§ 8.11 Ұзынабойлық профильді салу

116
Əртүрлі масштабты қолданылатын себебі, трасса бойының ұсақ 
ойлы-қырлы жерлері жəне трасса бойындағы құрылымдар анық 
көрініп, көрнекі болуын арттырады. Үлгі үшін канали зацияның бір 
бөлігі, 
58
-құдықпен 
А
нүктесі арасындағы ұзына бойлық профилін 
қалай салатындығын қарастырып көрейік (57-сурет).
Миллиметрлік қағаздың төменгі жағынан жоғары қарай 
6 – 7 
см
қалдырып, қара түсті, жуан емес сызық жүргізеді. 
Осы сызыққа параллель, əртүрлі енді жеті сызық сызады, бұл 
сызықтарға керекті жазулар жазылады.
1-жолаққа (строка), трассаның канализациялық коллекторға 
қай жерде қосылатыны көрсетілген құдықтың тəсімі салына-
ды. 2-жолаққа, канализациялық құдықтардың типтері, яғни не-
ден жасалғанына жəне жалғасу тəсіміне байланысты бір-бірінен 
конструкциялық ерекшеліктері көрсетіледі. 3-жолаққа канали-
зация трассасының бекеттерін көрсетеді. Мұнда сонымен бірге 
қысқартылған («рубленные») бекеттер, яғни 100 
м
жетпейтін 
нүктелер көрсетілуі мүмкін. Мұндай бекетті профиль үстіне мас-
штабсыз салады, себебі басқа бекеттердің орналасу реті өзгеріп 
кетеді. Дегенмен, профиль үстінде қысқа бекетке, бүтін бекет-
тер сияқты 100 метрлік арақашықтық беріледі. Ал оның нақты 
ұзындығын профиль үстінде көрсетеді.
4-жолаққа, құдықтар арасындағы жəне айтулы нүктелердің 
қашықтықтарын көрсетеді. Бұл арақашықтардың қосындысы 
тексеріс ретінде 100 
м
тең болуы керек. 5-жолаққа, нивелирлеу 
нəтижесінде табылған жер бетінің биіктіктері («қара биіктіктер»), 
бекеттердің жəне плюстік нүктелердің биіктіктері өз тұстарына 
жазылады. Бұл биіктіктерді, нивелирлеу журналынан метрдің 
жүздік шамасына дейін дөңгелектеп көшіреді. Профильдің тік мас-
штабында биіктіктерді салу үшін, əр бекет, əр плюстік нүктелері, 
сонымен бірге құдықтардың центрі арқылы ұзынабойлық профил-
дің жазық сызықтарына перпендикуляр сызық жүргізеді. Мұнда 
соңғы сызықтан (шартты деңгей сызығынан) бастап, берілген 
тік масштабта, əр нүктенің биіктіктерін (5-жолақтағы) шаншып, 
белгілейді (немесе қаламмен). Əрі қарай осы нүктелерді қосса, 
трассаның профильі шығады. 6-жолаққа, жаңа канализациялық 
трассаны жобалау кезінде керекті немесе жұмыс істеп тұрған 
құбырдың профилін салу үшін, құбыр ішінің су ағар биіктігін (от-
метка лотка трубы) жазып отырады.

117
7-жолаққа, трассаның көлбеулігін метрдің мыңдық шамасын-
да (про-милмен) көрсетеді. Мұнда көлбеуліктің өзгеруі трасса-
ның кез келген жерінде емес, құдықтар арасында ғана болады.
Ұзынабойлық профильдің 1– 7-жолақтары қосымша сипатта-
малармен толықтырылып отырады: құбыр қандай материалдан 
жасалған, диаметрі, құбырдың басқа жер асты тораптарымен 
(коммуникациялармен), авто жолдарымен жəне т.б. қиылысулары; 
профиль сызбасы əртүрлі ескертулермен, шартты белгілермен 
жəне басқа да берілімдермен қоса беріледі.
Профильге жобалық сызықты салу
. Профиль үстінде жо-
балық сызықты, берілген көлбеулікте қызыл түспен жүргізеді. 
Көлбеулікті есептеу кезінде трасса бойындағы қазып алыну-
шы жер көлемімен, толтырылмақшы жер көлемі жобамен тең 
болғанын еске ала отырып жобалайды. Есептеудің реті төменде 
берілген.
Айталық, ПК 5 пен ПК 7 арасында (57-сурет) автомобиль жо-
лының трассасы бар. 
NQ
жобалық көлбеу сызығын профильге 
салу үшін, бастапқы нүктенің биіктігін (қызыл биіктігін) жəне 
жобалық көлбеуліктің шамасын білуіміз керек. Айталық, ПК 5 
қызыл биіктігі 42,04 
м
жəне ПК 5-тен ПК 7 дейінгі көлбеулік 
i 
= 
0.02. Онда ПК 6 қызыл биіктігі төмендегідей есептеледі:
Н
6
=Н
5 
+ h = Н
5 
+ d·tqγ = Н
5
 + di.
(101)
(100) формулаға мəндерін қойсақ,
Н
6
= 
42,04+(100·0,02)
 = 
44,04
 м.

жүктеу/скачать 2,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: