Эмбриология
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев Гистология
| Макрофагтар
(«Дәнекер тіндерді» караңыз) сүйек майында күрылымы және кызметтік касиеттері жағынан біркелкі емес, бірак лизосомалар мен фагосомаларға бай болады. Макрофагтардын кейбір популяцияла- ры биологиялык белсенді заттардын біркатарын (эритропоэтинді, колония белсендіруші факторды, интерлейкиндерді, простагландиндерді, интерфе- ронды және т.б.) бөледі. Синусоидтардың кабырғалары аркылы өтіп кететін өсінділерінін көмегімен, макрофагтар кан ағымынан күрамында темірі бар коспаларды (трансферринді) ұстап калып, оларды әрі карай дамып келе жаткан эритроидты жасушаларға гемоглобиннің геминдік бөлігін түзеуге береді (14Л-суретті караңыз). Жасуша аралық зат. Сүйек майында бұл заттың кұрамында II, III және IV түрлі коллагендер, гликопротеиндер, протеогликандар және т.б. болады. Гемопоэздік жасушалар 6 классты түзейді (7-тарауды караныз). Сүткоректілерде және адамда эритропоэз сүйек майында ерек ше морфофункционалдык ассоцияларда, атап айтсак, эритробласттық 440 14-Тарау. Қан жасау (тузу) және иммундык, кдрғау жүйесі аралшықтарда өтеді. Эритробласттык аралшыктар, сыртынан эритроид- ты дифферонның жасушаларымен коршалған және сүйек майынын ма- крофагымен байланыс түзеген макрофагтан түрады. Проэритробластыдан ретикулоцитке дейінгі жасушалардын макрофагпен байланысы оның рецеп- торлары — сиалоадгезиндердің көмегімен ұсталынады. Макрофагтар эритробласттар үшін «коректендірушілер» кызметін орын- дайды, олардың есебінен эритробласттардын касында эритропоэтиннің, қам жасау дәрумендерінің (D, дәрумені), ферритин молекуласынын жинакталуы және эритробласттың ішіие түсуі камтамасыз етіледі. Аралшыктын макро- фагтары эритробласттардан пісіп-жетілу кезінде сыртка шығарылып таста- латын ядроны фагоциттейді және айналасында эритропоэздін жаңа ошағын калыптастырады (14.1; 7.17-суреттерді караңыз, б). Даму барысында эритробластылар аралшыктардам бөлінеді және ядросы аласталғаннан кейін (энуклеациядан кейін) көктамырлыксинустын кабырғасы аркылы канның ағымына түседі. Синустардың кабырғасы, каннын пішіндік элементтері және плазма өтетін саңылаулы тесіктермен немесе поралармен, тесілген, жайпактанған эндотелий жасушаларынан (перфорацияланған эндо- телиоциттерден) кұралған. Эндотелий жасушаларының арасында орныккан макрофагтар болады. Гранулоцитарлық дифферондардың жасушалары да аралшыктар кұрайды, олар негізінен сүйек кемігі куысының шеткері аймактарында орналасады. Гранулоцитарлык дифферондардың жетілмеген жасушалары протеогликан- дармен коршалған. Жетілу барысында гранулоциттер қызыл жілік майында коймаланады, ол жерде олардың саны эритроциттерден 3 еседей артык, ал шеткері кандағы гранулоциттерден 20 еседей көп болады. Мегакариобласттар және мегакариоциттердің синустармен байланысынын тығыздығы соншалы, олардың цитоплазмасының шеткері аймактары тесікшелер аркылы тамырдын куысына шығып та кетеді. Цитоплазманын фрагменттерінің тромбоциттер түрінде үзіліп бөлінуі кан тамырларынын ар- насына тура жүреді. Миелоидты катардын аралшығының жасушаларының ішінде сүйек майының лимфоциттерінің және моноциттерінің кішкентай жиынтыктары кездеседі, олар кан тамырларын қоршай орналасады. Қалыпты физиологиялык жағдайда сүйек майы синустарынан каннын тек толык жетілген пішіндік элементтері ғана өтеді. Миелоциттер және эритробласттар канға организмнін тек патологиялык жағдайында ғана түседі. Қан ағымына арнасына толык пісіп-жетілмеген жасушалардын түсуі сүйек майындағы кан жасаудың бұзылыстарының накты белгісі бо- лып табылады. 14.1.2. Сары жілік майы Сары жілік майы жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|