Эмбриология
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев Гистология
| Тамырлануы.
Көкбауырдың какпасына, трабекулярлык артерияларға тармакталатын, көкбауыр артериясы кіреді. Артериялардың сырткы кабык- шалары трабекулалардың тіндерімен босандау байланыскан ( 14.6-суретті караңыз). Трабекулярлык артериянын кез келген кесіндісінде ортаңғы ка- быкша, онын кабырғасының кұрамында айналмалы бағытта ширатылған бұлшык ет шоғырларының болуының нәтижесінде жақсы айкындалады. Трабекулярлык артериялардан пульпарлык артериялар шығады. Бұл арте- риялардың сырткы кабыкшасында тамырдың бойлай созылуын және та- мырдың жиырылуын камтамасыз ететін айналмалы шиыршыкталған эластикалык талшыктар көптеп орналасады. Пульпарлык артерия трабекула- дан шыға салысымен лимфалык тіннен кұралған муфтамен коршалып, бүл жерлерде орталык артерия деп аталады. Орталык артерия (a. centralis lymphonoduli) — бұлшык етті орташа көлемді тамырларға жатады. Одан гік бұрыш түрінде периартериалды лимфоид- ты муфтаға ұласатын кабырғалары жұка тамырлар шығады. Бұл тамыр- ларда лимфоциттер кабырға касындағы орынды алады да, сыртка көшеді, осы аркылы муфтаның және маргиналды аймактын жасушалык кұрамын толыктырады. Қылтамырларда калған эритроциттер әрі карай маргиналды көктамырлық синустарға түседі. Орталык артерия маргиналды аймакка және Кызыл пульпаға барып, диаметрі 100 мкм шашакты артериолаларға (arteriolae penicillaris ) тармақталады. Акырғылар көптеген шашақты кылтамырларға та- ралады. Қылтамырлардың эндотелиі тамырдың куысын ашып немесе жаба алады. Эндотелиоциттердің араларында тесікшелер болады, базальды мем брана үзікті. Қылтамырлардың шеті көктамырлык синустарға ашылады (көктамырлық типті гемокылтамырлар). Бірак, кылтамырлардың 90% канды тура маргиналды аймақтың және көкбауыр созындыларының ретикулярлык тініне кұяды, кан тек осыдан кейін ғана көктамырлык синустарға кұйылады. Бұл кылтамырлардың шеттерінде эллипс түрінде арнайы кұрылымдары бола- 454 14-Тарау. Қан жасау (түзу) және иммундық қорғау жүйесі ды, олар макрофагалдык муфта (vagina macrophagocytica) деген атка ие болған. Муфталардың макрофагтарында эритроциттердің фрагменттері болады, олар босан орналасып, кеуекті күрылымды түзейді. Муфталар канның келуін реттейді және канмен келетін антигендерді ұстайды. Сонымен, көкбауырда канмен камтамасыз ететін екі жүйе болады: тұйык (кылтамыр — синусоид) және ашык (кылтамыр — ретикулярлык тін). Тұйык. (жылдам) жүйе тіндерді оттегімен камтамасыз етеді. Ашык (баяу) жүйе эритро- циттерді және антигендерді макрофагтармен байланыстыру үшін әкеледі. Синустар кызыл пульпанын кесінді көлемінін 30% алып жатады. Олар көкбауырдын көктамырлык жүйесінін бастамасы болып табылады. Олардын диаметрі канмен толуына байланыста 12 мкм-ден 40 мкм-ге дейін толкиды. Кеңейген мезгілде барлык синустар көкбауырдың басым бөлігін ала- ды. Олардың ішінде кұрамында аздаған лимфоциттер және моноциттер орналаскан кан немесе плазма болады. Синустардың эндотелиоциттері үзікті базальды мембранаға орналаскан ( 14.8-сурет). Синустардың кабырғасынын үстіңгі беткейінде сакина тәрізді ретикулярлык талшыктар орныккан. Синустарда перициттер болмайды. Синуска кіреберісте және олардын көктамырға үласатын жерлерінде бүлшык ет жұмдарына ұксас кұрылымдар болады. Ашык тұрған артериалык және көктамырлык жұмдарда кан сину стар аркылы көктамырларға еркін өтеді. Көктамырлык жұмның жиыры- луы канның синуста жинакталуына әкеледі. Канның плазмасы синустын кабырғасы аркылы шығып кетеді, бұл оның ішінде жасушалык элементтердің концентрациялануына әкеледі. Көктамырлык және артериялык жүмдардын жабылуы мезгілінде кан көкбауырда коймаланады. Синустардың созылуы жағдайында эндотелилік жасушалардың араларында саңылаулар пайда бо лып, олар аркылы кан ретикулярлык стромаға өте алады. Артериялык жэне көктамырлык жұмдардын босансуы, сонымен катар, капсуланын жэне трабекулалардың жазык бұлшык ет жасушаларының жиырылуы синустардын босап, канның көктамырлык арнаға шығуына әкеледі. Синустардын кабыр- 4 жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|