26
конформациясы
өзгереді, нәтижесінде тасымалданатын зат клетка
ішіне енеді, яғни мұндай белок 2 конформациялық күйде бола
алады. Жеңілдетілген диффузия кезінде тасымалдаушы белоктардың
конформациясын өзгерту үшін энергия қажет болуы мүмкін.
Егер тасымалдану процесі үшін АТФ энергиясы жұмсалатын болса,
ондай тасымалдану
активті
деп, - аталады.
Тасымалданатын заттардың қозғалыс күші
табиғатына қарай
біріншілік және екіншілік активті тасымалдану болып бөлінеді.
Біріншілік
активті
тасымалдану
кезінде
заттарды
тасымалдау үшін тікелей АТФ энергиясы жұмсалады.
Екіншілік активті тасымалдануда
заттарды тасымалдау үшін
кейбір иондардың электрохимиялық градиенті қолданылады. Бұл
градиент олардың мембрана арқылы тасымалдануында АТФ
энергиясы есебінен пайда болады.
Иондық насос
- деп аталатын активті тасымалдану –
мембрананың интегралды белоктарымен жүзеге асады. Бұл
интегралды белоктар бір мезгілде фермент қызметін атқара алады,
яғни фермент болып табылады. Бұларға
тасымалдаушы АТФ-аза
жатады, яғни бұл ферменттер АТФ –тің гидролизін катализдеп ғана
қоймайды сонымен қатар бөлінген энергияны иондардың
транслокациясы үшін пайдаланады. Насостың 2 түрі белгілі:
1. Н
+
-АТФ-аза фосфорлануды қажет етпейді бір бағытта жүргізеді.
2. Nа
+
,К
+
, Са
2 +
- АТФ – азалар 2 бағытта жұмыс істейді.
Мұндай жағдай міндетті түрде фосфорлану және дефосфорлану
арқылы өтеді. Бұл кезде белоктар құрылымдық өзгеріске ұшырайды.
Анықталған насостың басым көпшілігі электрогенді болады.
Себебі, мембраналық потенциал пайда болады. Nа
+
К
+
- насосы
жақсы
зерттелген, бұл белок ферменттің де, насостың да,
қызметін
атқарады. Оның екі орталығы бар – сыртқысы К
+
ионына, ал ішкісі
Nа
+
ионына арналған. Гидролитикалық орталық ішкі жағында
орналасқан. Бұл сорушы каналдардың ашылып жабылу принциптері
бойынша жұмыс істейді. Мембраналарда тұрақты каналдар жүйесі
болатыны
белгілі.
Олар
мембрана
матрикскіндегі
белок
макромолекуласы болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: 
