Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤


ТIЛ МЎДЕНИЕТI ЖЎНЕ ШЫ¢АРМАШЫЛЫЈ



Pdf көрінісі
бет101/111
Дата20.11.2022
өлшемі0,7 Mb.
#159007
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   111
Байланысты:
Қазақ тілі 7сынып

ТIЛ МЎДЕНИЕТI ЖЎНЕ ШЫ¢АРМАШЫЛЫЈ 
ЖАЗУ ЖªМЫСТАРЫНЫ¤ ТЇРЛЕРI
Јаза³ тiлiн о³ып, д¾рыс игеру – тiл м±дениетiн 
меґгерудiґ жолы. Тiл м±дениетi – тiл ¾стартудыґ бiр 
тїрi. Тїсiнiгi мол азаматтар адамныґ м±дениеттiлiгi 
бiлiмiмен, дїние танымымен, еґбектегi ³ол жеткен та-
быстарымен Іана шектелiп ³оймай, сµйлеу ж±не жазу 
тiлiнiґ тазалыІымен, байлыІымен, µткiрлiгiмен де кµзге 
тїсетiндiгiн жа³сы бiледi. Сонды³тан да ³азiргi д±уiрiмiзде 
тiл м±дениетi туралы м±селеге де ж¾ртшылы³тыґ наза-
ры ауІан. Тек Іалымдар, жазушылар, м¾Іалiмдер, ³оІам 


146
³айраткерлерi Іана емес, ауылшаруашылыІы маманда-
ры, студенттер, о³ушылар да тiл м±дениетiне ³атысты 
еґбектердi о³ып, пайдалануІа тырысуда.
173-жатты²у.
1. Сµйлеудiґ диалог ж±не монолог тїрлерi 
бар. ЖоІарыда сендер диалогты тµл сµзбен байланыс тырып, 
оныґ синтаксистiк ерекшелiгiмен таныстыґдар. Ендi ауызекi 
сµйлеу тїрi екендiгiне практикалы³ мысалдар келтiрiґдер. Бiр-
бiрiґмен ±ґгiмелесiп кµрiґдер. Монологпен салыстырыґдар. 
2. Тµмендегi мысалдарды кµшiрiп жазыґдар. Диалогтарды 
м±нерлеп, рµлдерге бµлiп о³ыґдар.
– Екi кµзiґ не їшiн керек?
– Жа³сыларды кµру їшiн.
– Екi ³олыґ не їшiн керек?
– Елге кµмек беру їшiн.
– Ј¾ла³ деген не їшiн керек?
– А³ыл-кеґес тыґдау їшiн.
– Тiл мен жаІыґ не їшiн керек?
– А³и³атты айту їшiн.
– Ал аяІыґ? ...
Шетте жїрсем, туІан жерге ³айту їшiн.
(
Ј. М. «Кїмiс ³оґырау»
)
174-жатты²у.
М±тiндi рµлдерге бµлiп о³ыґдар.
Єлжан тыста т¾р екен. Баласы їйге та³ай бергенде, 
µґiне кµзiн салып, тiксiнiп ³алды. Абайдыґ тїсi ³¾п-³у, 
³атты µзгерген.
– Ой, Абайжан, ³араІым, не болды? Бiреу тиген бе? 
Жµнiґдi айтшы, ³араІым, не болды? Ўкеґ ¾рды ма?
– Жо³, ешкiм де ¾рІан жо³, кейiн айтам... Апа, тµсек 
сап бершi, жат³ызшы! – деп Абай шешесiн ³¾ша³тады.
Ўжесi:
– Немене, ³араІым? Єшындыґ ба? – деп бiрдеґе 
бiлгiсi келiп едi Єлжан:
– ЄшынІан Іой. Тимейiк. Жатып ¾йы³тап т¾рсын, – 
деп, малшы ³атын Јатшаны шы³ырып ап:


147

– Тїґлiктi жауып, есiктi тїрiп ³ойшы. АбайІа кїн 
тїспесiн, – деп а³ырын Іана айтты.
Жиренше таґертеґгi ³оян ³уІаннан бастап Жексен 
ауылында кµргенiн де, жолшыбай не болІанын да тегiс 
айтып болып:
– Абай ³айда µзi? – деп едi, Єлжан Абайдыґ жа-
тып ³алІанын айтып, Жиреншеге бiраз наразы сал³ын 
жїзбен ³арады.
– ШыраІым, сен бала емессiґ, естиярсыґ. Ґзiґ барсаґ 
бiр с±рi. Ондай жаман с¾мды³ жерге неге апардыґ? Бала 
емес пе? Шошынар деп ойласаґ неттi? – дедi.
Жиренше сµз таба алмай, ³ысылып ³алды.
– Єят болды. Ґзiм де µкiндiм. Бiра³ ³¾дай а³ына, 
µлiгiн кµремiз деп ойлаІан жо³ едiм.
– ЖарыІым, ендiг±рi Абайды б¾ндай жерге апара 
кµрме! Тiптi басыґ жас, їлкеннiґ ондай п±лесiнен аула³ 
жїр! Ґзiмен кетсiн! Кµрiп-бiлiп нетесiґ? – дедi. (
М. ¡.
)


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   111




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет