3.2 Балаларда сан туралы ұғымдардың дамуы Сан ұғымы математика ғылымындағы ең негізгі ұғымдардың бірі.Адамзат
мәдениет есігін аша бастағанда математикадағы ең бірінші амал нәрселерді
санау болды.
Сан туралы ұғым адамзат мәдениетінің тууымен және оның дамуымен
тығыз байланысты. Шынында, егер осы ұғым болмас , өзіміздің рухани өміріміз
бен практикалық қызметімізді тиісті дәрежеде көрсете алмас едік. Есеп – қисап
жүргізу, уақыт пен қашықтықты өлшеу , еңбек нәтижесінің қорытындысын
есептеу сан ұғымынсыз мүмкін емес.
Сан
әуел
баста
заттарды
санаудың
қажеттілігінен
туған математикалы ұғымдардың бірі. Кейін ол математикалық білімнің
дамуына қарай жетілдірілді. Бұл ұғым өте ерте заманда адамдардың
практикалық қызметтерінінен қажеттілігінен келіп туды.
Нәрселерді санаудың нәтижесінде натурал сандар шыққан.Натурал
сандырдың әрқайсысын белгілеу үшін жасалған таңбалар цифрлар деп аталады.
Цифрлар: 1,2,3,4,5,6,7,8,9, және 0. Бұл цифрлар алғашқыда Үнді (Индия)
елінде қолданылған, бірақ Еуропаға бұл цифрлардың арабтар әкелген.Осыдан
бұл цифрлар араб цифрлары деп аталған.
Осындай цифрлардан сандар құрастырылып, олар белгілі бір тәсілмен
аталып таңбаланған.
Сәбилік кезең (1-3 жасқа дейін) сөйлеудің белсенді дамуымен
сипатталады. 3 жасқа қарай баланың белсенді сөздігіне 1300-1400 сөзден астам
сөз кіреді. Олардың арасында сандық қатынастарды білдіретін сөздер көп: көп,
аз, көптеу, аздау, тең, сондай-ақ ересектердің сөздеріне еліктеп айтылатын сан
есімдер қолданады, дегенмен математикалық мағынасын біле бермейді. Балалар
әдетте сан есімдерді ретсіз атайды (бір, үш, сегіз, бес), бірақ кейде жалпы
қабылданған реттілікте (бір, екі, үш, төрт) айтуы да мүмкін. Алайда, бұл
олардың есепті игергенін білдірмейді және олардың математикалық қабілеттері
туралы қорытынды жасауға негіз бермейді (А. М. Леушина).
Сан
есімдері
балалармен
іс
әрекет
аккомпанемент
ретінде
пайдаланылады. Олар қимылдың ритмін нақтылайды, бірақ көлемін
жалпыламайды(Н.А.Менчинская). Сан есімдерді меңгеру (қарызға алуы)
өзіндік «сөздік қиымылдық стереотип» туындайды, ал жеке сандар тоқтауға
сигналдық функциясын атқарады. Балалар бір уақытта реттік және есептік
33
санауды игереді.Көбінесе балалар екі санын бір санынан қарағанда жиі
қолданады
.
