Әож 908 (063) Қ68 Редакциялық кеңес: Техника ғылымдарының докторы, профессор


ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ



Pdf көрінісі
бет68/92
Дата11.11.2019
өлшемі10,09 Mb.
#51560
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   92
Байланысты:
SBORNIK-80-leti-Nez-RK-16


ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ 

КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ: ПРОШЛОЕ, НАСТОЯЩЕЕ, БУДУЩЕЕ 

 

318 


 

ша  Қостанай  облысына  қажетті  33  730  тракторшының  орнына  28  847  тракторшы  жҧмыс  істеді,  яғни 

4985 маман жетіспеді[6,19-21-п.]. Осы олқылықтың орнын толтыру ҥшін РСФСР, Украинаның бірқатар 

орталықтарына  механизаторларды  қызметке  тарту  жҧмыстарын  жҥргіуге  ӛкілдер  жіберілді.  Тҧрғын 

жерлерде тҧрақты қалу ҥшін, отбасылы кадрлар іріктеліп алынып отырды. Кадрлар тапшылығын МТС-

терден,  кеңшарлардан,  ӛндіріс  ошақтарынан,  халықтық  шаруашылықтың  басқа  да  салаларынан,  со-

нымен қатар   Кеңес әскерінен босатылғандармен  және РСФСР  облыстарынан, ӛңірлерінен, одақтық 

республикалардан  қоныс  аударылғандардың  есебінен  толықтырылып  отырды.  1954-1956  жылдары 

Қостанай облысына 40- қа жуық ҧлттың 150 мыңға тарта ӛкілі қоныс аударып келді. Статистикалық мә-

ліметтерге  жҥгінсек,  1956  жылдың  1  сәуіріндегі  халық  саны  587  мың  адамды  қҧрады,  соның  ішінде 

қалада – 111 мың адам, ауылдық жерде – 476 мың адам болды, ал 1959 жылы 710 700 адамға ӛсті, 

тиісінше ауылдық жерде  – 522  900 адам тҧрды [6, 23-п. ]. Тың және тыңайған жерлердің  игерілуі ең 

алдымен кеңшарлардың ашылуымен басталды. 1954 жыл мен 1979 жылдар арасындағы кезеңде рес-

публикадағы  ауыл  шаруашылық  кәсібін  дамытуға,  сонымен  қатар  жаңа  кеңшарларды  ашуға  21,1 

миллиард  рубль  жҧмсалды.  Республикадағы  әр  жаңадан  ашылып  жатқан  шаруашылыққа  15-20 

миллион  рубль  кӛлемінде  қаражат  бӛлініп  отырды.  1956  жылы  Қостанай  облысындағы  тыңайту 

жылдарында ашылған 72 кеңшардан алынған пайда межеленген кӛрсеткіштен 60 пайыз артық болды. 

1954-


1958 жылдары 120 кеңшар қҧрылды, тың және тыңайған жерлерді игеру жҧмыстары барысында 

140, ал олардың 1965 жылғы барлық саны 175 кеңшарды қҧрады.Қостанай облысы бойынша ең соңғы 

кеншар «Буревестник »1964 жылы қҧрылды. Қайта қҧрылып жатқан кеңшарларда тҧрғын ҥйлер, мек-

тептер,  ауруханалар,  балабақшалар,  мал  оттықтары,  ҥйірмелер,  жаңа  жолдар,  кӛпірлер,  аэродром-

дар, мал шаруашылығының қҧрылыстары, элеваторлар, қоймалар, зауыттар, бір сӛзбен айтқанда тҧр-

ғындардың  ӛмір  сҥруіне  қажеттінің  барлығы  тҧрғызылды.  Жаңа  астықтық  кеңшарлардың  ҧйымдас-

тырылуы қалыптасқан ірі кеңшарлардың  есебінен  жҥргізіліп отырды, сонымен қатар астық бағытына 

қолайлы  қолданылмай  қалған  ҧжымшарлар  есебінен  қҧрылды.  Тың  игеру  жылдары  100-ден  астам 

қоныс  пункттері  бой  кӛтерді  және  екі  жаңа  аудан  пайда  болады,  олар:  Қамысты  және  Октябрь 

аудандары[6,20-п.]. 

       

Жаңа  астықтық  кеңшарларды  ҧйымдастыруда  және  оларды  тың  және  тыңайған  жерлерді 



игеруге дайындауда бірқатар жетіспеушіліктер байқалды. 1954 жылдың 24 сәуіріне дейін кеңшарлар-

дың кӛбінде шекаралар анықталмаған және қҧдықтардың, тоғандардың, артезиандық саңылаулардың 

қҧрылыс орындары айқындалмаған және сонымен қатар жаңа кеңшарлардың қора-қопсысына техни-

калар  мен  қажетті  заттар  әлі  жеткізілмеген  еді.  Кеңшарлардағы  трест  басшылары  қайта  қҧрылып 

жатқан кеңшарлардағы 1954 жылғы егіске арналған тҧқымдармен қамтамасыз ету жҧмыстарын тиісті 

деңгейде  жҥргізбеді.  Мысалы  1954  жылы  егін  себу  кеш  басталып,тек  5  мауысымда  аяқталды.  Бірақ 

бҥтіндей  алғанда  бҧл  олқылықтар  тың  игеруге  кедергі  бола  алды  деуге  болмаб.  Тыңайған  жерлерді 

игеру жылдам қарқынмен жҥріп жатты. 1953 жылы егістік ауданы 1243,5 мың гектарды қҧрады, соның 

ішінде егістікке 80 пайызы тиесілі болса, 1983 жылы егістік ауданы 5602,6 мың гектарды қҧрады, оның 

100 пайызы егістікке арналған еді. Облыста ӛткен тың игерудің тӛрт жылында облысымыз мемлекетке 

457 миллион пҧт нан тапсырды [6,21-п.]. 

     


Егіннің ең жоғары шығымдылық кӛрсеткіші 1966-1970 жылдарға сай келді, бҧл жылдары гекта-

рына 11,2 центнерді қҧрады. Жалпы астық алымы жылына 43245 мың центнерді қҧрады. 1958 жылда-

ры  болған  қолайсыздықтарға  қарамастан  қостанайлықтар  103  миллион  пҧт  нан  жинай  алды.  Қоста-

найлық ҧннан жасалынған нан 1956 жылы КСРО бойынша ең арзан деп бағаланды   

Ӛндірісті  дамытуға,  соның  ішінде  астық,  ет,  сҥт  және  басқа  да  ауыл  шаруашылық  ӛнімдерін 

дайындауда жеткен жетістігі ҥшін 1966 жылы 28 қазанында № 424-VII КСРО Президиумының Жоғарғы 

Кеңесімен Қостанай облысы Ленин орденімен марапатталды [7,5-п.].  

          

1970  жылы  Қостанай  облысы  ӛңірде  еңбек  етіп  жатқан  жҧмысшылардың  арқасында  ауыл 

шаруашылық  саласында  кӛптеген  жетістіктерге,  бекітілген  жоспарды  межесінен  артық  орындағаны 

ҥшін және ҥшінші бесжылдықта мемлекетке бір миллиард пҧт ӛткізгені ҥшін тағы да Ленин орденімен 

марапатталды  [8,178-181-п.].  Жоспарды  уақытынан  бҧрын  орындағаны  ҥшін  Облыстық  атқарушы  ко-

митеттің және  Қазақстан  Коммунистік партиясының ауыспалы  Қызыл жалауы Комсомольск астықтық 

кеңшарына, Қостанай астықтық кеңшарына табыс етілді. Славянск астықтық кеңшарында және Кома-

ровск астықтық кеңшарларында тың және тыңайған жерлерді игеруде жҥргізілген жҧмыстары жоғары 

деңгейде ӛтіп жатқаны ескерілді.Қостанай облысындағы тың және тыңайған жерлерді игеру жҧмыста-

ры жақсы деңгейде ӛткенін ескерген жӛн, оны мыналардан байқауға болады; аздаған уақыт ішінде жа-

ңа кеңшарлар қҧрылды, егіннің шығымдылығын арттыруға барлық жағдай жасалды. Тың игеру сияқты 

ҥлкен  жобады  кемшіліктің  болуы  орынды  еді.  Бірінші  кезекте  ол  «жергілікті  жердегі  партиялардың» 

жҥргізген  қате  саясаты,  олардың  тың  игеру  жҧмыстарына  деген  қызықпаушылықтарынан  туған.  Бҧл 

жаңсақтықтар  тың  игеру  жҧмыстарына  кері  әсерін  тигізіп  отырды.  Шынында,  адамдар  мен  қаражат-

тардың  тӛтенше  жағдайда  жиналуы,  табиғи  факторлар  есебіне  тың  игерудің  алғашқы  жылдарында 

егіннің  шығымдылығы  ӛте  жоғары  болды,  ал  1950  жылдардың  ортасында  КСРО-да  дайындалатын 

нанның  жартысынан  ҥштен  біріне  дейінгі  нанды  ӛндірді.Барлық  салынған  кҥшке  қарамастан,  қала-



ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ 

КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ: ПРОШЛОЕ, НАСТОЯЩЕЕ, БУДУЩЕЕ 

 

319 


 

ғандай тҧрақтылыққа қол жеткізе алмады, егіске қолайсыз жылдары тіпті егістік қорын жинай алмады. 

1962-

1963  жылдардардағы  экологиялық  тҧрақтылықтың  бҧзылуынан  және  топырақ  эрозиясы  салда-



рынан пайда болған шаңды дауыл, нағыз қайғы әкелді. Тың игеру дағдарысқа ҧшырады, ал оны ӛңдеу 

65 пайызға тӛмендеді. Шын мәнісінде желдің эрозияға, яғни ӛзгеріске ҧшырауы ҥлкен қайғыға кеңелт-

ті.  Соқамен  жер  жырту  салдарынан  Қазастандағы  тыңайған  26  миллион  гектар  жердің  8  миллионы 

айналымнан шығып қалды. Топырақ қҧнарлығының жоғалуы қайта келмейтін ҥлкен катастрофаға әке-

луі  мҥмкін  еді.  Бҧл  орайда  Академик  Александр  Бараевтың  топырақ  қҧнарлығын  арттыратын  жҥйені 

ойлап табуы ғана жер шаруашылығын қалпына келтіруге мҥмкіндік туғыза алды. Егістік жерлерді игеру 

және астық ӛндіру ҥлкен еңбекпен келіп жатты. Шаруалар ӛз ӛнімдерінің қожайыны саналмады. Оның 

қҧны  ӛз  қҧнынан  әлдеқайда  тӛмен  болды.  Жинау  жҧмыстары  қауырт  әдіспен  жҥріп  жатты,  нақтырақ 

экономиканың  басқа  салаларынан  адамдар  мен  кӛптеген  техниканың  тартылуымен  жҥрді.  Бҧл  ӛз 

шығынын ақтамайтын әдіс еді. Басқа, екінші мәселе, кӛптеген астық шаруашылықтары аз ӛнім беретін 

жерлерде салынып жатты. Кӛп уақыт бойы мҧндай шаруашылықтар шығынға ҧшыратып қана қоймай, 

мемлекеттің қаржысымен қаржыландырылып келді. Нарыққа кӛшу кезінде олар бірінші болып дағда-

рысқа ҧшырады. Тҧрғындарды қоныстандыруда кӛптеген жайттар ескерілмегендіктен, жана мыңжыл-

дықтың  алғашқы  екі  жылында  республикада  300-ге  жуық  қоныс  пункті  ӛздігінен  жабылуға  мәжбҥр 

болды.  Бҥгінгі  кҥні  әкімшілік  анықтамада  әлі  136  ауыл  тҧрғындарысыз  деп  тіркеуде  тҧр.Ӛткеннің  бҧл 

қателіктері бҥгінде сезіліп отыр.  

     

Тың  және  тыңайған  жерлердің  игерілуі  жайлы  кӛптеген  әр  тҥрлі  тҧжырымдар  бар.  Бірақ  кез-



келген  дисскусиялық  мәселеде  барлық  факторлар  ескерілуі  тиіс,  мысалға  тың  жобасының  жалпы 

мағынасы  болсын.  Жеке  партиялардың  қателігі  мыңдаған  жҧмысшылардың  еңбегін  басып  жанши 

алмады.  Тҧтастай  алғанда,  тың  игеру  кҥткен  ҥміттерді  ақтады.    Тыңайған  жерлердің  игерілуі  –  бҧл 

шағын  бҥтіндей  дәуір,  басқа  да  тарихи  кезеңдер  сияқты  бағаға  ие  бола  алмайды,  дегенмен  тарих 

сахнасында ӛмір сҥруіне қҧқығы бар. 

 

Пайдаланған әдебиеттер: 

1. 

Бурлацский Ф. Воспоминание. Москва, 2004, 147-б. 



2. 

Қостанай облысы. Алтын астық аймағы. Алматы, ӛнер 1990 ж. 53 б. 

3. 

П.М.Черныш «Очерки истории Кустанайской области» ХІІІ тарау Целина. 229-233 бб. 



4. 

ГУ  «Управление  архивов  и  документации  акимата  Костанайской  области».Освоение  

целинных и залежных земель в Кустанайской области.Сборник документов- Костанай,2010.-638 б. 

5. 


Бримжаров  Б.К.Социально-экономическое  развитие  аулов  и  сел  Казахстана  в  60-е  –  80-е 

годы (по материалам западных областей). – Алматы, Гылым: 1996. – 188 б. 

6. 

ҚОММ .1116-қ., 18-т., 36-іс.; ҚОММ 72-П-қ.,.19-т., Д.145-іс. 



7. 

ҚОММ 68-П-қ.,1-іс 1540 –іс. 

8. 

ҚОММ 1116-қ.. 1т., 1056-іс.; ҚОММ 72-П-қ., .25-т., 47-іс. 



 

 

 



 

КУЛЬТУРНО-ПРОСВЕТИТЕЛЬСКАЯ РАБОТА В КОСТАНАЙСКОЙ ОБЛАСТИ В 30-

Х ГОДАХ ХХ ВЕКА (ПО МАТЕРИАЛАМ ГАЗЕТЫ «БОЛЬШЕВИКТІК ЖОЛ») 

 

Ерменбаева  Г.К.  -  к.и.н.,  доцент,  ученый  секретарь  Костанайского  государственного 

университа имени А.Байтурсынова 

 

В статье на основе материалов Кустанайской областной газеты «Большевиктік жол» ана-

лизируется  развитие  культурно-просветительской  работы  в  30-х  годах  ХХ  в.  На  страницах 

газеты  почти  в  каждом  номере  поднимались  наиболее  актуальные  проблемы  культурно-просве-

тительского развития области: ликвидация неграмотности, организация школьного дела, клубов, 

библиотек, красных уголков, театров, развитие спорта, радио и национальных игр.  

Ключевые слова: «Большевиктік жол», Кустанайская область, периодическая печать негра-

мотность, школы, библиотеки, театр. 

 

Культурно  -  историческая  парадигма  изучения  общества  становится  одной  из  доминирующих. 



Это связано с теми социально-политическими, экономическими и культурными изменениями, которые 

обусловливают  необходимость  поиска  новых  духовных,  нравственных,  патриотических,  националь-

ных идеалов. В их поиске всѐ чаще обращаются к культурно-историческому прошлому нашей страны. 

Это в полной мере относится и к культурно-просветительской деятельности. 

В  истории  Казахстана  ХХ  век  —  огромный  и  противоречивый  период,  за  время  которого  оте-

чественная  культура  прошла  сложный  и  неоднозначный  путь.  В  еѐ  развитии  можно  выделить  опре-



ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ 

КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ: ПРОШЛОЕ, НАСТОЯЩЕЕ, БУДУЩЕЕ 

 

320 


 

деленные  вехи,  существенно  отличающиеся  друг  от  друга  социокультурной  обстановкой  в  стране, 

характером государственной политики в области культуры, приоритетом высших духовных ценностей. 

Рассматриваемые  в  данной  статье  30-е  годы  ХХ  в.  многими  советскими  авторами  отмечаются  как 

«период решающих успехов культурной революции». И действительно, это было время коренных со-

циально-экономических  преобразований  в  Казахстане,  решительных  действий  в  области  индустриа-

лизации, коллективизации и культурной революции. 

Особое внимание в культурном строительстве этого периода  уделялось дальнейшему форми-

рованию сети культурно-просветительных учреждений — важнейших очагов по ликвидации неграмот-

ности  в  стране  среди  взрослого  населения,  обеспечивающих  трудовое  и  политическое  воспитание, 

организацию досуга, развитие творчества трудящихся, внедрение новых форм быта и т.д. 

Вопросы культурного строительства широко освещались на страницах центральной и местной 

периодической  печати.  На  страницах  Кустанайской  областной  газеты  «Большевиктік  жол»  почти  в 

каждом  номере  поднимались  наиболее  актуальные  проблемы  организации  школ  для  взрослого 

населения, в том числе и текущая информация с районов. 

Оживление  экономической  и  культурной  жизни  вызывало  растущую  потребность  в  грамотных 

людях.  В  этот  период  народное  образование  Казахстана  переживало  глубокий  кризис.  Абсолютное 

большинство населения не умело ни читать, ни писать. Поэтому одной из насущных проблем строи-

тельства новой  культуры в  Казахстане было приобщение широких слоев населения  к  грамоте. Пер-

вый  съезд  работников  культуры  1935  года  призвал  каждого  учителя  обучить  грамоте  35  человек. 

Третий пленум Казкрайкома 1935 года обязал Наркомпрос ликвидировать неграмотность в течение 2-

3 лет.  


В течение 1936 года на страницах «Большевиктік жол» активно обсуждается проект новой Конс-

титуции, которая расширяла право на образование. Рассматривая вопрос о ликвидации неграмотнос-

ти, депутаты областного съезда советов, принимают решение в первой половине 1937 г. завершить 

работы по развитию грамотности [1].  

1

8 статья новой Конституции, провозглашая Казахстан союзной республикой, обязывала трудя-



щихся превратить его в страну сплошной грамотности. 21 декабря 1936 года в газете было напечата-

но  письмо  за  подписью  14  учителей  совета  Кара  оба.  Поддерживая  Кустанайских  работников 

культуры, они брали на себя следующие обязательства: 

1. 


Активизировать  агитационно-пропагандистскую  работу  по  привлечению  неграмотного  насе-

ления в школы для взрослых; 

2. 

Организовать по 1 школе для взрослых в каждом колхозе совета; 



3. 

Один  раз  в  месяц  проводить  семинары  для  учителей  по  актуальным  проблемам  методики 

обучения. На соревновательной основе повышать качество обучения; 

4. 


Наряду с ликвидацией неграмотности активизировать и другие культурно-просветительские 

работы [2]. 

Материал о расходах на образование позволяет видеть ощутимую поддержку со стороны госу-

дарства. Так, если в 1936 г. на образование было выделено из бюджета 13,9 млрд. рублей, то в 1937 

г. 18,5 млрд. рублей. Из них 8,2 млрд. выделялось школам, детским садам и детским домам.  Увели-

чены расходы на начальное, среднее образование. Увеличены расходы на ремонтные нужды школ, 

заработную плату учителей-педагогов. Большая статья расходов связана с расходами на повышение 

квалификации  учителей.  Если  в  1936  г.  эта  статья  составляла  4,8  млрд.  рублей,  то  в  1937  году 

увеличена до 6,5 млрд. рублей [3]. 

В целом ликвидация неграмотности проходила в нелегких условиях: недоставало финансовых 

средств,  не  хватало  учителей,  учебников,  пособий,  письменных  принадлежностей.  Все  же,  грамот-

ность по стране в 1939 году составила 61,4% [4, с.401]. 

Одной  из  задач  развития  культурно-просветительской  работы  была  организация  клубов, 

библиотек,  красных  уголков,  театров,  развитие  спорта,  радио  и  национальных  игр.  Так  в  одном  из 

декабрьских номеров газеты за 1936 год, имеется статья о необходимости организации в областном 

центре казахского драматического театра, а в районах, колхозах и совхозах драматических кружков. 

Автор отмечает о достаточном  количестве в области талантливой молодежи. Так, в Тургае имеется 

филармония, где работают около 30 человек, казахский театр, где свой артистический талант разви-

вали 47 колхозников. Несмотря на короткий период существования театра, певцы, домбристы, кобы-

зисты своим талантом покорили зрителей. Артисты театра  - рядовые колхозники, радовали местное 

население  постановкой  таких  пьес,  как  «Амангельды»,  «Шуга».  Газета,  высоко  оценивая  талант 

колхозников, обращает внимание на хорошее будущее театра, и в то же время пишет о проблемах, 

связанных  с  недостаточным  финансированием  местного  театра.  Театр  нуждается  в  музыкальных 

инструментах,  костюмах,  декорациях  [5].  Колхозный  театр  имелся  и  в  соседнем  Амангельдинском 

районе, который у местного населения также пользовался большим интересом. В товариществе Ста-

лин Тургайского района  была создана молодежная физкультурная  команда,  действовал шахматный 

кружок, организованы такие национальные игры, как тогыз кумалак, алтыбакан [6].  


ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ 

КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ: ПРОШЛОЕ, НАСТОЯЩЕЕ, БУДУЩЕЕ 

 

321 


 

На  образцовом  счету  была  работа  центральных  клубов  в  Убаганском,  Урицком  районах.  В 

Убаганском  районе  по  инициативе  местной  молодежи  при  клубах  созданы  драматический,  музы-

кальный кружки. В декабре-январе 1936 года были проведены 20 вечеров. Особо отмечается вечер, 

посвященный 100-летию великого русского поэта  А.С.Пушкина [7]. В Урицком районе создан драма-

тический  кружок.  В  выходные  дни  для  местного  населения  проводились  различные  культурно-

развлекательные мероприятия [8]. 

Не  раз  на  страницах  газеты  поднимался  вопрос  о  пополнении  книжного  фондов  библиотек, 

большую  нехватку  книг  на  казахском  языке  переживали  все  библиотеки  области  [9].  Часто  на 

страницах  «Большевиктік  жол»  слышится  критика  в  адрес  районных  отделов  образования,  которые 

бездействуют в деле организации библиотек. Так в Семиозерном районе в 1936 году насчитывалось 

59  школ.  Отдел  образования  не  исполняет  распоряжение  районного  исполкома  об  организации  16 

библиотек,  были  открыты  всего  4  библиотеки.  В  1935  году  в  районной  библиотеке  насчитывалось 

3282 книг, к концу 1936 года в библиотеке осталось только 280 книг, здание библиотеки тесное, вме-

щает только 5-6 человек. Из-за нехватки клубов, библиотек плохо организован досуг школьников [10]. 

В  Пресногорьковском  районе  из-за  отсутствия  специалистов  очень  слабо  была  поставлена  работа 

клубов, красных уголков [11]. 

В  начале  1937  году  коллектив  педагогического  техникума  обратился  к  коллективу  фельдшер-

ской школы с призывом к социалистическому соревнованию, обязательства соревнования в основном 

касались  повышения  посещаемости  занятий,  успеваемости,  организации  дополнительных  занятий  в 

кружках,  а  также  оживления  спортивной  и  военной  подготовки  учащихся.  Коллектив  фельдшерской 

школы  вносит  дополнительные  обязательства,  предусматривающие  культурный  внешний  вид  уча-

щихся,  создание  различных  кружков,  организацию  турниров  по  шахматам,  повышение  идейно-

политического сознания учащихся и др. [12]. 

Периодическая печать сыграла огромную роль в деле просвещения. Поэтому необходимо обра-

тить внимание на материал о социалистическом соревновании на подписку газет. Основными подпис-

чиками на газеты и журналы являлись учителя школ. Так, учителя и ученики средней казахской шко-

лы в Тургайском районном центре за один день провели подписку на 1404 рублей, продолжая подпис-

ную кампанию, призывают коллег из соседнего Амангельдинского района на социалистическое сорев-

нование [13]. В Урицком  районе в колхозах Октябрь и  Бирлик за два дня подписной  кампании была 

произведена подписка на сумму 200 рублей, 95 процентов подписки составила газета «Большевиктік 

жол» [14]. В Тургайском районе в товариществах Каркешу, Туемойнак, Каракамыс подписались на га-

зеты и журналы на сумму около 600 рублей. Активность при этом проявляют обучающиеся курсов для 

взрослых [14].   

Постепенно оживляется спортивная жизнь в области. Имеются материалы об успешной сдаче 

норм  ГСО,  ГТО  учениками  фельдшерской  школы.  В  фельдшерской  школе  часто  устраивались  шах-

матные  турниры.  18  февраля  1937  года  в  Костанае  прошли  соревнования  по  лыжам,  посвященные 

открытию  первой  республиканской  спартакиады.  В  соревнованиях  приняли  участие  студенты  техни-

кумов и старшеклассники средних школ [15].  

Областная  газета  отражала,  как  правило,  наиболее  острые,  насущные  проблемы  развития 

культурно-просветительской работы в области. Конечно же, использование информации периодичес-

кой  печати  требует  критического  анализа  и  проверки,  сопоставления  ее  с  другими  видами  пись-

менных  источников.  Вместе  с  тем  публикации  газеты  содержат  интересный  фактический  материал, 

которые  дополняют  архивные  и  статистические  источники.  Это  обстоятельство  предоставляет 

возможность оценить специфику региона при решении задач культурного развития. 

 

Литература: 

1. //Большевиктік жол №13, 15 ноября 1936. 

2. Колхозники будут грамотными, аулы культурными //Большевиктік жол №42, 21 декабря 1936. 

3. Расходы на образования //Большевиктік жол №15 (66), 18 января 1937. 

4.  История  Казахстана  (с  древнейших  времен  до  наших  дней).  В  пяти  томах.  Т.4.  -  Алматы: 

Атамура, 2009.768 с.  

5. //Большевиктік жол №28, 4 декабря 1936. 

6. //Большевиктік жол №8 (59), 10 января 1937. 

7. //Большевиктік жол №35(86), 12 февраля 1937. 

8. //Большевиктік жол №38(89), 18 февраля 1937. 

9. 

//Большевиктік жол №12, 14 ноября 1936. 

10. //Большевиктік жол №20, 23 ноября 1936. 

11. //Большевиктік жол №34 (85), 11 февраля 1937. 

12. //Большевиктік жол №52, 1 января 1937. 

13. //Большевиктік жол №28, 4 декабря 1936. 

14. //Большевиктік жол №58, 9 января 1937. 

15. //Большевиктік жол №40 (91), 21 февраля 1937.  



ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ 

КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ: ПРОШЛОЕ, НАСТОЯЩЕЕ, БУДУЩЕЕ 

 

322 


 

МЕМЛЕКЕТТІК  ҚЫЗМЕТТЕР  КӚРСЕТУ САПАСЫН БАҒАЛАУ  

 

Есімхан  Г.Е.  -    А.Байтұрсынов  атындағы  ҚМУ,  Басқару    және  іскерлік    әкімшілік    кафедра-

сының  аға  оқытушысы, МжБ  магистрі 

 

Мақалада  мемлекеттік  қызмет кӛрсету сапасын бағалау әдістері мен оның қағидаттары 

кӛрсетілген. Мемлекеттік кӛрсетілетін қызметтер стандарттарының сапасы мен мемлекеттік 

кӛрсетілетін қызметтерді кӛрсету тәртібі ӛлшемдері бойынша бағалау әдістері берілген. 

Негізгі сӛздер: заңдылық; объективтілік, турашылдық, құпиялықты сақтау, айыппұл 

 

Мемлекеттік  қызметтер  кӛрсету  сапасын бағалау  деп  кӛрсетілетін  қызметті  алушыларды 

орталық  мемлекеттік  органдар,  облыстардың,  республикалық  маңызы  бар  қалалардың,  астананың, 

аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдары, қаладағы аудандар-

дың,  аудандық  маңызы  бар  қалалардың,  кенттердің,  ауылдардың,  ауылдық  округтердің  әкімдері 

кӛрсететін қолжетімді және сапалы мемлекеттік кӛрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету бойынша 

шаралардың тиімділігін айқындау жӛніндегі қызметті айтамыз. 

Мемлекеттiк кӛрсетілетін қызметтердің сапасын бағалау әдiстемесi 

Мемлекеттiк  кӛрсетілетін  қызметтердің  сапасын  бағалау  әдiстемесi  мемлекеттік  органдармен 

жеке және заңды тҧлғаларға қолайлы және сапалы мемлекеттік кӛрсетілетін қызметтерді, соның ішін-

де электрондық форматта кӛрсету шараларының тиімділігін анықтауға арналған. Мемлекеттiк кӛрсеті-

летін  қызметтердің  сапасын  бағалау  Қазақстан  Республикасы  Ҥкіметінің  2013  жылғы  18  қыркҥйектегі 

№ 983 қаулысымен бекітілетін Мемлекеттік қызметтердің тізілімінде кӛрсетілген мемлекеттік қызмет-

тер бойынша жҥргізіледі. Бағалау барысында кӛрсетілетін қызметті алушылардан қосымша әлеуметтік 

сауалнамалар да жҥргізілуі мҥмкін. 

Мемлекеттік кӛрсетілетін қызметтердің сапасын бағалау: 

заңдылық; 



объективтілік; 

турашылдық; 



қҧпиялықты сақтау; 

анықтылық; 



жан-жақтылық; 

ашықтық қағидаттарына негізделеді. 



Мемлекеттік  кӛрсетілетін  қызметтердің  сапасына  бағалауды  жҥргізу  ҥшін  келесі  ақпарат 

кӛздері: 

мемлекеттік органдардың статистикалық мәліметтері; 



бағаланатын  мемлекеттік  органдарда  мемлекеттік  органдармен  жҥргізілген  тексерулердің 

нәтижелері; 

кӛрсетілетін қызметті алушылардан жҥргізілген сауалнама нәтижелері



ҥкіметік емес ҧйымдардың мәліметтері болады. 



Бағалауды жүргізу тәртібі. Мемлекеттік кӛрсетілетін қызметтердің сапасын бағалау мынадай 

ӛлшемдер бойынша жҥргізіледі: 

мемлекеттік қызметтердің тізілімін ҧлғайту; 



мемлекеттік кӛрсетілетін қызметтер стандарттарының сапасы; 

мемлекеттік кӛрсетілетін қызметтер регламенттерінің сапасы; 



мемлекеттік кӛрсетілетін қызметтерді кӛрсету жӛніндегі ақпараттың қолжетімділігі; 

мемлекеттік кӛрсетілетін қызметтерді кӛрсету тәртібі; 



мемлекеттік кӛрсетілетін қызметтердің сапасына мемлекеттік органның ішкі бақылауларының 

тиімділігі; 

 

Тиімділікті бағалау 

1. «Мемлекеттік қызметтердің тізілімін ұлғайту» ӛлшемі бойынша бағалау  

Бағалау  кезінде  орталық  мемлекеттік  органдардың  ақпараттары  Қазақстан  Республикасының 

Экономика және бюджетік жоспарлау министрлігімен, Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімші-

лігімен және мемлекеттік емес ҧйымдармен жаңа мемлекеттік  кӛрсетілетін қызметтерді анықтау бой-

ынша жҥргізілген талдау нәтижелерімен салыстырылады. Бағалау кезінде сондай-ақ Тізілімге енгізіл-

меген шындығында кӛрсетілетін мемлекеттік қызметтердің нормативтік қҧқықтық негізде болмауы жӛ-

ніндегі талдау есептеледі. Тізілімге енгізілген мемлекеттік қызметтердің жаңа тҥрлері болған, сондай-

ақ  Тізілімге  қосу  ҥшін  қосымша  мемлекеттік  қызметтердің  болмауы  жӛнінде  ақпарат  ҧсынылған  жағ-

дайда мемлекеттік органға 5 ҧпай беріледі (К1). 

2.  «Мемлекеттік  кӛрсетілетін  қызметтер  стандарттарының  сапасы»  ӛлшемі  бойынша 

бағалау   



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   92




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет