Курстың мазмұны төмендегі мәселелерді шешуге бағытталған:
Студеттерді оқулықтармен, ғылыми басылымдармен жұмыс істеуге үйрету;
Лабораториялық жұмыстар, студенттердің техникалық біліктілігін көтеруге, кәсіптік дайындығын қамттамасыз етуге және сынақ тәжірибелер жүргізу әдістерін үйретуге бағытталған;
жалпы алғанда студенттердiң техникалық ой-өрiсiн, шығармашылық белсендiлiгiн көтеруге және жоғары сапалы мамандар дайындауға.
Пәндi оқып үйрену нәтижесiнде студент төмендегi аталғандарды жете бiлуi керек iске асыра алуы қажет:
пәннің негiзгi ұғымдарын, принциптерiн және технологияларын;
қалып үлгілерінің модельін даярлау технологиясын;
құйю өндірісінің теориялық негіздерін;
шойын құю өндірісінің технологиясын;
болат құйю өндірісінің технологиясын;
түсті құйма құйю өндірісінің технологиясын;
алған бiлiмдерiн мамандырылған пәндерде пайдалануды.
Мазмұны
Дәріс мазмұны: 1. Құйю қалыптарының үлгілері. Құйю қалыптарының үлгілері туралы жалпы мәлімет; Құйма құйю технологиясының процесстері;
2. Қалып үлгілер комплексін даярлау. Ағаш қалыптарының үлгілері туралы жалпы мәлімет; Металл қалыптарының үлгілері туралы жалпы мәлімет; Пластмасса қалыптарының үлгілері туралы жалпы мәлімет; Гипс пен цемент қалыптарының үлгілері туралы жалпы мәлімет.
3. Қалып пен өзекше материалы мен қоспалары. Қалып материалы құм, балшық және біріктірушілер туралы түсінік. Көмекші қалып материалдары. Қалып және өзек үшін қоспалар. Күймейтін бояулар мен пасталар. Қалып және өзек үшін қоспалар даярлау. Қалып және өзек жасалатын қоспалардың қасиеттерін бақылау.
4. Қалып даярлау. Жалпы мәлімет. Қолмен қалыптау. Машинамен қалыптау. Қалыптау бөлімен комплексті механизациялау және автоматтандыру, ағуды қамтамасыз ету.
5. Литниктер жүйесі мен құйманы қоректендіру. Литниктер жүйесінің элеметтері. Қалып пен литниктер жүйесіне металды апару әдістері. Сұр шойын құйма құю үшін литниктер жүйесін есептеу әдістері.
6. Өзекшелер даярлау. Өзекшелер конструкциясы; Өзекшелерді қолмен және машинамен даярлау. Өзекшелерді өңдеу, бақылау және сақтау. Үлгілер мен өзекшелерді кептіру, құрастыру, бекіту және оларға түсетін жүктемелерді есептеу;
7. Құю технологиясын жобалау. Құйма конструкциясы. Құйма үлгілерін жобалау технологиясы.
8. Құю өндірісінің техникалық-экономикалық тиімділігі.
Техникалық-экономикалық көрсеткіштері; Құйма құйю технологиясының экономикалық тиімдідідігі; Құйю технологиясының экономикалық тиімділігін арттыру жолдары.
9. Қалып пен метал арасындағы әсерлер. Құймадағы газдар.
Метал мен қалып арасындағы жылу алмасу. Қалыпта құйманың кристалталдануы. Құймадағы ішкі кернеулер.
10. Қортпаның құю қасиеттері. Аққыштығы; Шөгу; Ликвация.
11. Сұр шойындар. Жалпы мәлімет. Шойынның құрылымы мен қасиетіне химиялық құрамының әсері. Шойын классификациясы; Құюға қажетті шойынның механикалық қасиеттері; Сұр шойынның модифициясы. Жоғары беріктікті және легирленген шойындар.
12. Шойынды вагранкада балқыту. Жалпы мәлімет. Вагранкада балқытудың металлургиялық негіздері. Вагранкада балқытуды интенсификациялау процесстері. Вагранка жұмысының бұзылуы; Балқуды бақылау.
13. Плазмалық және электр пештерінде шойынды балқыту.
Шарпыма(пламенных) пештерінде балқыту. Элекродоғалық пештерінде балқыту. Индукциялық-тигелді және каналды пештерінде балқыту.
14. Сұр шойынды қалыпқа құю, қалыптан шығару,тегістеу және қабылдау. Қалыпқа құю; Құйманы суыту және қалыптан шығару; Құйманы тегістеу және тазарту.
15. Шойын құймасын термиялық өңдеу. Жалпы мәлімет. Құйма брактері және оларды жою жолдары; Ақаулар және оның алдын алу;
Құйма сапсын бақылау. Құйма ақауларын жөндеу тәсілдері.
Модуль 2. Құю өндірісің теориялық негіздері 16. Қалыптау технологиясының негіздері мен қақталған шойынды балқыту. Жалпы мәлімет. Қалыптау технологиясының негіздері. Ақ шойынды балқыту. Құймаларды тазарту.
17. Құйманы күйдіру процессі. Жалпы мәлімет. Шойын құйманы күйдіру процессін интенсификациялау.
18. Болаттан құйма құю өндірісі. Жалпы мәлімет. Көміртекті болаттар;Легирленген болаттар.
19. Құйма конструкциясы және қалыптау технологиясы.
Болат құйма конструкциясы және құю қалыптарын жобалау ерекшеліктері. Литник жүйесінің құрылымы және оны есептеу.
Қалыптау технологиясының ерекшеліктері.
20. Болатты балқыту мен қалыпқа құю. Мартен пештерінде балқыту.Бессемеров конверторларында балқыту. Балқыған болатты қалыпқа құю, тазалау және термиялық өңдеу.
21. Түсті қорытпадан құйма құю өндірісі. Мыс қорытпасының құрамы мен қасиеттері. Құйма қалыптарының ерекшеліктері. Мыс қорытпасын балқыту ерекшеліктері.
22. Алюминий қорытпасынан құйма құю өндірісі. Алюминий қорытпасының құрамы мен қасиеттері. Құйма қалыптарының ерекшеліктері. Алюминий қорытпасын балқыту және қалыпқа құю.
23. Магний қорытпасынан құйма құю өндірісі. Магний қорытпасының құрамы мен қасиеттері. Құйма қалыптарының ерекшеліктері. Магний қорытпасын балқыту.
24. Құюдың ерекше түрлері. Металл қалыптарға құю (кокили). Жалпы мәлімет. Металл қалыптар. Әр-түрлі қорытпаларды құю ерекшеліктері; Металь қалыптарға құю процессін механизациялау.
25. Центрден тепкіш әдіспен құю. Жалпы мәлімет. Қалыптар мен машиналар. Центрден тепкіш әдіспен втулка, сақина және труба құю ерекшелігі.
26. Қысыммен құю. Жалпы мәлімет. Пресс-қалыптар. Машиналар. Қысыммен құю технологиясы.
27. Балқығыш қалыппен құю. Жалпы мәлімет. Қалып дайындау. Құю қалыбын даярлау. Металлды балқыту және қалыптарға құю. Құйманы қалыптан шығару және тазарту.
28. Қаңқа қалыптарға құю. Жалпы мәлімет. Қаңқа қалып пен өзекшелер даярлау. Қалыпты құрастыру және оған құю. Құйманы қалыптан шығару .
Құю түрлері. Үздіксіз құю; Сығу әдісімен құю. . Сұйық қорытпаларды штамптау.
Зертханалық сабақтардың мазмұны: Қалып жасалатын құмның маркасын анықтау. Қалып жасалатын балшықтың маркасын анықтау. Қалып пен өзек жасалатын қоспалардың маркасын анықтау. Ерілген қалыппен құю. Құйма шойынның структурасын анықтау(бағалау). Графитті шойын алу. Құйма қалыптан шығару
Оқу-іс әрекетінің нәтижесі-қорытынды тексеру формасы
Пәнді оқу барысы және емтихан тапсыру процессінде студент пәннің негiзгi ұғымдарын, принциптерiн және технологияларын; қалып үлгілерінің модельін даярлау технологиясын; құйю өндірісінің теориялық негіздерін; шойын құю өндірісінің технологиясын; болат құйю өндірісінің технологиясын; түсті құйма құйю өндірісінің технологиясын; алған бiлiмдерiн мамандырылған пәндерде пайдалануды.
/ Үлгерімнің ағымдық бақылауы, қорытынды бақылау (емтихан).
Оқытудың электрондық және техникалық құралдары
Таратылатын материал – 30 дәрістер, плакаттар –13 дана., слайдтар –. ...., компьютерлік бағдарламалар – ..... МВ, мультимедиа – ....... МВ,
Пайдаланатын әдебиеттер
Негізгі әдебиет: 1. Титов Н. Д., Степанов Ю. А. Технология литейного производства. 3-е изд., перераб. и доп. М.: Машиностроение, 1985. 400 с.
2. Литейное производство/А. М. Михайлов, Б. В. Бауман, Б. Н. Благов и др.; Под общ. ред. д-ра техн. наук проф. А. М. Михайлова. 2-е изд., перераб. и доп. М.: Машиностроение, 1987. 256 с.
3. Емельянова А. П. Технология литейной формы. М.: Машиностроение, 1978. 239 с.
4. Степанов И. А., Баландин Г. Ф., Рыбкин В. А. Технология литейного производства. Специальные виды литья./Под общ. ред. д-ра техн. наук проф. Ю. А. Степанова. М.: Машиностроение, 1983. 237 с.
5. Гини Э.Ч. Технология литейного производства , М.: академия, 2005 г.
Қосымша: 6. Гуляев Б.Б. Теория литейных процессов., Л.: Машиностроение, 1976 г.
7. Сафронов В.Я. Справочник по литейному производству, М.: Машиностроение, 1985
