Ержанова нургуль аманбаевна ағылшын тілін оқытуда есте сақтау қабілетін дамытудың тиімді жолдары

• 
  Ауызекі сөйлеу және баяндау тәсілдері арқылы оқушының еркін сөйлеп, білімін шыңдау
  
• 
  Оқушыға кез-келген ситуацияда өз бетінше шешім қабылдап, тақырыпқа сай әңгімелесу дағдысын қалыптастыру
  

• 
  Ой-өрісін, шешім қабылдау дағдысын дамыту, кеңейту
  
• 
  Қоршаған ортаны танып-білуге жетелеу
  
• 
  Өзге елдің мәдениетімен таныстыру
  
• 
  Фонематикалық дағдысын қалыптастыру
  

• 
  өзге елдің адамдарының өмір сүру салтын сыйлауға тәрбиелеу
  
• 
  есте сақтау қабілетін дамыту барысында оқушының шет тіліне деген сүйіспеншілігін арттыру, ауызекі сөйлеу деңгейін меңгерту
  

4 – кесте «Үйірме сабағына арнайы дайындалған материалдар»

1. 
   Greeting students
   

Ps: Good morning, teacher

2. 
   Talk about the English club.
   

3. 
   Practice
   

1. 
   Phone drills
   

To be good – жағдайы жақсы болу

To be great – жағдайы өте жақсы болу

To be wonderful – жағдайы керемет болу

To be tired – шаршау

To be hungry – қарны ашу

2. 
   Reading the dialogues.
   

Nice – тамаша

Must be going –кету қажет

Has been nice talking to you – сенімен сөйлесу тамаша болды

See you – көріскенше

3.Role play.

IV. The end

6 ^«г» сыныбында сабақ мультимедиалық кабинетте жүргізілді. Алғашқыда сынып оқушылары сабағымызға таңырқай қарады. Бастапқы сабақта жаңа сөздерді есте сақтау үшін жаңа технологияны қолданудың көмегі зор екені байқалды. Жоспарланған жұмыстардың 100% орындалды. Тілді жаттықтыру бөлімінде өлеңді тыңдатып қана қоймай, интерактивті тақтаның көмегімен мәтінін және бейнесін көрсетіп, оқушылардың қызығушылықтарын арттырдық. Сабақ барысында есте сақтау қабілетінің типтері пайдаланылды, жаңа сөздерді таныстыру барысында көрнекі-бейнелік типін қолданылды. Оқушылар бойында ағылшын тіліне деген қызығушылық ынта пайда болды. Фонетикалық жаттығулар кезінде сөздік-логикалық типі орын алды. Оқушылар берілген тапсырмаларды ынталана орындады. Интерактивті тақтаны пайдалану арқылы оқушыны қызықтыра және де уақытты тиімді пайдалана алуды. Көздедік.

Диалогтар мен таныстырып болған соң, қайталау үшін эмоционалды типтерін пайдаландық. Сөздерді оқып жаттап алғаннан гөрі іс-тәжірибе кезінде қолданса, есте жақсы сақталады. Сол себепті «Сәлемдесу» тақырыбын оқушыларға рөлдік ойындар арқылы меңгерттік. Жаңа сөздерді интерактивті тақтаға алдын ала жазып дайындап, керекті жерінде қайталау жұмыстарын жасаттық.

6 ^«б» сыныбында осы аталған жұмыстар суреттер мен таспаның көмегімен өтілді. Фонетикалық тіл жаттығуын оқушыларға бес рет бейнесіз тек тыңдатып, артынан қайталады. Өлеңді тыңдағанда қолдарына сөзі жазылған және аудармасымен парақтар таратып берілді. Жаңа сөздерді жаттап, оларды жаттығулар барысында қолдану, оқушыларға қиындықтар туғызды. Диалогты оқытып, әрі қарай рөлдік ойынды ойнату үшін, қиындау көрінді. Бұл сынып диалогты оқып шыққанымен, соны қайтадан сомдап айтуда оқыған сөздерін ұмытып қалып жатты. Қорытынды бөлімінде екі сыныптан тест жұмысы алынып отырды. Біздің негізгі мақсатымыз берілген сөздерді сабақ үстінде естерінде сақтату болғандықтан, тапсырмаларды мақсатымызға сай дайындадық.

Тәжірибе барысы мен нәтижесін көру мақсатында біз 6^«б», 6^«г» сынып оқушыларынан зерттеу жұмысы алдында бастапқы есте сақтау дағыдысының деңгейін анықтауды жөн көрдік.
Ол үшін 6 «б», 6 «г» сыныптарында айқындау жұмысының нәтижесін көру мақсатында дайындалған тест жұмысы жүргізілді

1. 
   Cive an English equivalent of these words.
   

1. 
   жағдайы жақсы болу
   
2. 
   шаршау
   
3. 
   қарны ашу
   
4. 
   тамаша
   
5. 
   тәте
   

2. 
   Complete the sentences
   

1. 
   My mother’s husband is my_____
   

1. 
   son
   
2. 
   grandfather
   
3. 
   father
   
4. 
   brother
   

2. 
   I am my father’s ________
   

1. 
   brother
   
2. 
   uncle
   
3. 
   mother
   
4. 
   son
   

3. 
   My mother’s sister is my______
   

1. 
   grandmother
   
2. 
   sister
   
3. 
   aunt
   
4. 
   sister-in-law
   

4. 
   My father’s father is my
   

1. 
   brother
   
2. 
   uncle
   
3. 
   friend
   
4. 
   grandfather
   

3. 
   Translate into Kazakh
   

1. 
   a camel
   
2. 
   a snake
   
3. 
   a hair
   
4. 
   a cow
   
5. 
   a hen
   

4. 
   Complete the sentences
   

2. _______ are green

3. The skirt is ___________

4. The blouse is _________

1. 
   a living-room
   
2. 
   a cooker
   
3. 
   a chair
   
4. 
   a bed
   
5. 
   a sofa
   

Қорыта келе, оқушылардан бақылау жұмысының екі топта жүргізілген экспериментке дейінгі зерттеу диагностикасы төмендегідей болды:

Эксперименттің айқындау кезеңінде екі топтың білімі мен есте сақтау қабілеттерін байқап, оларды пайыздық көрсеткіш арқылы толықтыратын болсақ, эксперимент тобының жоғары деңгейі-15%, орта деңгейі-40%, төмен деңгейі- 45%. Бұл топ төмен дәрежеде екендігін байқатса, ал бақылау тобының пайыздық көрсеткіші: жоғары деңгейде-25%, орта деңгейде-45%, төмен деңгейде-40% болды.

Екі топтың білім және есте сақтау қабілетінің деңгейлік көрсеткішін салыстыра отырып, біз эксперменттік топ ретінде 6 «г» сынып оқушыларын қарастыруға шешім қабылдадық. Зерттеу жұмысына бөлінген сегіз сабақ ішінде 6 «г» сынып оқушыларының есте сақтау қабілетінің деңгейін 6 «б» сынып оқушыларының деңгейіне жеткізуді мақсат еттік. Ол үшін жоғарыда айтылғандай материалдарды жас ерекшеліктеріне, қабылдау деңгейлеріне, танымына сай жасадық. Сонымен қатар, зерттеу жұмыстарының негізінде мынадай болжам жасалынды: ағылшын тілін оқытуда жаңа ақпараттық технология, оның ішінде интерактивті тақта қолданылса, онда мынадай нәтижені байқауға болады:

-оқушылардың есте сақтау дағдысы дағдыланады;

-оқушылардың технология арқылы қызығушылықтары арта түсіп, тілді меңгереді;

- өзге тілді түпнұсқада ести отырып, түрлі эмоционалдық жолдар арқылы есте сақтау қабілеті пайда болады;

-оқушылардың танымдық қабылдау қабілеттерін қалыптастыруға мүмкіндік беріледі;

Қалыптастыру кезеңінде әр сабақ соңында оқушылардың есте сақтау қабілетінің қаншалықты жақсарғаныдығын шағын тест түрінде тексеріліп отырды:

Көріп отырғанымыздай, қалыптастыру кезеңінде әр сабақтың соңында тест жұмысы тақырыпқа сай алынды және оны диаграмма түрінде екі сыныптың үлгірімі есте сақтау қабілеті көрсетілді. Сонымен қалыптастыру экспериментінің екі сыныптағы көрсеткіші мынадай болды:

Кестеден байқағанымыздай, эксперименттік сынып оқушыларының білім деңгейлерінің төменгі дәрежесі 17,5%, орташа дәрежесі 40%, ал жоғарғысы 43,7% көрсеткішке өзгерген, ал бақылау сынып оқушыларының төменгі дәрежесі 18,7%, орта деңгей 47,5% ал жоғарғы деңгейі 38,7%-ды құрады.

Осы көрсеткіштерді салыстыра келе, ағылшын тілін оқытуда жүйелі түрде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы төмен деңгейдегі оқушылар санын біршама азайтып, олардың заман талабына сай жаңа технологиялар арқылы сыныптан тыс үйірме сабағында қосымша ретінде тілді меңгерулерін және ең бастысы оқуға деген тұрақты қызығушылықтарын ояту болып табылатындығы. Эксперименттік жұмыс жүргізу барысындағы оқушылардың әр сабақтағы іс-әрекеттері бақылауда болды.

Эксперименттік жұмыстың нәтижесі бойынша кезеңнен кезеңге өту барысында оқушылардың есте сақтау дағысының жоғарлауы және білім сапасы назардан тыс қалған жоқ. Оқушылардың ағылшын тілді қызыға меңгеруде күннен күнге өсіп 28,7%-ға өсті, орташа оқитындардың оқуға бетбұрысы 15%-ға өсті.

Зерттеудің соңғы кезеңдеріндегі алынған нәтижелерді талдау барысында экспериментке дейінгі және эксперименттен кейінгі көрсеткіштерді салыстыру нәтижесінде жүргізілген тәжірибелік эксперимент жұмысы ағылшын тілін оқытуда есте сақтау дағдысын дамытуға жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану және оқушылардың жан жақты дамуына тиімді ықпал етеді деген тұжырым жасауға мүмкіндік бері. Алынған нәтижелерді талдай келе, оқушылардың білім сапасы эксперимент жұмыстарын жүргізуден кейін төменгі деңгей 28%-ға төмендесе, орташа деңгей 5% -ға артты, ал жоғары деңгей 28%-ға жоғарылағанын байқадық.
ҚОРЫТЫНДЫ
Арнайы жүргізілген зерттеу барысында дайындалған теориялық қағидалар мен тәжірибелік-эксперименттік жұмыс жүргізу барысындағы қол жеткен нәтижелер мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік береді:

Зерттеу жұмысының ғылыми болжамын жүзеге асыру мақсатында қойылған зерттеу міндеттері орындалды, яғни ағылшын тілін оқытуда жаңа технологияны пайдалану мақсатты түрде жүргізілсе, оқушылардың есте сақтау қабілетін қалыптастыру деңгейін көтеруге мүмкін екендігі анықталды.

Эксперимент жұмыстарын қорытындылай келе, ағылшын тілін оқыта отырып, есте сақтау қабілетін жақсартуға жаңа ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, тиімділігін анықтау сатылы түрде кешенді дамып отыруы қажет. Әрбір оқушының тілге деген қызығушылығы, зейіні, танымдық әрекеті, шығармашылық белсенділігі, ізденімпаздық қасиетін дамытып отыру қажет. Заман талабына сай шет тілді меңгерудің кеңеюі, оның лексикалық және семантикалық тынысының мүмкіндіктері, білім беру орындарында жаңа типтік бағдарламалармен оқытудың ең озық жүйелері мен инновациялық технологиялары осы күндері басым болып келеді. Интерактивті, яғни жоғары белсенділікті арттыратын, жаңаша жаңғыртып оқыту (инновациялық) әдістің тиімді жақтарын есте сақтау қабілеттерін дамытуда пайдалану, шетел тілін типтік бағдарламаға сәйкес жасалған оқу-әдістемелік құралдарды басшылыққа ала отырып оқыту кең таралған.

Аталған зерттеу жұмысы оқушылардың есте сақтау қабілетін дамыту үдерісінде жаңа технологияны пайдаланудың өте тиімді екендігін көрсете келе өз ұсыныстарымды білдіргім келеді:

• 
  Мұғалімдердің жаңа технологиялар бойынша өзге тәжірибелермен танысуларына жағдай жасау;
  
• 
  Орта мектептердегі оқушылардың ағылшын тіліне деген қызығушылықтарын жаңа қырынан ашу үшін сабақтан тыс үйірме жұмыстарын ұйымдастыру қолға алу.
  
• 
  Есте сақтау қабілетін кеңінен дамыту мақсатында тақырыпқа сай интернет желілерінен керекті материалдарды түпнұсқада дайындап, оқушыларға жаңа тұрғыдан мәліметтер беру.