Дәрістер. 1 тақырып. Философия, оның пәні мен қоғамдық маңызы
жүктеу/скачать 2,79 Mb.
|
lektsii po filosofii
- Бұл бет үшін навигация:
- Құдай
- “Дiни сенiмге ²
| Ерiктiк мәселесi
И.Канттың ойынша, адам ерiктi түрде категорикалық императивтiң талаптарын мүмкiндiгiнше толық орындауы керек. Зорлықтың негiзiнде атқарылатын моральдық императивтер жоқ. Бiрақ, бұл теорияда ғана. Ал, нақтылы өмiрде, құбылыстар әлемiнде, адам көбiнесе гипотетикалық императивтермен кездеседi. Бұл жағдай оның жан-дүниесiнде үлкен қайшылықтарды тудырады. Бұл қайшылықты шешу жолында И.Кант категорикалық императив шынайы өмiрде толығынан емес, тек соның талабына шексiз жақындау арқылы шешiледi деген пiкiр айтады. Ал мұндай жағдайда адам бақытқа жете ала ма?,- деген сұраққа ол былайша жауап бередi : “Мораль - бiз өзiмiздi қалайша бақытты қылуымыз керек жөнiндегi iлiм емес. Ол бiз қалайша бақытқа сай болуымыз керектiгiн көрсетедi². Бақытты адам деп бiз өмiрден ләззат алғанды, иә болмаса барлық нәрсе соның еркi мен тiлегi арқылы орындалғанды емес, тек қана өзiнiң өмiрдегi парызын орындап, iс-қимылына қанағат еткендi айтамыз,- деп қорытады ұлы ойшыл. И.Канттың ойынша, ешкiм және ешқашан тек қана парыз идеясының негiзiнде өмiр сүре алмайды. Жоғарыдағы айтқандай, тек қана трансценденттiк шексiздiктiң аясында ғана категорикалық императивтiң толық орындалуына үмiт артуға болады. Сондықтан, адамның жан-дүниесiнiң өлместiгi болуы қажет. Мiне, бұл практикалық зерденiң екiншi тұжырымы. И.Канттың ойынша, тарихи, ғасырлар өткен сайын адамзаты моральдық идеалға жақындай түсуде, әсiресе, болашақ “этикалық мемлекет² орнаған кезде бұл процесс тездеуi мүмкiн. Ал, бiрақ, трансценденттiк жағдайда идеалға жақындап жету басқаша болмақ, өйткенi адам өлместiк сатысына көшедi. Жiгердiң ерiктiгi мен жан-дүниенiң өлместiгi үшiн қажеттi түрде белгiлi бiр онтологиялық (болмыстық) негiз керек. Ең болмағанда логикалық түрде адам Дүниеде құдiреттi күштiң бар екенiн мойындауы керек. Олай болса, мұндай негiз деп тек Құдайды атауға болады. Құдай, сондықтан, бар және болуы қажет. И.Канттың ойынша, Құдайға сенбеушiлiк адамдардың моральдық деңгейлерiн күрт төмендетер едi, олар табиғаттан әлсiз және жетiлмеген болып жаратылғаннан кейiн күнәға батып адамдық қасиеттерiнен жұрдай болуы мүмкiн. Сонымен, И.Кант “Мен не нәрсеге үмiттене аламын?,- деген сұраққа - “Дiни сенiмге²,- деп жауап қайтарады. жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|