Bulletin «Педагогика ғылымдары» сериясы
GLOBALIZATION IS A PLACE OF NATIONAL VALUES IN FORMATION
жүктеу/скачать 6,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Майлыбаева Вестник
| GLOBALIZATION IS A PLACE OF NATIONAL VALUES IN FORMATION
OF PROFESSIONAL COMPETENCE OF TEACHERS Abstract In this article, globalization has shown that man is increasingly absorbing the qualities of the world, and not the national characteristics of man, which is formed as a factor in the perception of other people. The world is attractive by its diversity. These features are the basis of the ethnos of the country, where national values are preserved. Folk, national upbringing of the future generation lies in the formation of the competence of future teachers. Key words: globalization, education, professional competence, teacher, process, system, world, national, spiritual, value, specialist Қазіргі жаһандану жағдайында білім мен ғылым жҥйесінің қызметкерлерінің халықаралық академиялық тҧрғыдан ҽмбебаптығы мен шапшаңдығын кҥшейтуді талап етеді, сонымен қатар ол Қазақстанның геосаяси жағдайы мен ҧлттық мҥдделерін ескере отырып, ҧлттық білім беру жҥйесін ҽлемдік білім беру кеңістігіне шоғырландыруды да қажетсінеді. Ҽлемнің дамыған елдерінде білім - экономиканың ҿндіруші саласы болып табылады. Нақтырақ айтқанда, білім мен ғылым ҿзін-ҿзі асырайды жҽне елді де асырайды. ҚР Президенті Н.Ҽ. Назарбаевтың Қазақстан халқына кезекті Жолдауында еліміздің болашағын қазақстандықтарды жаңа бағыттар қҧрумен байланыстыра келе, «Барлық жастағы азаматтарды қамтитын білім беру ісінде ҿзіміздің озық жҥйемізді қҧруды жеделдету қажет. Білім беру бағдарла- маларының негізгі басымдығы ҿзгерістерге ҥнемі бейім болу жҽне жаңа білімді меңгеру қабіле- Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018 51 тін дамыту болуға тиіс» - деп кҿрсетілген 7-ші басым бағытының идеяларын жҥзеге асыруға бағытталған [1]. Сол себепті ЖОО-ның оқу ҥдерісі бҥгінгі кҥні жаһандану ҥдерісіне бағатталуы керек, оларды есепке алатын болсақ, біздің жас мамандарымыз тек ҿз республикамызда ғана емес, дҥниежҥзілік еңбек нарығында сҧранысқа ие болып, сонымен қатар жастар қоршаған ортаның ҿзгеріп отыратын қҧбылыстарына оңай да, жылдам ҥйреніп кететін болады. Жаһандану адамның дҥниеге, басқа адам- дарға, ҿз-ҿзіне деген қарым-қатынасына септігін тигізетін фактор ретінде қалыптасып келе жатқан тҧлға алдына жаңа талаптар қояды жҽне ол жоғары оқу орындарында оқу ҥдерісі қҧрылымын қамтуы тиіс. Сонымен жаһандануды бір ғана анықтамамен сипаттау мҥмкін емес, ол ҿте кҥрделі ҥдеріс. Жаһандану – дегеніміз мемлекеттердің, этностардың ҽлеуметтік қауымдастықтың ғаламшар дең- гейінде бірегей қатынастар жҥйесіндегі ҿзара ҽрекеттесуі; «бҧл ашық мҽдени алмасу, ҿзін-ҿзі ҧстау ҥлгілерін қабылдау, мҽдени стереотиптерге бейімделу; бҧл адамзат қызметінің барлық саласындағы қатынастар шекарасын кеңейту, халықтар мен мемлекеттердің ҿзара келісілген іс-қимылдарын жасау қажеттілігін туғызатын бірегей экономикалық, экологиялық, ақпараттық кеңістіктің пайда болуы» [2,11]. Қазіргі жаһандану ҥдерісінде ҧлттық қҧндылықтарды сақтау мен ҿзінің бет-бейнесін, ізгі дҽс- тҥрлерін сақтау жолындағы кҥрес ҧлттық сананы сақтау кҥресі екенін тҥсіну ҥшін, келешек ҧрпақты ҧлттық, халықтық тҧрғыдан тҽрбиелеу қажет. ХХІ ғасыр табалдырығын еркін аттаған азат ҧрпаққа тҽлім-тҽрбие мен білім беруді жетілдірудің басым бағыттарын айқындап, педагогика ғылымында ҧлттық сананы қалыптастыру кҿкейкесті мҽселелердің бірі болып отырғаны анық. Қоғамда ҽлеуметтік, мҽдени ҥдеріспен қамтамасыз ететін жоғары қҧндылық – білім. Осы жоғары қҧндылық сапасын кҿтерудің басты шарты – педагогтардың кҽсіби қҧзыреттілігін дамыту болып табылады. Олай болса, білімге негізделген қоғам қҧрылысының негізгі басымдықтарын есепке ала отырып, педагог мамандардан аса жоғары кҽсіби қҧзыреттілік талап етіледі. «Қҧзыреттілік» тҥсінігін анықтауда ҿзіндік тҽсілді Н.К. Кабардов пен Е.В. Арцишевскаядан бай- қауға болады. Берілген тҽсіл «қҧзыреттілік», «қабілет» тҥсініктерін салыстыру ҽрекетінде бекітілген. Аталған авторлар, қҧзыреттілік - дегеніміз мінез-қҧлықтың сипаттамасы, жеке тҧлғаның белсенді- лігі, қажетті дағдылардың қалыптасуы деген тҧжырым жасай отырып, «қҧзыреттілік» – меңгеру сатысы жҽне ҥйретудің нҽтижесі ретінде анықталатындығына тоқталған [3]. Қай саланың маманы болмасын адам кҽсібилігінің қажетті қҧрамдас бҿлігі кҽсіби қҧзыреттілік болып табылады. Кҽсіби қҧзыреттіліктің заманауи бағыттары жҽне тҥсіндірмелері тіптен ҽртҥрлі. Қазіргі кезде шетел ҽдебиеттерінде бар кҽсіби қҧзыреттілік анықтамалары, яғни ана тілімізге «терең білім», «тапсырманы барабар, сҽйкесінше орындау кҥйі», «қызметті сапалы орындау қабілеттері» деп аударылып қолданылуда. Ғалым Д.М. Фесслердің пікірінше, ҽлемдік кҽсіби қҧзыреттілікке тҧлғаның қызмет ортасының маңыздылығын жатқызады, себебі қазіргі заманда адамның кҽсіби ҿсуі кҿбінесе қызмет ету ортасына байланысты дей келе, бір-бірімен ҿзара ҽрекет етуші ҥш ортаның дамуын кҿрсетеді: - «жеке қоршаған орта»; - «ҧйымдастыру ортасы»; - «мансап ортасы»; (білім беру, мамандыққа ену, қҧзыреттіліктің ҿсуі) [4]. Кҽсіби қҧзыреттілік маманның дайындық сапасының сипаттамасы, еңбек қызметінің тиімділік ҽлеуеті ретінде қарастырылады. Ҧлттық жҽне жалпы адамзаттық қҧндылықтар негізінде жан-жақты жетілген жастарды қалыптас- тыру, адамгершілікке баулудың негізгі бағыттары мен идеялары Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы Экономиканың жҽне азаматтардың ҽл-ауқатының тҧрақты дамуын қамтамасыз ететін білім беру жҥйесінің бҽсекеге қабі- леттілігін арттыру, адами капиталды дамыту ҥшін оны тҥбегейлі жаңғырту [5]. Қазақстан Республи- касының тҽлім-тҽрбие тҧжырымдамасында: «Тҽуелсіз Қазақстанның ҽлеуметтік-мҽдени даму жолы дегеніміз – ең алдымен адамзат қазыналарына баса назар аудару, прогрешіл халық дҽстҥрлері мен ҽдет-ғҧрыптарының толымды тҥлеуі, гуманитарлық ғылымдарға, ҿнерге, халықтардың адамгершілік ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018 52 байлықтарына қайтып оралу, мҽдениеттің барлық салаларында ҧлттық даралықты сақтау, барлық ҧлттық мҽдениеттердің қазыналары мен дербестігін мойындау» - деп атап кҿрсетілген [6]. «Қҧндылық» – деген ҧғым философия, қоғамтану жҽне педагогика сынды гуманитарлық ғылымдарға тҽн негізгі ҧғымдардың бірі болып табылады. Сондай-ақ, қҧндылықты қоғамдық сана ретінде, яғни ҽділеттілік немесе ҽділетсіздік деп сипаттап қана қоймайды, сонымен бірге оларға баға береді, оларды мақҧлдайды немесе айыптайды жҽне олардың жҥзеге асуын талап етеді немесе кемшілікті жоюдың ҿлшемі болып табылады. Жалпы адамзаттық қҧндылықтардың арасында философтар мен прогресшіл ойшылдар, педагогтар ҽрқашан бірінші орынға адамның қҧқығын, оның бостандығын жҽне соған сҽйкес келетін тҽрбие мен білімді бҿліп қарастырған. Халқымыздың салт-дҽстҥрлерін зерттеуге алғашқылардың бірі болып қадам жасаған ағартушы – ҧстаз Ы.Алтынсарин, Ш.Уҽлиханов, алаш қайраткерлері Ҽ.Бҿкейханов, Х.Досмҧхамбетов, белгілі академик Ҽ.Марғҧлан жҽне Х.Арғынбаев, Е.Масанов, Б.Уахатов сынды ғалымдар ҿз еңбектерінде ҧлттық салт-дҽстҥрлерді ҽр қырынан зерттеген [7]. К.Б. Жарықбаев, С.Қалиев, Ҽ.Табылдиев, С.А. Ҧзақбаева, Қ.Бҿлеев С.Кенжеахметҧлы, Ж.С. Ғаббасов жҽне т.б. ғалымдар қазақ халқының ҧлттық қҧнылықтарын оқу-тҽрбие ҥдерісіне ендіру мҽселелерін талдауға алған. Аталмыш ғалымдардың еңбектерінде қҧрсақтағы бала тҽрбиесінен бастап, болашақ педагог мамандарды даярлау мҽселелерін ҧлттық қҧндылықтар тҧрғысынан қарастыру кҿзделген [7]. Ҧлттық қҧндылықтар дегеніміз халқымыздың ҧлттық бет-болмысын, ерекшелігін кҿрсететін мҽдениеті, ҿнері, тілі. Еліміз тҽуелсіздік алғалы бері ҧлттық қҧндылықтарымызды дамыту, жаңғырту бағытында келелі жҧмыстар атқарылуда. Ғасырлар бойғы ата-бабамыз сақтап келген ҧлттық жҽді- герлерімізді ҧрпақ тҽрбиесіне пайдаланып, мақтан тҧту аса маңызды. Ҧлттық қҧндылықтарымызды ҽлемдік деңгейге шығаруға қабілетті тҧлға тҽрбиелеу ҥшін: жүктеу/скачать 6,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|