П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
III бөлім. Тәрбие теориясы
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Сендіру әдісі
| III бөлім. Тәрбие теориясы
19.3. Педагогикалык, эсер әдістерінің жуйесі Егер тәрбиелеудің әдістері стратегиялық жоспар сипатын иемденсе; үстаз- дың жоспарлағанының нәтижесі дәл көрініс табады, онда тәрбиелік эсер әдістерінің жүйесі, тактикалық жоспарлаудың әдістері басқа көрініс табады. Берілген жүйені анықтау үшін, біріншіден баланың айналадағы шындықка деген қатысы, оның қалыптасуы мен дамуын айқындап алған жөн. Үстаз қаты- насқа эсер ету арқылы, оны түзетеді, ынталандырады, қатынас формасына мәдени сипат береді. - Өзіңді қалай сезініп отырсың? - деді үстаз оқушыға қарап. - Мен қалпымдамын. - Түсінбедім, кешір. Өз қалпында шкаф, шабадан, киімдер, қағаздар, заттар бола алады... - Мен өзімді жақсы сезініп отырмын. - Рақмет, - деп үстаз диалогты аяқтады. Қатынас негізінен үш түрден түрады, осының негізінде педагогикалық әсердің үш тәрбиелеушілік жолы қалыптасатыны сөзсіз. Қатынастың рационалдық жағы санаға негізделген беретін сөз арқылы әсерге үшырайды. Практикалық-әрекеттік жағы тікелей баланың үйымдасқан әрекетінің барысында қалыптасады. Ал эмоционалды қатынас баға беру әсеріне тәуелді. Осы себептен педагогикалык; арсеналда тәрбиелеушілік әсердің үш негізгі әдісі анықталады: сендіру әдісі, жаттықтыру әдісі және баға беру әдісі. Әрине, бүл атаулар шартты түрде берілген, сондықтан да оларды тура мағынасында емес, түбінде ерекше кәсіби мағынасы бар педагогикалык терминдер ретінде түсіну қажет. Сендіру әдісі келесі түрде беріледі: - үстаздың пікірі (мысалы: Ақымақ еркін бола алмайды, себебі ол алдын- ала салдарын болжай алмайды.”); - үстаздың дәлелдемесі (мысалы: Көліктің ішінде ер балаларға отырмаган жөн, себебі әрқашан да олардан әлдері кем адамдар табылады.) - үстаздың айтқан пікірі, оның жеке қатысы мен хал-жайы туралы хабары (мысалы; Мен адамдардың кешіккенін үнатпаймын, ол жүмыстың ырғагын тежейді); - көпшілік мақүлдаған мәдениеттен хабар (мысалы: Шыныдан ішкеннен гөрі, стакан мен кеседен ішкен қолайлы); - болған жағдайдың ішкі жасырын мазмүнын, қатынастың мазмүнын ашу (мысалы: «Енді біз барлығын жете орындай алмаймыз, себебі сен керекті материалды үмыттың»); - үстаз бен балалардың арасындағы диалог (мысалы: «Мен осылай ойлаймын, ал Сіз не ойлайсыз?»); - үстаздың алдын-ала жоспарлаған немесе жоспарламаған пікірталасы (мысалы: Алдымен тәртіптің не екендігін және біздің әр қайсымызға не үшін керектігін талқылап алайық”...); - көркем бейнені үғынуға байланысты алынған әсермен алмасу (мысалы: Мына портреттегі адамның келбеті керемет, ал мына адам - “адам көріксіз”...); - өмірлік коллизияға байланысты үстаздың кеңесі, кепілдемесі (мысалы: «Мен саған сені әдемі, әрі ақылды адам деп санап, кеңесімді беріп түрмын, өзің ренжіткен қыздан кешірім сүрағаның жөн»). |