Хронология Ќазаќстан тарихы 2012 ж


Б Майлин «Азамат Азаматыч» Ж Аймауытов



бет27/32
Дата11.05.2023
өлшемі1,82 Mb.
#176464
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   32
Байланысты:
КЕСТЕЛЕР Қазақстан тарихы 2012 ж

Б Майлин

«Азамат Азаматыч»

Ж Аймауытов

«Қартқожа»

С Ерубаев

«Менің құрдастарым»

Ғ Мұстафин

«Өмір мен өлім»

Прозалық шығармалар

С Сейфуллин

1927 ж «Тар жол, тайғақ кешу» романы. Бұл романда 1916 ж көтеріліс, Ақпан, Қазан төңкерістері, Азамат соғысы сипатталған

Драматургия

М Әуезов

«Айман-Шолпан», «Түнгі сарын»

Б Майлин

«Жалбыр»

Ғ Мүсірепов

«Қыз Жібек», «Қозы Көрпеш-Баян сұлу»

Ж Аймауытов

«Маңсапқорлар», «Ер қорғаны»

Аудармалар

М Жұмабаев

Гетені, Гейнені, М Горькийді.

А Байтұрсынұлы

И А Крыловты

Ж Аймауытов

А С Пушкинді, М Ю Лермонтовты, Ф Шиллерді,Ғ Тоқайдың шығармаларын және пролетарлық әнұран «Интернационалды» қазақ тіліне аударған

Революцияға дейін зиялылар өкілдерінің бірі Ә Бөкейханов шебер аудармашы екенін танытты

И П Глухов «Ашулы өзек» және «Өшпенділік» сияқты романың жазды

Нұрпейіс Байғанин, Шашаубай Қошқарбайұлы, Иса Байзақов, Жамбыл Жабаев төңкеріс, кеңестік Отан, бостандық, адамгершілік, махаббат туралы өлеңдер мен дастандар жазды


Қазақ кеңестік өнерінің қалыптасуы



1922 жылы

Қарқаралыда халық жыршыларының бәйгесі өтті

1925 жылы

Парижде өткен дүниежүзілік қолданбалы өнер көрмесінде қазақтың үздік әншісі Әміре Қаршаубаев өнер көрсетті

1927 жылы

Германияның Майндғы Франкфурт қаласында өткен дүниежүзілік музыка көрмесінде Әміре Қашаубаев ән салды

1926 жылы қаңтар

Қызылорда ұлттық қазақ театры ашылды (режисер Ж Шанин) Алғашқы қойылған шығарма «Енілік-Кебек» пьессасы. 1937 жылы театрға Қазақ драма театры атағы берілді

1930 жылдары

Семейде, Ақтөбеде, Шымкентте, Петропавлда, Қарағандыда театрлар ашылды

1930 жылы

Республикада 260 бұқаралық кітапхана болды

1932 жылы

Этнограф, сазгерА В Затаевичке Қазақстанның халық әртісі атағы берілді. 2300-ден астам халық әндері мен күйлерін жазып, «Қырғыз(қазақ) халқының 1000 әні», «Қазақ халқының 500 әні мен күйі» жинағын жариялады

1933 жылы

Алматыда ұйғыр музыкалық-драма театры ашылды

1934 жылы

Хроникалы фильмдер студиясы ұйымдастырылыды

1934 жылы

Құрманғазы атындағы Қазақ мемлекеттік оркестрі құрылды (А Жұбанов)

1934 жылы

Қазақ мемлекеттік музыка театры ашылды

1936 жылы

Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филормониясы ашылды

1936 жылы

Мәскеуде қазақ өнерінің алғашқы онкүндігі өтті. Онда «Қыз Жібек», «Жалбыр» опералары көрсетілді

1936 жылы

Әйгілі әнші Күләш Бәйсейітоваға КСРО халық әртісі атағы берілді

1937 жылы

Қызылордада корей театры ашылды

1938 жылы

Ленфильм қазақтың бірінші дыбысты фильмі «Амангелді» кинокартинасын жасап шығарды

1939 жылы

А С Пушкин атындағы мемлекеттік көпшілік кітапханасы (қазіргі ұлттық) ашылды

1939 жылдың ортасы

Республикада 3304 кітапхана жұмыс істеді
Республикада 5237 мәдениет үйлері мен клубтары жұмыс істейді



Қазақ кеңестік өнерінің қалыптасуы



Театр аты

Құрылған жылы

Алғашқы қойылымы

Қызылордада республикада тұңғыш Қазақ ұлттық театры (Ж Шанин)

1926 жылы

«Енілек-Кебек»
1937 жылы Қазақ академиялық драма театр атағы берілді

Алматы ұйғыр музыкалық драма театры

1933 жылы

«Анархан»

Қызылорда корей театры

1937 жылы

«Чуп-хин-дон»

Қазақ мемлекеттік музыкалық театры (қазіргі Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театры)

1934 жылы

«Айман-Шолпан»
(бірінші маусымның ішінде 100-ден астам рет қойылды)

Құрманғазы атындағы Қазақ мемлекеттік оркестрі (А Жұбанов)

1934 жылы




Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филормониясы

1936 жылы




Жетістіктері

-1924 жылы Мәскеудегі КСРО халықтары музыкалық концерттеріне И В Коцык басқарған
Петропавл педогогикалық училищесіне қазақ хоры қатысты
-1925 жылы Парижде өткен Бүкіл дүниежүзілік қолданбалы өнер көрмесінде,
1927 жылы Майндағы Франкфуртте өткен дүниежүзілік музыка көрмесінде Ә Қашаубаев өнер көрсетті

20 жылдардың ІІ жартысы мен 30 жылдардағы мәдени құрылыс

Алғашқы қадамдары



-Шұғыл түрде сауат ашатын мектептер мен курстар ұйымдастырды
-1924 жылы сәуірде Қазақ АКСР-да «Сауатсыздық жойылсын» қоғамы дүниеге келді
-1931 жылы желтоқсанда 15 жастан-50 жасқа дейінгі сауатсыз еңбекші халыққа жалпыға бірдей міндетті білім беру енгізілді

Бөлінген қаржы

-1928 жылы 12 млн сом
-1932 жылы 60 млн сом
-1937 жылы 447 млн сом
-1940 жылы 682 млн сом

Жастардың үлес салмағы

-1928 жылы комсомолдардың бастамасымен мәдени жорық басталды
-1930 жылы оған 5000-ға жуық комсомол қатысты
-Соғысқа дейін 65000 комсомол мәдениет майданында еңбек етті

Нәтиже

-1921-1927 жылдары республикада 200000 адам оқыды
-1928 жылы сауатты адамдар 25% қазақтар арасында 10%-дай болды
-1926-1939 жылдарда 9-49 жас аралығында барлық Қазақстан халқының сауаттылығы 25,2%-дан 83,6%-ге, оның ішінде ер адамдар арасында 35,5%-тен 90,3 %–ке, әйелдер арасында 14,5%-тен 75,8%-ге жетті
-1936 жылы сауатсыздықты жою пунктерінде 0,5 млн адам оқыды
-1938 жылы республика халқының сауаттылығы 65%-ге, қазақ халқының сауаттылығы 40%-5а жетті
-1930 жылдары елдің әр түрлі аймақтарында жоғарғы оқу орындары мен техникумдарда 20000-дай қазақстандық оқыды
-Соғыс қарсаңында мұғалімдер саны 44000-нан асты

Ғылым мен мәдениет-майданға



1942 жылы

Ғалым Қ И Сәтбаев Жезқазған мыс кен орындарында сіңірген көпжылдық еңбегі үшін мемлекеттік сыйлық берілді

1941 жылы қараша

«Мосфильм», «Ленфильм» киностудиялары мен Алматы киностудиясы негізінде орталық киностудия ұйымдастырылды

Соғыс жылдарында жазылған шығармалар

М Әуезов

«Абай» эпопеясының бірінші кітабы

С Мұқанов

«Өмір мектебі»

Ғ Мүсірепов

«Қазақ солдаты»

Ғ Мұстафин

«Шығанақ»

Ә Әбілев

«Жас түлектер»

Ж Жабаев

«Ленинградтық өрендерім»

Соғыс жылдары республикада ірі ғылыми күштер шоғырланды

Бурабайда-кадемиктер В М Алексеев, А иН Бах, Л С Берг, С Бернштейн, В Н Вернадский, Н Ф Гамолей, Н Д Зелинский, Л И Мандельштам, А С Орлова

Соғыс жылдары республикада еңбек еткен жазушылар

Ф Панферов, О Форш, С Маршак, К Паустовский, М Зощенко, А Толстой «Иван Грозный» триологиясын жазды

Соғыс жылдары республикада еңбек еткен сахна қайраткерлері

В Л Марецкая, К А Мордвинов, Г С Улотова, Ю А Заводский

Соғыс жылдары республикада еңбек еткен суретшілер

С Куприянов, П Крылов, Н Соколов

Соғыс жылдары түсірілген картиналар

М Әуезов, Ғ Мүсірепов, Ә Тәжібаевтың қатысуымен «8-гвардиялық», «Абай әндері», «Жауынгер ұлы», «Қазақ кино концерті майданға», «Саған майдан»



Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру



Басталған жылы

1954 жылы (қаңтар-наурыз пленумы)

Идеяны ұсынушы

Үкімет

Одақ бойынша жыртылған жер

Солт Кавказ, Орал, Оңт Сібір, Еділ бойы, Қазақстан

Қазақстан бойынша жыртылған жер

Павлодар, Көкшетау, Торғай, Солт Қазақстан, Ақмола, Қостанай

Тыңгерлерді материалдық ынталандыру

-Дүние-мүлкі тегін көшірілді
-Отбасы басшысына 500-1000 сом, әр мүшесіне 150-200 сом мөлшерінде бір реттік көмек берілді
-Үй салу үшін 10 жылға 10000 сом мөлшерінде несие берілді (35%-ін мемлекет өз қарамағына алды)
-Мал сатып алу үшін 1500-2000 сом несие бөлінді
-1,5 центнер астық немесе ұн, азық-түлік берілді
-2 жылдан 5 жылға ауыл шарашылық салығынан босатылды

Тыңгерлер саны Қазақстанға келген

-1954-1955 жылдары келген 650 мың адамның тек 150 мыңында ғана мамандықғыболды
-1954-1955 жылдары өнеркәсіпке, көлікке жұмыс істеу үшін 0,5 млн адам келді
-1954-1955 жылдары 4,5 мың маман келсе
-1959 ж 15 мың маман келген
-Ақмола облысына 20000 адам
-Солт Қазақстанға 150000 адам келу керек еді артығымен 650000 адам келді
-1954-1962 жылдары 2 млн адам келді

Жыртылған жер көлемі



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   32




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет