лютейн жетіспесе торлы қабықтың әсіресе ортаңғы тұсы дистрофияға ұшырайтыны, бұршақ дене бұлдырланатыны анықталған. Ғалымдар торлы қабықтың қабынуы оның тамырлы қабықтан ажырауымен бірге жүреді және сонысымен қауіпті дейді.
Белгілері. Торлы қабықтың қабынуы оның жалпылама (диффузды) ісінуімен сипатталады. Қан тамырлары жарақаты салдарынан пайда болған қан тамырларының эмболиясы мен тромбозы қанның іркілісіне әкеледі. Торлы қабықтың торшалары арасына қан тамырларынан шыққан қанды сұйық сіңеді, «қан құйылу» болады. Торлы қабық пен тамырла қабық арасында фибринді сұйық (эксудат) жиналады. Егер сұйық мөлшері көп болса ол торлы қабықты шыны тәрізді дененің ортасына қарай итеріп ығыстырады. Қабыну салдарынан торлы қабаттың негізгі қабаттарына дәнекер ұлпа өсіп тығыздалады, қатаяды. Қабынуға ұшыраған таяқша және сауытша тәрізді торшалар семеді, түсті (пигментті) эпителий қабаты бүлінуге ұшырайды. Осыған байланысты торлы қабықтың жарықты қабылдауы нашарлайды, немесе мүлде жойылады. Мал жарыққа қарай алмайды, қарашығы кішірейеді. Қорытынды диагноз қою үшін көздің түбі офтальмоскоппен зерттеледі. Торлы қабық қабынса көз түбінің түсі өзгереді, бұлдырланады. Көз түбінің «соқыр аймақ» («тапетум нигрум» - tapetum nigrum) деп аталатын төменгі бөлігінің түсі сұрғылт сарғыш немесе кірлеу сарғыш түске енеді. Ал қалыпта оның түсі әр түрлі жануарларда өзіне тән жасылдау, қою қоңыр, қоңырқай немесе қоңырқай қара болады және жылтыр. Торлы қабық қабынғанда көз түбінің жоғарғы жағының (tapetum lucidum) түсі де өзгереді. Қалыпта «тапетум люцидум» жылтыр, түсі әр түрлі жануарларда әртүрлі: сары, жасыл, немесе көгілдір. Торлы қабық қабынғанда көз түбінің жоғарғы жағының да түсі өзгереді, көмескіленеді, жылтырлығы жоғалады. Алғашында торлы қабықтың қан тамырлары жуандаған, тармақтары көп. Соңынан торлы қабыққа сұйық жиналу барысында олар қысылып, семіп, мүлде көрінбей қалады. Торлы қабықтың қабынуы көздің көру жүйкесіне әсер етеді, оның бүртігінің тұрпаты анық емес. Көлемі ұлғайған, қызарған. Соңынан ол бозарып, семіп, көзге анық байқалмайды. Мұның бәрі көздің көруіне кері әсерін тигізіп, көз көрмей қалуы мүмкін. Емі. Торлы қабық аса қабынып, тамырлы қабықтан ажыраса емнің тиімділігі төмен және толық жазылуы сирек. Бірінші кезекте малды қара көлеңке қораға қойып, көздің жұмысын мейлінше шектейді. Жалпы және жергілікті емдер жасалады. Жалпы ем ретінде антибиотиктер қосып ретробульбарлық новокаин блокадасы жасалады. Эксудаттың тартылып, тарқауы үшін ішке ацетильсалицил қышқылы, калий – иод беріледі. Қан тамырына 10% кальций хлорид егіледі. Көзге алғашында 0,5% - ды, содан соң 5 - 8% - ды дионин ерітіндісін тамызады. Көзге қан құйылғанда Е (токоферол) витаминін қолдану жақсы нәтиже береді. жүктеу/скачать 7,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|