§ 28–29. Сызықтық, тармақталған және циклдік

157
Scratch 
түрінде
­Сы­зық­тық­ал­го­ритм­
Цикл дік  жә не  тар мақ тал ған  ко ман да ла рды  тү сі ну  үшін 
бас қа ру  бло гын  есі міз ге  тү сі рейік.  Бұл  алгоритмдерде  бас қа ру 
бло гы ның  ко ман да ла рын  пай да ла на тын  бо ла мыз.
Циклдік алгоритмде іc­әрекеттер бірнеше рет орындалады. 
Scratch программалау ортасында циклдік алгоритмнің үш түрлі 
командаларын пайдаланамыз.
Циклдік алгоритмнің блок­сызба түрінде және Scratch 
программалау ортасындағы блок командалары 96-суретте 
берілген.
Басы
Соңы
Қызыл алманы іздеу
Табылды 
ма?
жоқ
иә
Құрылым ішіндегі 
командалар үнемі 
орындалып тұрады
Шартты тексеру. 
Блок ішіндегі әре­
кеттер шарт орын­
далғанша қайтала­
нады
Командалар блогы­
ның неше рет қай­
талау қажеттігін 
көрсетеді
­
­Цикл­дік­ал­го­ритм
А
А
РММ
Соңы
ММ
АА
А
А
Табылды 
ма?
АА
иә
иә
НН
Қызыл алманы іздеу
НН
-ПП
В
Циклдік алгоритмнің блок­сызба түрінде және Scratch 
Циклдік алгоритмнің блок­сызба түрінде және Scratch 
программалау ортасындағы блок командалары 
программалау ортасындағы блок командалары 
б
бло гы ның  ко ман да ла рын  пай да ла на тын  бо ла мыз.
бло гы ның  ко ман да ла рын  пай да ла на тын  бо ла мыз.
 іc­әрекеттер бірнеше рет орындалады. 
 іc­әрекеттер бірнеше рет орындалады. 
Scratch программалау ортасында циклдік алгоритмнің үш түрлі 
Scratch программалау ортасында циклдік алгоритмнің үш түрлі 
Циклдік алгоритмнің блок­сызба түрінде және Scratch 
Циклдік алгоритмнің блок­сызба түрінде және Scratch 
а
бас қа ру  бло гын  есі міз ге  тү сі рейік.  Бұл  алгоритмдерде  бас қа ру 
бас қа ру  бло гын  есі міз ге  тү сі рейік.  Бұл  алгоритмдерде  бас қа ру 
бло гы ның  ко ман да ла рын  пай да ла на тын  бо ла мыз.
бло гы ның  ко ман да ла рын  пай да ла на тын  бо ла мыз.
 іc­әрекеттер бірнеше рет орындалады. 
 іc­әрекеттер бірнеше рет орындалады. 
Scratch программалау ортасында циклдік алгоритмнің үш түрлі 
Scratch программалау ортасында циклдік алгоритмнің үш түрлі 
с
Цикл дік  жә не  тар мақ тал ған  ко ман да ла рды  тү сі ну  үшін 
Цикл дік  жә не  тар мақ тал ған  ко ман да ла рды  тү сі ну  үшін 
бас қа ру  бло гын  есі міз ге  тү сі рейік.  Бұл  алгоритмдерде  бас қа ру 
бас қа ру  бло гын  есі міз ге  тү сі рейік.  Бұл  алгоритмдерде  бас қа ру 
па
сы
ы

158
­
­Цикл­дік­ал­го­ритм­нің­орын­да­луы
Осы  кел ті ріл ген  прог рам ма да  цикл дік  ал го ритм ді  пай да­
ла ну  ар қы лы  ны сан ды  5  қа дам  жүр гі зіп,  бір не ше  рет  қай талау ға 
бо ла ды  (97-су рет). 
Тармақталған алгоритм шарттың орындалуына байланысты 
болады. Тармақталу командасы логикалық шартты тексере 
отырып, тармақтала орындалуын сипаттайды. Тармақталу коман­
даларын екі түрге бөліп қарастыруға болады: толық емес және 
толық тармақталу. Толық емес тармақталу шарт орындалған 
кезде қарастырылады. Толық тармақталу  шарт  орындалғанда    
да орындалмаған жағдайда да қарастырылады (98-сурет).
Соңы
Басы
Енгізу
жоқ (–)
иә (+)
1­команда
2­команда
Шарт
Егер (если) шарт 
орындалса, 
онда (то) 
сөзінен кейінгі әрекет­
тер орындалады
Шарттан кейін 
онда 
(то) сөзінен кейінгі іш­
кі  құ ры лым  орын  да­
ла ды.  Шарт  қа на ғат­
тан ды рыл ма ған  жағ­
дай да 
әйт пе се  (ина че) 
тар ма ғы  орында ла ды
Шарт орындалған­
ша күту
­
­Тар­мақ­тал­ған­ал­го­ритм
А
А
А
А
158
Р
М
ММ
ММ
М
1­команда
М
АА
АА
жоқ (–)
жоқ (–)
АА
АА
А
Шарт
А
НН
Басы
Н
Н
Енгізу
НН
-П
Толық емес тармақталу
Толық емес тармақталу
кезде қарастырылады. 
кезде қарастырылады. 
Толық тармақталу
Толық тармақталу
да орындалмаған жағдайда да қарастырылады
да орындалмаған жағдайда да қарастырылады
ПВ
болады. Тармақталу командасы логикалық шартты тексере 
болады. Тармақталу командасы логикалық шартты тексере 
отырып, тармақтала орындалуын сипаттайды. Тармақталу коман­
отырып, тармақтала орындалуын сипаттайды. Тармақталу коман­
даларын екі түрге бөліп қарастыруға болады: толық емес және 
даларын екі түрге бөліп қарастыруға болады: толық емес және 
Толық емес тармақталу
Толық емес тармақталу
Толық тармақталу
Толық тармақталу
б
Осы  кел ті ріл ген  прог рам ма да  цикл дік  ал го ритм ді  пай да­
Осы  кел ті ріл ген  прог рам ма да  цикл дік  ал го ритм ді  пай да­
ла ну  ар қы лы  ны сан ды  5  қа дам  жүр гі зіп,  бір не ше  рет  қай талау ға 
ла ну  ар қы лы  ны сан ды  5  қа дам  жүр гі зіп,  бір не ше  рет  қай талау ға 
 шарттың орындалуына байланысты 
 шарттың орындалуына байланысты 
болады. Тармақталу командасы логикалық шартты тексере 
болады. Тармақталу командасы логикалық шартты тексере 
а
Осы  кел ті ріл ген  прог рам ма да  цикл дік  ал го ритм ді  пай да­
Осы  кел ті ріл ген  прог рам ма да  цикл дік  ал го ритм ді  пай да­
ла ну  ар қы лы  ны сан ды  5  қа дам  жүр гі зіп,  бір не ше  рет  қай талау ға 
ла ну  ар қы лы  ны сан ды  5  қа дам  жүр гі зіп,  бір не ше  рет  қай талау ға 
с
Цикл­дік­ал­го­ритм­нің­орын­да­луы
Цикл­дік­ал­го­ритм­нің­орын­да­луы
Осы  кел ті ріл ген  прог рам ма да  цикл дік  ал го ритм ді  пай да­
Осы  кел ті ріл ген  прог рам ма да  цикл дік  ал го ритм ді  пай да­
па
сы
ы

159
­
­Тар­мақ­тал­ған­ал­го­ритм­нің­орын­да­луы
Бұл  прог рам ма да  егер  жо ға ры  ба ғыт тау шы  ба тыр масын 
бас қан  бол сақ,  кей іп кер  ал ға  жү ріп,  қа быр ға ға  жа нас қан да  
бұ ры лып,  қай тадан  жү рі сін  жал ғас ты ра ды.  Егер  жо ға ры  ба тыр­
масы  ба сыл ма ған  бол са,  әйт пе се  орын да ла ды.  Оның  ко ман­
да сы  жо ға ры  ба ғыт тау шы  ба тыр масы  ба сыл ма са,  мяу  ды бы сы 
ой най ды.  Тар мақ тал ған  ал го ритм  орын да ла ды  (99-су рет). 
Б ­
1.  Ал го ритм нің  қан дай  түр ле рін  білесіңдер?
2.  Сы зық тық,  тар мақ тал ған,  циклдік  ко ман да ла рды  қол­
дан ған да  қан дай  блок тар ды  пай да ла на мыз?
3.  Сы зық тық  ко ман да ларды  Scratch­те  қа лай  қол да на мыз?
4.  Циклдік  ко ман да ла рды  прог рам ма лау  ор та сын да  қа лай 
қол да на мыз?
5.  Scratch­те  тар мақ та лу  ко ман да ларын  қанша  түрге  бөліп 
қарастыруға болады? 
Т ­ ­
1.  Scratсh  прог рам ма лау  ор та сын да  не  се беп ті  ал го ритм 
түр ле рін  қол да на мыз?
2.  Скриптілерді құру барысында прог рам ма лау ортасында 
не лік тен  шарт  қой ыла ды?
3.  Не  үшін  бір  әре кет ті  бір не ше  рет  қай талай мыз?
Б ­
Т
А
А
Р
2.  Скриптілерді құру барысында прог рам ма лау ортасында 
2.  Скриптілерді құру барысында прог рам ма лау ортасында 
не лік тен  шарт  қой ыла ды?
не лік тен  шарт  қой ыла ды?
Р
3.  Не  үшін  бір  әре кет ті  бір не ше  рет  қай талай мыз?
3.  Не  үшін  бір  әре кет ті  бір не ше  рет  қай талай мыз?
М
1.  Scratсh  прог рам ма лау  ор та сын да  не  се беп ті  ал го ритм 
1.  Scratсh  прог рам ма лау  ор та сын да  не  се беп ті  ал го ритм 
түр ле рін  қол да на мыз?
түр ле рін  қол да на мыз?
2.  Скриптілерді құру барысында прог рам ма лау ортасында 
2.  Скриптілерді құру барысында прог рам ма лау ортасында 
М
А
4.  Циклдік  ко ман да ла рды  прог рам ма лау  ор та сын да  қа лай 
4.  Циклдік  ко ман да ла рды  прог рам ма лау  ор та сын да  қа лай 
қол да на мыз?
қол да на мыз?
5.  Scratch­те  тар мақ та лу  ко ман да ларын  қанша  түрге  бөліп 
5.  Scratch­те  тар мақ та лу  ко ман да ларын  қанша  түрге  бөліп 
қарастыруға болады? 
қарастыруға болады? 
А
А
Н
дан ған да  қан дай  блок тар ды  пай да ла на мыз?
дан ған да  қан дай  блок тар ды  пай да ла на мыз?
3.  Сы зық тық  ко ман да ларды  Scratch­те  қа лай  қол да на мыз?
3.  Сы зық тық  ко ман да ларды  Scratch­те  қа лай  қол да на мыз?
Н
4.  Циклдік  ко ман да ла рды  прог рам ма лау  ор та сын да  қа лай 
4.  Циклдік  ко ман да ла рды  прог рам ма лау  ор та сын да  қа лай 
қол да на мыз?
қол да на мыз?
5.  Scratch­те  тар мақ та лу  ко ман да ларын  қанша  түрге  бөліп 
5.  Scratch­те  тар мақ та лу  ко ман да ларын  қанша  түрге  бөліп 
-
2.  Сы зық тық,  тар мақ тал ған,  циклдік  ко ман да ла рды  қол­
2.  Сы зық тық,  тар мақ тал ған,  циклдік  ко ман да ла рды  қол­
дан ған да  қан дай  блок тар ды  пай да ла на мыз?
дан ған да  қан дай  блок тар ды  пай да ла на мыз?
П
1.  Ал го ритм нің  қан дай  түр ле рін  білесіңдер?
1.  Ал го ритм нің  қан дай  түр ле рін  білесіңдер?
2.  Сы зық тық,  тар мақ тал ған,  циклдік  ко ман да ла рды  қол­
2.  Сы зық тық,  тар мақ тал ған,  циклдік  ко ман да ла рды  қол­
П
В
әйт пе се
әйт пе се
да сы  жо ға ры  ба ғыт тау шы  ба тыр масы  ба сыл ма са, 
да сы  жо ға ры  ба ғыт тау шы  ба тыр масы  ба сыл ма са, 
ой най ды.  Тар мақ тал ған  ал го ритм  орын да ла ды 
ой най ды.  Тар мақ тал ған  ал го ритм  орын да ла ды 
В
В
б
Бұл  прог рам ма да  егер  жо ға ры  ба ғыт тау шы  ба тыр масын 
Бұл  прог рам ма да  егер  жо ға ры  ба ғыт тау шы  ба тыр масын 
бас қан  бол сақ,  кей іп кер  ал ға  жү ріп,  қа быр ға ға  жа нас қан да  
бас қан  бол сақ,  кей іп кер  ал ға  жү ріп,  қа быр ға ға  жа нас қан да  
бұ ры лып,  қай тадан  жү рі сін  жал ғас ты ра ды.  Егер  жо ға ры  ба тыр­
бұ ры лып,  қай тадан  жү рі сін  жал ғас ты ра ды.  Егер  жо ға ры  ба тыр­
  орын да ла ды.  Оның  ко ман­
  орын да ла ды.  Оның  ко ман­
а
Тар­мақ­тал­ған­ал­го­ритм­нің­орын­да­луы
Тар­мақ­тал­ған­ал­го­ритм­нің­орын­да­луы
Бұл  прог рам ма да  егер  жо ға ры  ба ғыт тау шы  ба тыр масын 
Бұл  прог рам ма да  егер  жо ға ры  ба ғыт тау шы  ба тыр масын 
бас қан  бол сақ,  кей іп кер  ал ға  жү ріп,  қа быр ға ға  жа нас қан да  
бас қан  бол сақ,  кей іп кер  ал ға  жү ріп,  қа быр ға ға  жа нас қан да  
сс
Тар­мақ­тал­ған­ал­го­ритм­нің­орын­да­луы
Тар­мақ­тал­ған­ал­го­ритм­нің­орын­да­луы
па
сы
ы

160
Т ­
Бе ріл ген  мы сал ды  қан дай  ал го ритм ге  жат қы за мыз? 
Шай ды  дем деу  ал го рит мі:
Ба сы
ыс тық  су мен  шәй нек ті  шаю 
шәй нек ке  шай  са лу
қай на ған  су  құю
3–5  ми нут  кү ту
шай ды кесеге құю
Со ңы.
Тар мақ тал ған  алгоритм  мен  цикл дік  ал го ритмнің  ай ыр­
ма шы лы ғы  не де? 
­ ­
1.  Алгоритмдерге мы салдар кел ті ріп, кестені толтырыңдар.
Сы зық тық 
ал го ритм
Тар мақ тал ған 
ал го ритм
Цикл дік    ал го ритм
2.  Ребусты шешіңдер.
1) 
2) 
Т
А
А
А
А
160
РМ
2) 
2) 
АН
НН
-
-
П
П
П
ПП
2.  Ребусты шешіңдер.
2.  Ребусты шешіңдер.
В
В
В
ВВ
ВВ
В
Тар мақ тал ған 
ал го ритм
б
1.  Алгоритмдерге мы салдар кел ті ріп, кестені толтырыңдар.
1.  Алгоритмдерге мы салдар кел ті ріп, кестені толтырыңдар.
б
б
бб
а
Тар мақ тал ған  алгоритм  мен  цикл дік  ал го ритмнің  ай ыр­
Тар мақ тал ған  алгоритм  мен  цикл дік  ал го ритмнің  ай ыр­
а
а
а
аа
с
Тар мақ тал ған  алгоритм  мен  цикл дік  ал го ритмнің  ай ыр­
Тар мақ тал ған  алгоритм  мен  цикл дік  ал го ритмнің  ай ыр­
па
с
Бе ріл ген  мы сал ды  қан дай  ал го ритм ге  жат қы за мыз? 
Бе ріл ген  мы сал ды  қан дай  ал го ритм ге  жат қы за мыз? 
с
ы
ы
ыыы

161
­ ­
Ком пью тер де  орын даң дар.
1.  Сы зық тық  ал го ритм  орын да ла тын дай  жо ба  жа саң дар. 
Кей іп кер ге  кі тап ха на  қо ры нан  қыздың  бей не сін  таң даң­
дар. 
2.  Прог рам ма ны  іс ке  қо сып,  кей іп кер ді  ал ға  қа рай  5  қа дам 
жүр гі зіп,  қа быр ға ға  тірелгеннен  кей ін  оны  қай та рыңдар, 
жү ргізіңдер жә не осы әре кет ті  бір не ше  рет қай талау мүм­
кін ді гін  жа саң дар.
3.  Суреттегідей  етіп,  прог рам ма ны  орын даң дар.  Қан дай  ал­
го ритм  орын дал ға нын  сипаттаңдар. 
Б ­ ­ ­
    Тіз бек ті  орын даң дар.  Қо ры тын ды  жа саң дар,  қан дай  ко­
ман да ны  қол дан дың дар? 
7
2
2
14
28
+10
6
3
4
2
18
Б
­
А
А
РР
РР
Р
РР
ММ
ММ
М
ММ
3
М
ММ
М
ММ
А
АААА
А
ААА
2
А
АААА
Н
    Тіз бек ті  орын даң дар.  Қо ры тын ды  жа саң дар,  қан дай  ко­
    Тіз бек ті  орын даң дар.  Қо ры тын ды  жа саң дар,  қан дай  ко­
ман да ны  қол дан дың дар? 
ман да ны  қол дан дың дар? 
Н
НН
-
    Тіз бек ті  орын даң дар.  Қо ры тын ды  жа саң дар,  қан дай  ко­
    Тіз бек ті  орын даң дар.  Қо ры тын ды  жа саң дар,  қан дай  ко­
П
П
ба
с
жү ргізіңдер жә не осы әре кет ті  бір не ше  рет қай талау мүм­
жү ргізіңдер жә не осы әре кет ті  бір не ше  рет қай талау мүм­
3.  Суреттегідей  етіп,  прог рам ма ны  орын даң дар.  Қан дай  ал­
3.  Суреттегідей  етіп,  прог рам ма ны  орын даң дар.  Қан дай  ал­
п
2.  Прог рам ма ны  іс ке  қо сып,  кей іп кер ді  ал ға  қа рай  5  қа дам 
2.  Прог рам ма ны  іс ке  қо сып,  кей іп кер ді  ал ға  қа рай  5  қа дам 
жүр гі зіп,  қа быр ға ға  тірелгеннен  кей ін  оны  қай та рыңдар, 
жүр гі зіп,  қа быр ға ға  тірелгеннен  кей ін  оны  қай та рыңдар, 
жү ргізіңдер жә не осы әре кет ті  бір не ше  рет қай талау мүм­
жү ргізіңдер жә не осы әре кет ті  бір не ше  рет қай талау мүм­
а
1.  Сы зық тық  ал го ритм  орын да ла тын дай  жо ба  жа саң дар. 
1.  Сы зық тық  ал го ритм  орын да ла тын дай  жо ба  жа саң дар. 
Кей іп кер ге  кі тап ха на  қо ры нан  қыздың  бей не сін  таң даң­
Кей іп кер ге  кі тап ха на  қо ры нан  қыздың  бей не сін  таң даң­
2.  Прог рам ма ны  іс ке  қо сып,  кей іп кер ді  ал ға  қа рай  5  қа дам 
2.  Прог рам ма ны  іс ке  қо сып,  кей іп кер ді  ал ға  қа рай  5  қа дам 
жүр гі зіп,  қа быр ға ға  тірелгеннен  кей ін  оны  қай та рыңдар, 
жүр гі зіп,  қа быр ға ға  тірелгеннен  кей ін  оны  қай та рыңдар, 
с
1.  Сы зық тық  ал го ритм  орын да ла тын дай  жо ба  жа саң дар. 
1.  Сы зық тық  ал го ритм  орын да ла тын дай  жо ба  жа саң дар. 
Кей іп кер ге  кі тап ха на  қо ры нан  қыздың  бей не сін  таң даң­
Кей іп кер ге  кі тап ха на  қо ры нан  қыздың  бей не сін  таң даң­
с
ы
ы
ыыы

162
§ 30. Жаңа нысан және костюм құру
Scratch  ор та сын да  дай ын  спр айт тар  кол­
лек ция сы  мен  фон дар  әзір лен ген.  Прог рам­
ма  құ ру  ба ры сын да  олар ды  қол да на мыз. 
Егер­қан­дай­да­бір­сах­на­мен­прог­рам­ма­құ­ру­
ке­зін­де­ке­рек­ті­ны­сан­дар­бол­ма­ған­жағ­дай­да­
не­іс­теу­ге­бо­ла­ды?­­
Scratch  ор та сын да  нысандарды  өзі міз 
са ла  аламыз.  Мұн да  жа ңа  спр айт   құ ру ға 
ар нал ған  кі рік ті ріл ген  гра фи ка лық  ре дак тор 
бар.  Жа ңа  спр айт   құ ру  үшін  Жа ңа  ны сан 
са лу  (Ри со вать  но вый  объ ект)  ба тыр ма сын 
ба су  ке рек  (100-су рет).
 
­
­
­Жа­ңа­спр­айт­­құ­ру
Г ­ ­ ­
­ ­
­
­
­ ­ ­ ­ ­
Егер  сен дер  кез  кел ген  гра фи ка лық  ре дак тор мен  жұ мыс  жа­
сау ды  біл сең дер,  он да  Scratch  ор та сын да  да  гра фи ка лық  ре дак­
тор мен  жұ мыс  жа сау  қи ын ға  түс пей ді  (101-су рет).
­ ­
­
­
•­ ани­ма­ция­қою­
үшін­қан­дай­блок­
қол­да­на­мыз?
•­ ани­ма­ция­қоюға­
ар­нал­ған­қан­дай­
ко­ман­да­лар­бар?
М ­ ­ ­ ­ ­ ­
•­ жа­ңа­ны­сан­құ­ру;
•­ гра­фи­ка­лық­ре­дак­
тор­ды­пай­да­ла­ну;
•­ спр­айт­тың­кос­
тю­мін­ау­ыс­ты­ру.
А
А
А
А
162
Р
сау ды  біл сең дер,  он да  Scratch  ор та сын да  да  гра фи ка лық  ре дак­
сау ды  біл сең дер,  он да  Scratch  ор та сын да  да  гра фи ка лық  ре дак­
тор мен  жұ мыс  жа сау  қи ын ға  түс пей ді 
тор мен  жұ мыс  жа сау  қи ын ға  түс пей ді 
М
Г ­ ­ ­
­ ­
­
­
­ ­ ­ ­ ­
Г ­ ­ ­
­ ­
­
­
­ ­ ­ ­ ­
Егер  сен дер  кез  кел ген  гра фи ка лық  ре дак тор мен  жұ мыс  жа­
Егер  сен дер  кез  кел ген  гра фи ка лық  ре дак тор мен  жұ мыс  жа­
сау ды  біл сең дер,  он да  Scratch  ор та сын да  да  гра фи ка лық  ре дак­
сау ды  біл сең дер,  он да  Scratch  ор та сын да  да  гра фи ка лық  ре дак­
АН
В
б
ар нал ған  кі рік ті ріл ген  гра фи ка лық  ре дак тор 
ар нал ған  кі рік ті ріл ген  гра фи ка лық  ре дак тор 
бар.  Жа ңа  спр айт   құ ру  үшін 
бар.  Жа ңа  спр айт   құ ру  үшін 
  (Ри со вать  но вый  объ ект)  ба тыр ма сын 
  (Ри со вать  но вый  объ ект)  ба тыр ма сын 
(100-су рет).
(100-су рет).
а
са ла  аламыз.  Мұн да  жа ңа  спр айт   құ ру ға 
са ла  аламыз.  Мұн да  жа ңа  спр айт   құ ру ға 
ар нал ған  кі рік ті ріл ген  гра фи ка лық  ре дак тор 
ар нал ған  кі рік ті ріл ген  гра фи ка лық  ре дак тор 
бар.  Жа ңа  спр айт   құ ру  үшін 
бар.  Жа ңа  спр айт   құ ру  үшін 
  (Ри со вать  но вый  объ ект)  ба тыр ма сын 
  (Ри со вать  но вый  объ ект)  ба тыр ма сын 
с
ке­зін­де­ке­рек­ті­ны­сан­дар­бол­ма­ған­жағ­дай­да­
ке­зін­де­ке­рек­ті­ны­сан­дар­бол­ма­ған­жағ­дай­да­
Scratch  ор та сын да  нысандарды  өзі міз 
Scratch  ор та сын да  нысандарды  өзі міз 
са ла  аламыз.  Мұн да  жа ңа  спр айт   құ ру ға 
са ла  аламыз.  Мұн да  жа ңа  спр айт   құ ру ға 
ар нал ған  кі рік ті ріл ген  гра фи ка лық  ре дак тор 
ар нал ған  кі рік ті ріл ген  гра фи ка лық  ре дак тор 
п
Егер­қан­дай­да­бір­сах­на­мен­прог­рам­ма­құ­ру­
Егер­қан­дай­да­бір­сах­на­мен­прог­рам­ма­құ­ру­
ке­зін­де­ке­рек­ті­ны­сан­дар­бол­ма­ған­жағ­дай­да­
ке­зін­де­ке­рек­ті­ны­сан­дар­бол­ма­ған­жағ­дай­да­
а
Scratch  ор та сын да  дай ын  спр айт тар  кол­
Scratch  ор та сын да  дай ын  спр айт тар  кол­
лек ция сы  мен  фон дар  әзір лен ген.  Прог рам­
лек ция сы  мен  фон дар  әзір лен ген.  Прог рам­
ма  құ ру  ба ры сын да  олар ды  қол да на мыз. 
ма  құ ру  ба ры сын да  олар ды  қол да на мыз. 
Егер­қан­дай­да­бір­сах­на­мен­прог­рам­ма­құ­ру­
Егер­қан­дай­да­бір­сах­на­мен­прог­рам­ма­құ­ру­
с
Scratch  ор та сын да  дай ын  спр айт тар  кол­
Scratch  ор та сын да  дай ын  спр айт тар  кол­
лек ция сы  мен  фон дар  әзір лен ген.  Прог рам­
лек ция сы  мен  фон дар  әзір лен ген.  Прог рам­
ы
ы

163
 
­
­Гра­фи­ка­лық­ре­дак­тор
­
­Түс­тер
Су рет  са лу  ба тыр ма ла ры:
• 
        –  ны сан ның  өл ше мін  үл кей ту  жә не  кі ші рей ту,  са ғат 
ті лі  бой ын ша  жә не  қар сы  ба ғыт қа  бұ ру,  тік  жә не  көл де нең 
ба ғыт қа  ау да ру; 
• 
  –  дай ын  ны сан ды  им по рт тап,  оны  өз гер ту; 
• 
  –  кос тюм дер  кі тап ха на сы нан  кос тюм  таң дап,  қою;
• 
  –  жұ мыс  ай ма ғын  то лық  та за лау;
• 
  –  қыл қа лам  құ ра лы мен  гео мет рия лық  фи гу ра лар ды  (эл­
липс,  тік төрт бұ рыш,  тү зу  сы зық)  са лу ға  бо ла ды;
• 
 – тү зу сы зық сы зу;
А
А
Р
Р
  –  қыл қа лам  құ ра лы мен  гео мет рия лық  фи гу ра лар ды  (эл­
  –  қыл қа лам  құ ра лы мен  гео мет рия лық  фи гу ра лар ды  (эл­
липс,  тік төрт бұ рыш,  тү зу  сы зық)  са лу ға  бо ла ды;
липс,  тік төрт бұ рыш,  тү зу  сы зық)  са лу ға  бо ла ды;
• 
• 
Р
 – тү зу сы зық сы зу;
 – тү зу сы зық сы зу;
 – тү зу сы зық сы зу;
М
  –  дай ын  ны сан ды  им по рт тап,  оны  өз гер ту; 
  –  дай ын  ны сан ды  им по рт тап,  оны  өз гер ту; 
М
  –  кос тюм дер  кі тап ха на сы нан  кос тюм  таң дап,  қою;
  –  кос тюм дер  кі тап ха на сы нан  кос тюм  таң дап,  қою;
  –  кос тюм дер  кі тап ха на сы нан  кос тюм  таң дап,  қою;
М
  –  жұ мыс  ай ма ғын  то лық  та за лау;
  –  жұ мыс  ай ма ғын  то лық  та за лау;
  –  жұ мыс  ай ма ғын  то лық  та за лау;
М
  –  қыл қа лам  құ ра лы мен  гео мет рия лық  фи гу ра лар ды  (эл­
  –  қыл қа лам  құ ра лы мен  гео мет рия лық  фи гу ра лар ды  (эл­
липс,  тік төрт бұ рыш,  тү зу  сы зық)  са лу ға  бо ла ды;
липс,  тік төрт бұ рыш,  тү зу  сы зық)  са лу ға  бо ла ды;
А
    –  ны сан ның  өл ше мін  үл кей ту  жә не  кі ші рей ту,  са ғат 
    –  ны сан ның  өл ше мін  үл кей ту  жә не  кі ші рей ту,  са ғат 
ті лі  бой ын ша  жә не  қар сы  ба ғыт қа  бұ ру,  тік  жә не  көл де нең 
ті лі  бой ын ша  жә не  қар сы  ба ғыт қа  бұ ру,  тік  жә не  көл де нең 
ба ғыт қа  ау да ру; 
ба ғыт қа  ау да ру; 
  –  дай ын  ны сан ды  им по рт тап,  оны  өз гер ту; 
  –  дай ын  ны сан ды  им по рт тап,  оны  өз гер ту; 
  –  кос тюм дер  кі тап ха на сы нан  кос тюм  таң дап,  қою;
  –  кос тюм дер  кі тап ха на сы нан  кос тюм  таң дап,  қою;
Н
Су рет  са лу  ба тыр ма ла ры:
Су рет  са лу  ба тыр ма ла ры:
    –  ны сан ның  өл ше мін  үл кей ту  жә не  кі ші рей ту,  са ғат 
    –  ны сан ның  өл ше мін  үл кей ту  жә не  кі ші рей ту,  са ғат 
ті лі  бой ын ша  жә не  қар сы  ба ғыт қа  бұ ру,  тік  жә не  көл де нең 
ті лі  бой ын ша  жә не  қар сы  ба ғыт қа  бұ ру,  тік  жә не  көл де нең 
-
­
­
­
­
П
П
­
­
­
­
б
Гра­фи­ка­лық­ре­дак­тор
Гра­фи­ка­лық­ре­дак­тор
а
Гра­фи­ка­лық­ре­дак­тор
Гра­фи­ка­лық­ре­дак­тор
сп
ас
ы
ы

164
• 
  –  тік төрт бұ рыш  са лу;
• 
 – эл липс са лу;
• 
  –  мә тін мен  жұ мыс;
• 
 – түс пен сурет ай ма ғын бояу (102-су рет); 
• 
 – өшір гіш;
• 
  –  жыл жы ту  не ме се  кө бей ту  үшін  кес кін  ай ма ғын  ерек­
ше леу;
• 
 – фон ды өші ру;
• 
  –  таң дау  жә не  кө ші ру.
Н ­
­ ­
Scratch  ор та сын да  прог рам ма  құ ра мыз.  Сах на   эмо ция лық 
бел гі,  түс  пуль ті  жә не  көр сет кіштен  тұ ра ды.  Көр сет кіш  түс 
пуль ті не  бар ған да,  сол  түс ке  сәй кес  эмо ция лық  бел гі  де  тү сін 
ау ыс ты ра ды.  Бұл  прог рам ма ны  құ ру  үшін  біз ге  суреттегідей 
ны сан дар  ке рек  (103-су рет). 
Бұл  ны сан дар ды  гра фи ка лық  ре дак тор да  са лып,  әр қай сы­
сы на  атау  бе ру  ке рек.  Мы са лы,  «Көр сет кіш»,  «Эмо ция лық  бел­
гі» жә не «Түс пуль ті».
М
­
Н ­ ­ ­
­
­ ­ ­
­ ­ ­ ­
­
­
жа сыл, көк, ал тын түс тес са ры, сұр 
­ ­ ­
кү рең қы зыл, қо ңыр, сұр 
­
­ ­ ­
ас пан көк, жа сыл, күл гін, ашық күл гін, қо ңыр, ақ
­
 сар ғыш қо ңыр, жа сыл рең ді көк, сұр, ал тын түс тес
С ­ ­
жа сыл, қо ңыр, ал тын түс тес
А
­
­
қы зыл, қо ңыр, көк, қыз ғылт са ры, ақ шыл күл гін
­
­
қы зыл, сұр, ал тын түс тес, кү рең қы зыл
­ ­
ал тын түс ті, са ры, қыз ғылт са ры, ашық жа сыл, жа сыл, шөп түс ті, 
те ңіз суы түс тес
А ­
­
­
 сұр, қыз ғылт қо ңыр, ашық күл гін, жа сыл 
­
­ ­
жа сыл, көк шіл жа сыл, сұр, қыз ғылт, көк 
­С ­
қа ра, жа сыл, қы зыл, көк, қыз ғылт, са ры, ашық көк 
А
А
А
А
164
Р
ны сан дар  ке рек 
ны сан дар  ке рек 
Бұл  ны сан дар ды  гра фи ка лық  ре дак тор да  са лып,  әр қай сы­
Бұл  ны сан дар ды  гра фи ка лық  ре дак тор да  са лып,  әр қай сы­
сы на  атау  бе ру  ке рек.  Мы са лы,  «Көр сет кіш»,  «Эмо ция лық  бел­
сы на  атау  бе ру  ке рек.  Мы са лы,  «Көр сет кіш»,  «Эмо ция лық  бел­
гі» жә не «Түс пуль ті».
гі» жә не «Түс пуль ті».
М
бел гі,  түс  пуль ті  жә не  көр сет кіштен  тұ ра ды.  Көр сет кіш  түс 
бел гі,  түс  пуль ті  жә не  көр сет кіштен  тұ ра ды.  Көр сет кіш  түс 
пуль ті не  бар ған да,  сол  түс ке  сәй кес  эмо ция лық  бел гі  де  тү сін 
пуль ті не  бар ған да,  сол  түс ке  сәй кес  эмо ция лық  бел гі  де  тү сін 
ау ыс ты ра ды.  Бұл  прог рам ма ны  құ ру  үшін  біз ге  суреттегідей 
ау ыс ты ра ды.  Бұл  прог рам ма ны  құ ру  үшін  біз ге  суреттегідей 
ны сан дар  ке рек 
ны сан дар  ке рек 
Бұл  ны сан дар ды  гра фи ка лық  ре дак тор да  са лып,  әр қай сы­
Бұл  ны сан дар ды  гра фи ка лық  ре дак тор да  са лып,  әр қай сы­
А
Н ­
­ ­
Н ­
­ ­
Scratch  ор та сын да  прог рам ма  құ ра мыз.  Сах на   эмо ция лық 
Scratch  ор та сын да  прог рам ма  құ ра мыз.  Сах на   эмо ция лық 
бел гі,  түс  пуль ті  жә не  көр сет кіштен  тұ ра ды.  Көр сет кіш  түс 
бел гі,  түс  пуль ті  жә не  көр сет кіштен  тұ ра ды.  Көр сет кіш  түс 
пуль ті не  бар ған да,  сол  түс ке  сәй кес  эмо ция лық  бел гі  де  тү сін 
пуль ті не  бар ған да,  сол  түс ке  сәй кес  эмо ция лық  бел гі  де  тү сін 
Н
Н
Н
Н
Н
Н
Н
НН
жа сыл, көк шіл жа сыл, сұр, қыз ғылт, көк 
қа ра, жа сыл, қы зыл, көк, қыз ғылт, са ры, ашық көк 
-
-
-
-
 сұр, қыз ғылт қо ңыр, ашық күл гін, жа сыл 
жа сыл, көк шіл жа сыл, сұр, қыз ғылт, көк 
П
П
П
П
қы зыл, қо ңыр, көк, қыз ғылт са ры, ақ шыл күл гін
қы зыл, сұр, ал тын түс тес, кү рең қы зыл
П
П
П
П
ал тын түс ті, са ры, қыз ғылт са ры, ашық жа сыл, жа сыл, шөп түс ті, 
те ңіз суы түс тес
 сұр, қыз ғылт қо ңыр, ашық күл гін, жа сыл 
жа сыл, көк шіл жа сыл, сұр, қыз ғылт, көк 
В
В
В
В
В
В
В
В
В
В
ас пан көк, жа сыл, күл гін, ашық күл гін, қо ңыр, ақ
 сар ғыш қо ңыр, жа сыл рең ді көк, сұр, ал тын түс тес
жа сыл, қо ңыр, ал тын түс тес
қы зыл, қо ңыр, көк, қыз ғылт са ры, ақ шыл күл гін
қы зыл, сұр, ал тын түс тес, кү рең қы зыл
б
б
б
ббб
б
б
­ ­ ­
­ ­ ­ ­
­
жа сыл, көк, ал тын түс тес са ры, сұр 
ас пан көк, жа сыл, күл гін, ашық күл гін, қо ңыр, ақ
а
а
а
а
а
­ ­ ­
­ ­ ­ ­
­
с
с
с
п
  –  жыл жы ту  не ме се  кө бей ту  үшін  кес кін  ай ма ғын  ерек­
  –  жыл жы ту  не ме се  кө бей ту  үшін  кес кін  ай ма ғын  ерек­
а
  –  жыл жы ту  не ме се  кө бей ту  үшін  кес кін  ай ма ғын  ерек­
  –  жыл жы ту  не ме се  кө бей ту  үшін  кес кін  ай ма ғын  ерек­
сы
ы

165
­
­ ­
Прог рам ма  бой ын ша  эмо ция лық  бел гі  түр лі  кей іп те  өз ге ріп 
оты руы  қа жет.  Со ны мен  қа тар  көр сет кіш пен  қа жет ті  түс ті  таң­
да ған да со ған сәй кес түс ке бояуға тиіс. Өз ге рту үшін Scratch 
ор та сын да  кос тюм дер ді  қол да на мыз.  Әр  ны сан ға  бір  кос тюм 
бо лу  ке рек.  Ол  үшін  кос тюм  бө лі гі не  өте міз.  Жа ңа  кос тюм  құ ру 
үшін  Са лу  (Ри со вать),  Им порт  не ме се  Ка ме ра  ба тыр ма ла рын 
қол да на мыз.  Алай да,  біз ге  дай ын  кос тюм ді  өз гер ту  қа жет.  Бұл 
жағ дай да  дай ын  кос тюм ді  кө ші ріп,  өз гер те міз.  Эмо ция лық  бел­
гі ге  бес  түр лі  кос тюм  әзір леу  ке рек  (104-су рет).
П
­
­ ­ ­
Көр сет кіш  пен  эмо ция лық  бел гі ге  суреттегідей  ск рип­
тілер  құ ру  қа жет  (105-су рет). 
Түс ті  анық та у  сен сорлар  бло гын да ғы  Түске қатысты (Ка­
сает ся  цве та) ко ман да сы  ар қы лы  жү зе ге  аса ды.  Ол  үшін  түс 
пуль тін де гі  қа жет ті  түс ті  таң дай мыз.
­
­Кос­тюм­құ­ру
­
­Прог­рам­ма­ға­ке­рек­ті­ны­сан­дар
Е
­
Scratch ортасында растр    лық жә не векторлық кескін дер мен жұмыс жасауға 
бо ла ды. «Растр» сөзі латын ті лі нен ау дар ған да – «тырна уыш» де ген ма ғы на 
береді. Рас  тр лық кескіндер түрлі түсті нүктелерден тұрады. Рас тр лық кескінді 
үлкейтетін бол сақ, оның әр нүктесі шаршыға ай налып кетеді (106­сурет).
А
А
­
­
­
­
Р
­
­
­
­
Прог­рам­ма­ға­ке­рек­ті­ны­сан­дар
Прог­рам­ма­ға­ке­рек­ті­ны­сан­дар
Р
Р
МАА
А
НН
Н
-
-
үлкейтетін бол сақ, оның әр нүктесі шаршыға ай налып кетеді 
П
П
Scratch ортасында растр    лық жә не векторлық кескін дер мен жұмыс жасауға 
бо ла ды. «Растр» сөзі латын ті лі нен ау дар ған да – «тырна уыш» де ген ма ғы на 
береді. Рас  тр лық кескіндер түрлі түсті нүктелерден тұрады. Рас тр лық кескінді 
үлкейтетін бол сақ, оның әр нүктесі шаршыға ай налып кетеді 
В
ко ман да сы  ар қы лы  жү зе ге  аса ды.  Ол  үшін  түс 
ко ман да сы  ар қы лы  жү зе ге  аса ды.  Ол  үшін  түс 
пуль тін де гі  қа жет ті  түс ті  таң дай мыз.
пуль тін де гі  қа жет ті  түс ті  таң дай мыз.
В
В
Scratch ортасында растр    лық жә не векторлық кескін дер мен жұмыс жасауға 
б
Көр сет кіш  пен  эмо ция лық  бел гі ге  суреттегідей  ск рип­
Көр сет кіш  пен  эмо ция лық  бел гі ге  суреттегідей  ск рип­
Түс ті  анық та у  сен сорлар  бло гын да ғы 
Түс ті  анық та у  сен сорлар  бло гын да ғы 
Түске қатысты 
Түске қатысты 
ко ман да сы  ар қы лы  жү зе ге  аса ды.  Ол  үшін  түс 
ко ман да сы  ар қы лы  жү зе ге  аса ды.  Ол  үшін  түс 
а
Көр сет кіш  пен  эмо ция лық  бел гі ге  суреттегідей  ск рип­
Көр сет кіш  пен  эмо ция лық  бел гі ге  суреттегідей  ск рип­
с
қол да на мыз.  Алай да,  біз ге  дай ын  кос тюм ді  өз гер ту  қа жет.  Бұл 
қол да на мыз.  Алай да,  біз ге  дай ын  кос тюм ді  өз гер ту  қа жет.  Бұл 
жағ дай да  дай ын  кос тюм ді  кө ші ріп,  өз гер те міз.  Эмо ция лық  бел­
жағ дай да  дай ын  кос тюм ді  кө ші ріп,  өз гер те міз.  Эмо ция лық  бел­
(104-су рет).
(104-су рет).
п
бо лу  ке рек.  Ол  үшін  кос тюм  бө лі гі не  өте міз.  Жа ңа  кос тюм  құ ру 
бо лу  ке рек.  Ол  үшін  кос тюм  бө лі гі не  өте міз.  Жа ңа  кос тюм  құ ру 
ба тыр ма ла рын 
ба тыр ма ла рын 
қол да на мыз.  Алай да,  біз ге  дай ын  кос тюм ді  өз гер ту  қа жет.  Бұл 
қол да на мыз.  Алай да,  біз ге  дай ын  кос тюм ді  өз гер ту  қа жет.  Бұл 
жағ дай да  дай ын  кос тюм ді  кө ші ріп,  өз гер те міз.  Эмо ция лық  бел­
жағ дай да  дай ын  кос тюм ді  кө ші ріп,  өз гер те міз.  Эмо ция лық  бел­
а
оты руы  қа жет.  Со ны мен  қа тар  көр сет кіш пен  қа жет ті  түс ті  таң­
оты руы  қа жет.  Со ны мен  қа тар  көр сет кіш пен  қа жет ті  түс ті  таң­
да ған да со ған сәй кес түс ке бояуға тиіс. Өз ге рту үшін Scratch 
да ған да со ған сәй кес түс ке бояуға тиіс. Өз ге рту үшін Scratch 
ор та сын да  кос тюм дер ді  қол да на мыз.  Әр  ны сан ға  бір  кос тюм 
ор та сын да  кос тюм дер ді  қол да на мыз.  Әр  ны сан ға  бір  кос тюм 
бо лу  ке рек.  Ол  үшін  кос тюм  бө лі гі не  өте міз.  Жа ңа  кос тюм  құ ру 
бо лу  ке рек.  Ол  үшін  кос тюм  бө лі гі не  өте міз.  Жа ңа  кос тюм  құ ру 
ба тыр ма ла рын 
ба тыр ма ла рын 
с
Прог рам ма  бой ын ша  эмо ция лық  бел гі  түр лі  кей іп те  өз ге ріп 
Прог рам ма  бой ын ша  эмо ция лық  бел гі  түр лі  кей іп те  өз ге ріп 
оты руы  қа жет.  Со ны мен  қа тар  көр сет кіш пен  қа жет ті  түс ті  таң­
оты руы  қа жет.  Со ны мен  қа тар  көр сет кіш пен  қа жет ті  түс ті  таң­
да ған да со ған сәй кес түс ке бояуға тиіс. Өз ге рту үшін Scratch 
да ған да со ған сәй кес түс ке бояуға тиіс. Өз ге рту үшін Scratch 
ы
ы

166
­
­Көр­сет­кіш­пен­эмо­ция­лық­бел­гі­нің­ск­рип­ті­ле­рі
­
­Растр­лық­кес­кін
Б ­
1.  Scratch  программалау  ор та сын да  су рет  қа лай  са лы на ды?
2.  Scratch  программалау  ор та сын да  қан дай  кес кін дер мен 
жұ мыс  жа сай мыз?
3.  «Растр»  сө зі нің  ма ғы на сы  қан дай?
Б ­
А
А
А
А
166
Р
3.  «Растр»  сө зі нің  ма ғы на сы  қан дай?
3.  «Растр»  сө зі нің  ма ғы на сы  қан дай?
М
1.  Scratch  программалау  ор та сын да  су рет  қа лай  са лы на ды?
1.  Scratch  программалау  ор та сын да  су рет  қа лай  са лы на ды?
2.  Scratch  программалау  ор та сын да  қан дай  кес кін дер мен 
2.  Scratch  программалау  ор та сын да  қан дай  кес кін дер мен 
жұ мыс  жа сай мыз?
жұ мыс  жа сай мыз?
ММ
А
А
НН
Н
-П
Көр­сет­кіш­пен­эмо­ция­лық­бел­гі­нің­ск­рип­ті­ле­рі
Көр­сет­кіш­пен­эмо­ция­лық­бел­гі­нің­ск­рип­ті­ле­рі
П
П
В
В
В
Көр­сет­кіш­пен­эмо­ция­лық­бел­гі­нің­ск­рип­ті­ле­рі
Көр­сет­кіш­пен­эмо­ция­лық­бел­гі­нің­ск­рип­ті­ле­рі
б
б
а
а
с
с
ы
ы

167
4.  Жа ңа  ны сан  құ ру  ба ры сын да  қан дай  ба тыр ма лар  қол да­
ны ла ды?
Т ­ ­
1.  Не лік тен  ны сан дар ға  өз ге ріс тер  ен гі зе міз?
2.  Гра фи ка лық  мүм кін дік тер ді  пай да ла ну да ғы  ұқ сас тық­
тар ды  не  үшін  қол да на мыз?  Се бе бін  тү сін ді рің дер.
3.  Не  үшін  растр лық  кес кін ді  өз гер ту  ба ры сын да  кес кін  кө­
ле мін  ұл ғай та мыз?
Т ­
Paint  гра фи ка лық  ре дак то ры  мен  Scratch  программалау 
ор та сын да ғы  гра фи ка лық  ре дак торды  са лыс ты рып,  ай ыр­
ма шы лы ғын  анық тап,  кестені  толтырыңдар. 
Гра фи ка лық  ре дак тор лар 
Ұқ сас тығы
Ерек ше лігі 
Paint  гра фи ка лық  ре дак то ры 
Scratch  ор та сын да ғы  гра фи­
ка лық  ре дак то р 
­ ­
1.  Ребусты шешіңдер.
1)  
2) 
Т
Т
А
РМ
2) 
2) 
ММММ
АН
1.  Ребусты шешіңдер.
1.  Ребусты шешіңдер.
-
1.  Ребусты шешіңдер.
1.  Ребусты шешіңдер.
П
П
П
ПП
Scratch  ор та сын да ғы  гра фи­
П
П
В
В
В
ВВВВВ
Гра фи ка лық  ре дак тор лар 
Ұқ сас тығы
Ерек ше лігі 
Paint  гра фи ка лық  ре дак то ры 
б
Paint  гра фи ка лық  ре дак то ры  мен  Scratch  программалау 
Paint  гра фи ка лық  ре дак то ры  мен  Scratch  программалау 
ор та сын да ғы  гра фи ка лық  ре дак торды  са лыс ты рып,  ай ыр­
ор та сын да ғы  гра фи ка лық  ре дак торды  са лыс ты рып,  ай ыр­
ма шы лы ғын  анық тап,  кестені  толтырыңдар. 
ма шы лы ғын  анық тап,  кестені  толтырыңдар. 
бб
б
б
Гра фи ка лық  ре дак тор лар 
Ұқ сас тығы
Ерек ше лігі 
а
а
Paint  гра фи ка лық  ре дак то ры  мен  Scratch  программалау 
Paint  гра фи ка лық  ре дак то ры  мен  Scratch  программалау 
ор та сын да ғы  гра фи ка лық  ре дак торды  са лыс ты рып,  ай ыр­
ор та сын да ғы  гра фи ка лық  ре дак торды  са лыс ты рып,  ай ыр­
ма шы лы ғын  анық тап,  кестені  толтырыңдар. 
ма шы лы ғын  анық тап,  кестені  толтырыңдар. 
аа
с
3.  Не  үшін  растр лық  кес кін ді  өз гер ту  ба ры сын да  кес кін  кө­
3.  Не  үшін  растр лық  кес кін ді  өз гер ту  ба ры сын да  кес кін  кө­
с
с
с
Paint  гра фи ка лық  ре дак то ры  мен  Scratch  программалау 
Paint  гра фи ка лық  ре дак то ры  мен  Scratch  программалау 
Т
сс
п
2.  Гра фи ка лық  мүм кін дік тер ді  пай да ла ну да ғы  ұқ сас тық­
2.  Гра фи ка лық  мүм кін дік тер ді  пай да ла ну да ғы  ұқ сас тық­
тар ды  не  үшін  қол да на мыз?  Се бе бін  тү сін ді рің дер.
тар ды  не  үшін  қол да на мыз?  Се бе бін  тү сін ді рің дер.
3.  Не  үшін  растр лық  кес кін ді  өз гер ту  ба ры сын да  кес кін  кө­
3.  Не  үшін  растр лық  кес кін ді  өз гер ту  ба ры сын да  кес кін  кө­
а
2.  Гра фи ка лық  мүм кін дік тер ді  пай да ла ну да ғы  ұқ сас тық­
2.  Гра фи ка лық  мүм кін дік тер ді  пай да ла ну да ғы  ұқ сас тық­
ааа
с
4.  Жа ңа  ны сан  құ ру  ба ры сын да  қан дай  ба тыр ма лар  қол да­
4.  Жа ңа  ны сан  құ ру  ба ры сын да  қан дай  ба тыр ма лар  қол да­
ссс
ы
ы
4.  Жа ңа  ны сан  құ ру  ба ры сын да  қан дай  ба тыр ма лар  қол да­
4.  Жа ңа  ны сан  құ ру  ба ры сын да  қан дай  ба тыр ма лар  қол да­

168
2.  Ба тыр ма ның  қыз ме ті не  сәй кес  нұс қа сын  таң даң дар.
№
Ба тыр ма 
 Нұс қа сы 
Ат қа ра тын  қыз ме ті 
1
А 
мә тін мен  жұ мыс
2
В 
өшір гіш
3
С
 тік төрт бұ рыш  са лу
4
D
 түс пен  сурет  ай ма ғын  бояу
5
Е 
тү зу  сы зық  сы зу 
6
F 
 таң дау  жә не  кө ші ру 
7
G 
эл липс  са лу 
8
H 
 фон ды  өші ру 
9
I
жылжы ту  не ме се  кө бей ту  үшін 
кес кін  ай ма ғын  ерек ше леу
­ ­
1.  «Күн  ас тын да ғы  үй»  та қы ры бын да  гра фи ка лық  ре дак­
тор ды  пай да ла нып,  сах на  са лың дар.
2.  Өз  спр айт та рың ды  құ рың дар  жә не  түр лен ді рі ңдер.  Тін­
туір  батырмасын  бас қан да  спр айт   кос тю мін  ау ыс ты ра­
тын  ск рип тілер  құ рың дар.
3.  Көбелектің гүлге қонуын бей 
не 
лей 
тін ск 
риптілер құ­
рың дар.
Б ­ ­ ­
Қалай ойлайсыңдар, бүгінгі үйренгендеріңді күнделікті 
өмірде қайда қолданар едіңдер?
Б
­
А
А
А
А
168
Р
өмірде қайда қолданар едіңдер?
өмірде қайда қолданар едіңдер?
М
3.  Көбелектің гүлге қонуын бей 
не 
лей 
тін ск 
риптілер құ­
3.  Көбелектің гүлге қонуын бей 
не 
лей 
тін ск 
риптілер құ­
рың дар.
рың дар.
Қалай ойлайсыңдар, бүгінгі үйренгендеріңді күнделікті 
Қалай ойлайсыңдар, бүгінгі үйренгендеріңді күнделікті 
МММ
МА
тор ды  пай да ла нып,  сах на  са лың дар.
тор ды  пай да ла нып,  сах на  са лың дар.
2.  Өз  спр айт та рың ды  құ рың дар  жә не  түр лен ді рі ңдер.  Тін­
2.  Өз  спр айт та рың ды  құ рың дар  жә не  түр лен ді рі ңдер.  Тін­
туір  батырмасын  бас қан да  спр айт   кос тю мін  ау ыс ты ра­
туір  батырмасын  бас қан да  спр айт   кос тю мін  ау ыс ты ра­
тын  ск рип тілер  құ рың дар.
тын  ск рип тілер  құ рың дар.
3.  Көбелектің гүлге қонуын бей 
не 
лей 
тін ск 
риптілер құ­
3.  Көбелектің гүлге қонуын бей 
не 
лей 
тін ск 
риптілер құ­
рың дар.
рың дар.
Н
1.  «Күн  ас тын да ғы  үй»  та қы ры бын да  гра фи ка лық  ре дак­
1.  «Күн  ас тын да ғы  үй»  та қы ры бын да  гра фи ка лық  ре дак­
тор ды  пай да ла нып,  сах на  са лың дар.
тор ды  пай да ла нып,  сах на  са лың дар.
2.  Өз  спр айт та рың ды  құ рың дар  жә не  түр лен ді рі ңдер.  Тін­
2.  Өз  спр айт та рың ды  құ рың дар  жә не  түр лен ді рі ңдер.  Тін­
туір  батырмасын  бас қан да  спр айт   кос тю мін  ау ыс ты ра­
туір  батырмасын  бас қан да  спр айт   кос тю мін  ау ыс ты ра­
Н
-
-
П
П
ПППП
ППП
I
П
В
ВВВВВ
G 
H 
 фон ды  өші ру 
б
ббббб
б
б
тү зу  сы зық  сы зу 
 таң дау  жә не  кө ші ру 
а
а
а
а
а
 түс пен  сурет  ай ма ғын  бояу
тү зу  сы зық  сы зу 
с
с
с
с
 тік төрт бұ рыш  са лу
 түс пен  сурет  ай ма ғын  бояу
п
пп
мә тін мен  жұ мыс
 тік төрт бұ рыш  са лу
а
а
ааа
Ба тыр ма 
 Нұс қа сы 
Ат қа ра тын  қыз ме ті 
с
2.  Ба тыр ма ның  қыз ме ті не  сәй кес  нұс қа сын  таң даң дар.
2.  Ба тыр ма ның  қыз ме ті не  сәй кес  нұс қа сын  таң даң дар.
с
с
с
Ба тыр ма 
 Нұс қа сы 
Ат қа ра тын  қыз ме ті 
ы
ы

169
­ТА­РА ­БОЙ­ЫН­ А­ О­РЫ­ТЫН­ДЫ­ТЕСТ­ТАП­СЫР­МА­ЛА­РЫ
1.  Scratсh (Ск ретч) қан дай прог рам ма? Сәй кес кел мей тін жа уа бын 
таң даң дар.
A)  ой ын топтамасын мәтін­
дер арқылы жасау
В)  Ле го конст рук то ры на ұқ сас
C)  ой ын прог рам ма лау ор­
та сы
D)  ой ын, мульт фильм, оқи­
ға жа сау құ ра лы
E)  прог рам ма ны ал го ритм 
ар қы лы құ рас ты ру
2.  Ком пью тер ге түсінікті ко ман да лар дың жи ын ты ғы:
A)  ал го ритм
В)  прог рам ма
C)  конст рук тор 
D)  транс ля тор 
E)  ко ман да 
3.  Scratсh 2 ор та сы ның ке ңей ті лі мі қан дай?
A)  .sc
В)  .sh
C)  .sb2
D)  .ch
E)  .sch
4.  Блок тар топ та ма сы бас қа ша қа лай атала ды?
A)  түс тер бло гы
В)  түс тер па лит ра сы
C)  блок тар па лит ра сы 
D)  блок тар жи ыны
E)  бас қа ру блок та ры
5.  Көк түсті блок қалай аталады?
A)  қозғалыс бло гы
В)  сенсорлар блогы
C)  түр блогы
D)  дыбыс блогы 
E)  қылқалам блогы
6.  Scratсh прог рам ма лау ор та сын да ны сан ды қа лай атай ды?
A)  спринт
В)  сп райт
C)  кей іп кер
D)  сах на 
E)  кес кін 
А
А
Р
В)
В)
C)
C)
кей
кей
М
Scratсh 
Scratсh 
прог
прог
рам
рам
спринт
спринт
сп
сп
райт
райт
іп
іп
М
кер
кер
А
Көк түсті блок қалай аталады?
Көк түсті блок қалай аталады?
қозғалыс 
қозғалыс 
бло
бло
гы
гы
сенсорлар блогы
сенсорлар блогы
түр блогы
түр блогы
рам
рам
ма
ма
Н
ра
ра
сы 
сы 
Көк түсті блок қалай аталады?
Көк түсті блок қалай аталады?
гы
гы
-П
сы бас
сы бас
қа
қа
ша қа
ша қа
лай атала
лай атала
В
мі қан
мі қан
D)
D)
E)
E)
.sch
.sch
б
D)
D)
E)
E)
ко
ко
ман
ман
дай?
дай?
а
ын
ын
ты
ты
ғы:
ғы:
транс
транс
ля
ля
тор 
тор 
ман
ман
да 
да 
с
лы құ
лы құ
рас
рас
ғы:
ғы:
п
ра
ра
лы
лы
ны ал
ны ал
го
го
ритм 
ритм 
рас
рас
ты
ты
ру
ру
а
уа
уа
фильм, оқи­
фильм, оқи­
ритм 
ритм 
с
РЫ
РЫ
уа
уа
бын 
бын 
ы
ы

170
7. 
  қан дай  ба тыр ма? 
A)  фон дар  кі тап ха на сы
В)  спр айт тар  кі тап ха на сы
C)  су рет  са лу
D)  су рет  жүк теу
E)  ка ме ра дан  су рет  қою
8. 
 батырмасының қызметі қандай?
A)  мә тін мен  жұ мыс
В)  фонды өшіру
C)  су рет  са лу
D)  су рет  жүк теу
E)  қыл қа лам
9.  Жаңа спрайт салу үшін қандай команда орындалады? 
A)  Фон бетін таңдау батыр­
масын басу керек
В) Файл ⇒ Сақтау  батыр­
масын басу керек
C) Файл ⇒ Ашу батырма­
сын басу керек
D) Файл ⇒ Шығу батырма­
сын басу керек
E)  Жаңа нысан салу батыр­
масын басу керек 
10. 
      блогының  қыз ме ті  қан дай?
A)  әріп тер  са ны
В)  қа тар дың  ұзын ды ғы
C)  сөз де г  і  әріп  мә ні
D)  сөз дер дің  бі рі гуі
E)  сөз дер дің  бе рі луі
А
А
А
А
170
РМ
АН
-П
      блогының  қыз ме ті  қан дай?
      блогының  қыз ме ті  қан дай?
В)  қа тар дың  ұзын ды ғы
В)  қа тар дың  ұзын ды ғы
C)  сөз де г  і  әріп  мә ні
C)  сөз де г  і  әріп  мә ні
В
      блогының  қыз ме ті  қан дай?
      блогының  қыз ме ті  қан дай?
б
E)  Жаңа нысан салу батыр­
E)  Жаңа нысан салу батыр­
масын басу керек 
масын басу керек 
а
9.  Жаңа спрайт салу үшін қандай команда орындалады? 
9.  Жаңа спрайт салу үшін қандай команда орындалады? 
D) Файл 
D) Файл 
⇒
⇒
сын басу керек
сын басу керек
E)  Жаңа нысан салу батыр­
E)  Жаңа нысан салу батыр­
с
E)  қыл қа лам
E)  қыл қа лам
9.  Жаңа спрайт салу үшін қандай команда орындалады? 
9.  Жаңа спрайт салу үшін қандай команда орындалады? 
п
D)  су рет  жүк теу
D)  су рет  жүк теу
E)  қыл қа лам
E)  қыл қа лам
а
E)  ка ме ра дан  су рет  қою
E)  ка ме ра дан  су рет  қою
с
E)  ка ме ра дан  су рет  қою
E)  ка ме ра дан  су рет  қою
ы
ы

VI ТАРАУ
ЖОБАНЫ ҚҰРУ 
ЖӘНЕ ОНЫ ҰСЫНУ
§ 31. Практикум. Анимация құру 
§ 32. Практикум. Нысан құру және костюм ауыстыру 
§ 33. «Құжатты баспаға дайындау» жобалық жұмысы
§ 34. Жобаның презентациясы
А
А
Р
Р
Р
М
М
§ 34. Жобаның презентациясы
§ 34. Жобаның презентациясы
А
§ 31. Практикум. Анимация құру 
§ 31. Практикум. Анимация құру 
§ 32. Практикум. Нысан құру және костюм ауыстыру 
§ 32. Практикум. Нысан құру және костюм ауыстыру 
§ 33. «Құжатты баспаға дайындау» жобалық жұмысы
§ 33. «Құжатты баспаға дайындау» жобалық жұмысы
А
§ 34. Жобаның презентациясы
§ 34. Жобаның презентациясы
Н
§ 31. Практикум. Анимация құру 
§ 31. Практикум. Анимация құру 
§ 32. Практикум. Нысан құру және костюм ауыстыру 
§ 32. Практикум. Нысан құру және костюм ауыстыру 
§ 33. «Құжатты баспаға дайындау» жобалық жұмысы
§ 33. «Құжатты баспаға дайындау» жобалық жұмысы
-
-
П
П
ПП
В
ВВ
ВВВ
ЖӘНЕ ОНЫ ҰСЫНУ
ЖӘНЕ ОНЫ ҰСЫНУ
ЖӘНЕ ОНЫ ҰСЫНУ
бб
ЖОБАНЫ ҚҰРУ 
ЖОБАНЫ ҚҰРУ 
ЖОБАНЫ ҚҰРУ 
ЖОБАНЫ ҚҰРУ 
бб
ЖӘНЕ ОНЫ ҰСЫНУ
ЖӘНЕ ОНЫ ҰСЫНУ
а
ЖОБАНЫ ҚҰРУ 
с
с
сс
VI ТАРАУ
VI ТАРАУ
ы
ы

172

жүктеу/скачать 12,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: