Оқулық Алматы : «Нұр пресс»



Pdf көрінісі
бет37/62
Дата07.02.2022
өлшемі1,76 Mb.
#95434
түріОқулық
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   62
Байланысты:
жалпы педагогика

Мерзімді
 
қадағалау

белгілі
уақыт
аралығындағы
жұмыстардың
қорытындысын
алуға
пайдаланылады

Ол
не
тоқсан
не
жыл
жартысы
аяғында
жүргізіледі

Тақырыптық
 
қадағалау

тақырып

бөлім
материалдары
өтіліп
болған
соң
өткізіледі

Қорытынды
 
қадағалау

оқу
процесінің
соңғы
нəтижелерін
жинақтау
үшін
қолданылады

Ол
пəн
бойынша
бүкіл
білім

ептіліктер
мен
дағдылар
жүйесін
қамтиды
.
Өтілген
 
материал

тақырып
 
ізімен
 
қадағалау

тақырып

курс

бөлім
өтіліп

бірқанша
уақыт
озған
соң
қалдық
білімді
анықтау
үшін
қолданылады

Мерзім
үш
айдан
жарты
жылға
дейін
не
одан
көп
созылуы
мүмкін

Мұндай
қадағалау
оқу
процесінің
тиімділігін
соңғы
нəтиже
бойынша
пайымдау
талаптарына
сəйкес
келеді
.
Қадағалау
əрқилы
формада
 
жүргізілуі
мүмкін

Формалық
жағынан
мұндай
жұмыс
жеке
-
дара

топтық
жəне
сыныптық
болып
бөлінеді



Қадағалау
барысында
əрқилы
əдістер
де
қолданылуы
мүмкін

Қадағалау
 
əдістері
 
дегеніміз
– 
бұл
оқушылардың
оқу
танымдық
іс

əрекеттері
мен
мұғалімдер
жұмыстарының
нəтижелілігін
айқындауға
жəрдемші
жол

тəсілдер

Педагогикалық
практикада
ауызша

жазбаша

тəжірибелік

компьютерлі
(
машынды

қадағалау
жəне
өзіндік
қадағалаулар
қолданылуда
.
Ауызша
 
қадағалау
 – 
оқушыларға
ауызекі
сұрақ
қоюмен
орындалады

Ол
шəкірттердің
білім

ептілік
жəне
дағдылар
деңгейін
айқындауға

сонымен
бірге
оқушының
материалды
баяндау
қисынымен
танысуға

меңгерген
білімдерін
процестер
мен
төңіректе
болып
жатқан
оқиғаларды
түсіндіре
алу
ептіліктерін
байқауға

өз
пікірін
білдіру
мен
дəйектеу
жəне
қателікті
көзқарастарға
қарсы
тұрып

дəлел
келтіре
алу
ұқыптарын
анықтауға
мүмкіндік
береді
.
Жазбаша
 
қадағалау
 –
жазба
бақылау
тапсырмаларын
(
жаттығулар

бақылау
жұмыстары

шығармалар

істелген
жұмыстар
бойынша
есеп
беру
ж

т

б
.) 
орындау
формасында
жүргізіледі

Мұндай
қадағалау
əдісі
барлық
оқушылар
білімін
бір
уақытта
тексеруге
мүмкіндік
береді

алайда
жазба
жұмыстары
көзден
өткізіліп

бағалау
көп
уақытты
талап
етеді
.
Тəжірибелік
 
қадағалау
 – 
оқу

тұрмыс
жəне
өндірістік
ептілік

дағдылардың
қалыптасуын
не
қозғалыс

қимыл
дағдыларының
орнығуын
анықтауда
пайдаланылады

Ақпараттық
технологиялардың
дамуымен
компьютерлі
 
қадағалау
 
ен
 
жаюда
.
Мұндай
машынды
қадағалау
оқытушының
да

оқушының
да
уақытын
үнемдеуге
көп
көмегін
тигізеді

Компьютерлі
қадағалау
арқылы
білім
деңгейін
өлшестіру
мен
бағалауға
бірыңғай
талаптар
белгілеу
мүмкін

Бұл
қадағалауда
оқу
нəтижелерін
статистикалық
талдау
мен
өңдеу
өте
жеңіл

Білім
бағалаудағы
мұғалім
субьективизміне
машын
шек
қояды

Машынды
қадағалау
қолданумен
өзіндік
 
қадағалауды
 
да
 
оңтайлы
ұйымдастыруға
болады

дегенмен
өзіндік
қадағалауды
қарапайым
жолмен
де
өткізу
мүмкін

Бірақ
бұл
үшін
оқушыларды
өз
бетінше
қателіктерін
байқауға

танымдық
міндеттердің
қате
шешілу
себептерін
талдауға

оларды
болдырмау

түзеу
жəне
реттеуге
үйрету
қажет
.
Əртүрлі
қадағалау
əдістерінің
бірге
қолданылуы
аралас
 
(
тығыздалған

қадағалау
 
деп
аталады

Əдетте

мұндай
тексеру
ауызша
жəне
жазба
сауалнамалар
беру
түрінде
өтеді

Оқу
процесіндегі
қадағалауларға
төмендегідей
педагогикалық
 
талаптар
 
қойылады
:
– 
қадағалаудың
даралықты
сипаты

Əр
оқушы
жұмысы

оның
жеке
оқу
іс
-
əрекеттері
өз
алдына
қадағаланады

Бір
шəкірттің
оқуындағы


нəтижелерді
ұжымдық
жұмыстар
қорытындыларымен
не
керісінше
алмастыруға
болмайды

– 
жүйелілік
қадағалаудың
оқу
процесі
барша
кезеңдерінде
үздіксіз

ретімен
өтіп
тұруы

– 
қадағалау
формаларының
əртүрлігі

Осыдан
қадағалаудың
оқыту
-
үйрету

дамыту
жəне
тəрбиелеу
қызметтері
қамтамасыз
етіледі

– 
қадағалаудың
жан
-
жақтылығы

Қадағалау
баланың
теориялық
білімдерін

ақыл
-
ой
парасаттылығын

тəжірибелік
ептіліктер
мен
дағдыларын
тексеруге
мүмкіндік
береді

– 
қадағалаудың
шынайылығы

Қадағалауда
субъектив
жəне
қателікті
пікірлер
мен
қорытындыларға
жол
берілмеуі
тиіс

– 
жекелестірілген
бағыт
-
бағдар

Оқушылардың
жеке
-
дара
тұлғалық
сапа
-
қасиеттері
ескерілуі
тиіс

– 
мұғалім
тарапынан
болған
талаптардың
бірыңғай
болуы

Соңғы
кездері
тестік
 
қадағалау
 
көптеп
қолданылуда

Мұндай
тексерудің
негізгі
құралы
– 
тест
тапсырмалары

Өлшестіру

анықтау
нысаны
тұрғысынан
педагогикалық

психологиялық

əлеуметтік
– 
психологиялық

мəдени
– 
эстетикалық
таным
тестері
ажыралады

 
10.3. 
Оқу
 
іс
-
əрекеттерінің
 
нəтижелерін
 
бағалау
 
Оқушылардың
оқу
-
танымдық
жұмыстарын
қадағалау
нəтижесі
сол
жұмыстарды
бағалаудан
көрінеді

Бағалау
 – 
білім

ептілік
жəне
дағдылардың
игерілу
дəрежесін
анықтау

Бағалау
қызметтерінің
сандық
көрсеткіші
– 
баға

яғни
баға
оқушылардың
білім

ептілік

дағдылар
дəрежесінің
шартты
сан
не
ұпаймен
белгіленуі

Оқу
нəтижесі
тек
баға
емес

басқа
да
жолдармен
анықталуы
мүмкін

Мысалы

ол
ауызекі
қолдау
не
қолдамау

алғыс
жариялау

мақтау
парағы
не
медальдармен
мадақтау
жəне
т

б

Білім
бағалауда
шынайылылық
,
білім
сапасын
анықтаудағы
бірыңғай
талап
үлкен
маңызға
ие

Себебі

білімдік
баға
оқушыға
ықпал
жасаудың
өте
нəзік
құралы

Көтеріңкі
баға
шəкіртті
қуантады

қанаттандырады

сонымен
бірге
оның
жұмысқа
болған
немқұрайлылығын
да
пайда
етеді

Əсіресе

болымсыз
бағаның
əсері
күшті

ол
баланың
оқуға
деген
ықыласын
арттыруы
да
не
тіпті
оқудан
бас
тартуға
ықпал
жасауы
мүмкін

Сондықтан
да

кейінгі
жылдары
бағалау

баға
қою
мəселесі
үлкен
пікір
талас
туғызып
отыр

Педагогтардың
бір
тобы
сыныптан
сыныпқа
оқушыны
білім
сапасына
қарамастан
өткізуді
ұсынуда

Осыған
байланысты
еліміздегі
бағалау
проблемасының
əр
кезеңдегі
жайы
өз
алдына
қызықты



1917 
жылға
дейін
оқушылар
білімі
балдық
жүйеде
бағаланды

Баға
нөлден
беске
дейінгі
алты
балдық
жүйеде
қойылды

Кейін
нөлдік
баға
жойылып

бес
балдық
жүйе
қабылданды
.
Оқу
нəтижесін
балл
бойынша
бағалау
əрқилы
көзқарастар
туындатты
. 1917 
жылдан
соң
тіпті
оқу
жүйесінде
бағалау

баға
қоюға
қарсылықтар
да
болды

Кеңестік
еңбек
мектебінің
тұжырымдамасына
орай
оқу
іс
-
əрекеттері
шəкірттің
қызығушылығына

дербестігіне

ынталылығына

шығармашылық
сипатына
негізделуі
тиіс
болды
.
Дəстүрлі
келе
жатқан
оқушыларды
баға
жəрдемімен
тəртіпке
шақыру
əдістері
тиімсіз
деп
танылды

Осыдан
1918 
жылы
Кеңестік
өкімет
жарлығымен
оқушы
білімі
мен
тəртібін
балдық
жүйемен
бағалау
мектеп
тəжірибесінен
мүлде
шығарылды

сыныптан
сыныпқа
өткізу

куəліктер
беру
оқушылар
білімі
жөніндегі
педагогикалық
кеңес
шешімі
негізінде
орындалатын
болды
.
Емтихан
түрлерінің

қабылдау

ауыстыру

бітірту
– 
қай
-
қайсы
да
жүргізілмейтін
болды

Сабақ
барысындағы
оқушыны
жеке
-
дара
тексеру
де
орынсыз
деп
табылды

Өте
қажетті
жағдайларда
жалпылама
сынақтау
сипатындағы
ауызша
сұрақтар
мен
жазба
жұмыстарды
ғана
өткізуге
рұқсат
берілетін
болды

Оқушылармен
өтілген
тақырыптар
бойынша
мерзімді
əңгіме
-
сұхбаттар
жүргізу

оқыған
кітаптары
мен
мақалалары
бойынша
баяндарын
тыңдау
ұсынылды

Оқушылардың
жеке
таңдауымен
өз
бетінше
орындаған
жұмыстары
дəріптелді

Дəстүрлі
қадағалау
жүйесі
өзіндік
бақылаумен
ауыстырылды

жеке
оқушы
табыстары
еленбей

ұжымдық
жетістіктер
негізге
алынды

Өзіндік
бағалауда
тестік
қадағалау
формасы
жаппай
қолданылды
.
Бағасыз
оқу
бір
жағынан
тиімді
де
болды

себебі
оқушылардың
біршамасында
дербес

өз
бетінше
оқу
қабілеттерін
дамытты

Дегенмен

мұндай
оқу
көпшілік
жағдайларда
оқушылар
білімінің

тəртібінің
құлдырауына
алып
келді

Оқушылар
мектепте

үйде
тиянақты
білім
игеру
жұмыстарын
тоқтатты

сабақтарға
қатыспайтын
болды

Сондықтан
да

алғашқыда
қадағалаудың
əрқилы
формалары
біртіндеп
енгізіліп

ал
1932 
жылдан
жеке
оқушының
білімі
оның
даралықты
ерекшеліктерін
ескерумен
жүйелі
бағалау
принципі
негізінде
орындалатын
болды
.
1935 
жылдың
қыркүйек
айынан
бастап

бес
сөздік
(
вербалды

баға


өте
жақсы
”, “
жақсы
”, “
қанағаттанарлық
”, “
жаман
”, “
өте
жаман
” – 
енгізілді

Бұл
жүйе
1943 
жылға
дейін
сақталды
. 1944 
жылдың
қаңтарынан
оқушы
білімі
мен
тəртібін
бағалаудың
сөздік
бағамен
сандық
баға
жүйесімен
ауыстыру
жөнінде
шешім
қабылданды
.
Реттелген
тəртіпте
білім
есебін
жүйелі
жүргізу
өзін
ақтады

оқушылардың
оқу
дайындығы
мен
мінез
құлық
сапасынан
көтерілуіне
ұнамды
себін
тигізді
.


Оқу
іс
-
əрекеттерінің
нəтижесін
балл
жүйесінде
бағалау
көптеген
кемшіліктеріне
қарамастан
өз
баламасын
таппай
отыр

Дегенмен

педагог
ғалымдардың
көбі
сауаттылық
дəрежесін
бағалаудың
мұндай
жүйесіне
қарсы

Олардың
дəйегі
:
– 
білімділік
іс
-
жүзінде
үш
балдық
жүйеде
бағаланады
(“1”, “2” 
бағалары
білімсіздік
көрсеткіштері
). 
– 
білімділікті
бағалаудың
шынайылығы
кем
(“5”, “4”, “3” 
бағалары
гимназиялық
сыныптарға
да

дарынды
оқушылар
топтарында
да

ақыл
-
есі
кем
балалар
оқуында
да
бірдей
тең
қойылады

Ал
аталған
оқу
түрлеріндегі
білім
игеру
нəтижесіне
қойылған
талаптар
əрқилы
болатындықтан
бағалардың
мəні
біркелкілігін
жояды
).
– 
оқушылар
білімін
бағалауда
үш
балдық
өлшем
жеткіліксіз
(
сондықтан
да
оқытушылар
қосымша
өлшемдер
қолданып
жүр

балл
жанына

плюс
” 
не

минус
” 
белгілерін
қояды
).
Ғалымдар
он
балдық

он
екі
балдық
тіпті
жүз
балдық
та
бағалау
жүйелерін
ұсынуда
.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   62




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет