Ф со пгу 18. 1/05 Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі

Курстың мақсаты мен міндеттері:

«Генетика» курсының бағдарламасы «Биология» мамандығы бойынша кредитті технология негізінде студенттерді дайындайтын университеттер үшін арналған. Генетика ғылымы биологиялық ғылымдардың ішінде тірі ағзалардың өзгергіштік және тұқымқуалаушылық қасиеттерін зерттейді. Тұқым қуалаушылық дегеніміз тірі ағзалардың қасиеттерін, белгілерін өздеріне ғана тән биосинтезді зат алмасуды ұрпақтан ұрпаққа беріп қайтарап отыруы. Ал өзгергіштік дегеніміз ұрпақтың ата тегінің айнымайтын көшірмесі болмау, ол бір тұқымдас ұрпақтан арасындағы, ұрпақпен ата тегінің арасында тұқым қуу арқылы немесе қоршаған ортаның әсерінен пайда болатан өзгерістер. Тұқым қуалаушылықтың және өзгергіштіктің универсалдық зандары кез келген ағзалар үшін әділ және генетика ғылымын біріктіруші ғылым ретінде барлық биологиялық ғылымдар жүйесінде қолданылады.

Студент нені білу керек:

Негізгі генетикалықтүсініктерді, тұқымқұалаушылық пен өзгергіштіктің материалдық негізін, белгілердің тұқым құалау негізін, генетикалықталдаудың негізін, тұқымқұалаушылықтың хромосомалық теориясын, генетиканың қазіргі кездегі жағдаын, ағзалардың мәселелерінің тұқымқұалаушылығы мен өзгергіштігін меңгеру мүмкіншіліктері.

Студент нені істей білуі керек: генетикалық есептерді шығаруды, эксперименттерді сауатты жүргізіп және одан алған нәтижелерді дұрыс талқылауды.

Пререквезиттер:

• 
  Генетика
  
• 
  Биохимия
  
• 
  Молекулалық генетика.
  

Генетика пәнінен Биология мамандығы үшін тақырыптық жоспар

Ф СО ПГУ 7.18.1/14

№ п/п	Дәрістер мен семинар,өздік жұмыстар тақырыптары.	Сағаттар саны
		Дәрiстер	Зерт.жұмыс	Тәжирибелік	Өздік жұмыс
1.	Кiрiспе. Генетика пәні	2	1,5	-	6,5
2.	Тұқым қуалаушылықтың материалдық негiздерi	2	1,5	1	6,5
3	Белгілердің тұқымқұалаушылығының негізгі заңдылықтары мен тұқымқұалаушылық принциптері	3	1,5	1	6,5
4	Моногибридтік және полигибридтік будандастырулар	3	1,5	1	6,5
5	Жыныс генетикасы және жыныспен белгілердің қуалауы	2	1,5	1	6,5
6	Тіркесе тұқымқуалау және кроссинговер	2	1,5	1	6,5
7	Хромосомадан тыс қуалау	2	1,5	1	6,5
8	Генетикалық материалдың өзгергіштігі	3	1,5	1	6,5
9	Даму генетикасы	2	1,5	1	6,5
10	Популяциялар генетикасы және эволюцияның генетикалық негіздері	2	1,5	1	6,5
11	Адам генетикасы	2	1,5	-	6,5
12	Селекцияның генетикалық негіздері	2	1,5	-	9,5
Жалпы:		27	18	9	81

Дәрістік сабақтар мазмұны.

Тақырып 1. Кіріспе. Генетика ғылымының зерттеу бағыттары, тарихы және даму кезеңдері. Генетика практиға маңызы. Негізгі генетикалық түсініктер: ген, белгі, гомо-, геми-, және гетерозиготалық, генотип, фенотип, доминанттылық және рецессивтілік.

Тақырып 2. Тұқым қуалаушылықтың материалдық негiздерi. Жасуша – тұқымқуалаушылық пен өзін-өзі өндірудің негізі. Тұқымқуалаушылықтың цитологиялық негіздері. Кариотип. Тұқымқуалаушылықтың молекулалық негіздері.

Тақырып 3. Белгілердің тұқымқұалаушылығының негізгі заңдылықтары мен тұқымқұалаушылық принциптері. Гибридологиялық әдіс генетикалық талдаудың негізі екендігі. Генетикалық символика. Будандастыру типтері.

Тақырып 4. Моногибридтік және полигибридтік будандастырулар. Моногибридтік будандастыруда Мендель тұқым қуалау заңдылықтары: гибридтердің бірінші ұрпағының біркелкілігі, екінші ұрпақта ажырауы. Дигибридтік будандастырудағы тұқымқуалау.

Тақырып 5. Жыныс генетикасы және жыныспен белгілердің қуалауы. Жынысты анықтау және жыныспен тіркесе тққымқуалау хромосомалары, гомо- және гетерогаметалы жыныс.

Тақырып 6. Тіркесе тұқымқуалау және кроссинговер. Тіркесе тұқым қуалау құбылысының ашылуы. Кроссинговер.

Тақырып 7. Хромосомадан тыс қуалау. Хромосомадан тыс тұқым қуалау заңдылықтары, хромосомалық тұқым қуалаудың өзгешелігі.

Тақырып 8. Генетикалық материалдың өзгергіштігі. Тұқым қуалайтын (комбинативтік және мутациялық) және тұқым қуалайтын (модификациялық және онтогенездік) өзгергіштіктер туралы түсінік. Гендік мутациялар. Геномдық мутациялар.

Тақырып 9. Даму генетикасы. Онтогенез – сыртқы және ішкі ортаның белгілі жағдайларында даму программасының іске асырылуы екендігі.

Тақырып 10. Популяциялар генетикасы және эволюцияның генетикалық негіздері. Популяция және оның генетикалық құрылымы. Харди-Вайнберг заңы.Табиғи сұрыптау популяция эволюциясын бағыттайтын бір ғана фактор екендігі. Эволюциядағы генетикалық факторлардың рөлі.

Тақырып 11. Адам генетикасы. Генетикалық зерттеулер объектісі ретінде адамның ерекшеліктері.Адам генетикасын зерттеу әдістері.

Тақырып 12. Селекцияның генетикалық негіздері. Генетика селекцияның териялық негізі ретінде. Селекция ғылым ретінде. Пән және зерттеу әдістері. Сұрыптау үшін өзгегіштік көздері.

Зертханалық сабақтар мазмұны.

Тақырып 1. Кіріспе. Генетика ғылымының зерттеу бағыттары, тарихы және даму кезеңдері. Генетика практиға маңызы. Негізгі генетикалық түсініктер: ген, белгі, гомо-, геми-, және гетерозиготалық, генотип, фенотип, доминанттылық және рецессивтілік.

Тақырып 2. Тұқым қуалаушылықтың материалдық негiздерi. Жасуша – тұқымқуалаушылық пен өзін-өзі өндірудің негізі. Тұқымқуалаушылықтың цитологиялық негіздері. Кариотип. Тұқымқуалаушылықтың молекулалық негіздері.

Тақырып 3. Белгілердің тұқымқұалаушылығының негізгі заңдылықтары мен тұқымқұалаушылық принциптері. Гибридологиялық әдіс генетикалық талдаудың негізі екендігі. Генетикалық символика. Будандастыру типтері.

Тақырып 4. Моногибридтік және полигибридтік будандастырулар. Моногибридтік будандастыруда Мендель тұқым қуалау заңдылықтары: гибридтердің бірінші ұрпағының біркелкілігі, екінші ұрпақта ажырауы. Дигибридтік будандастырудағы тұқымқуалау.

Тақырып 5. Жыныс генетикасы және жыныспен белгілердің қуалауы. Жынысты анықтау және жыныспен тіркесе тққымқуалау хромосомалары, гомо- және гетерогаметалы жыныс.

Тақырып 6. Тіркесе тұқымқуалау және кроссинговер. Тіркесе тұқым қуалау құбылысының ашылуы. Кроссинговер.

Тақырып 7. Хромосомадан тыс қуалау. Хромосомадан тыс тұқым қуалау заңдылықтары, хромосомалық тұқым қуалаудың өзгешелігі.

Тақырып 8. Генетикалық материалдың өзгергіштігі. Тұқым қуалайтын (комбинативтік және мутациялық) және тұқым қуалайтын (модификациялық және онтогенездік) өзгергіштіктер туралы түсінік. Гендік мутациялар. Геномдық мутациялар.

Тақырып 9. Даму генетикасы. Онтогенез – сыртқы және ішкі ортаның белгілі жағдайларында даму программасының іске асырылуы екендігі.

Тақырып 10. Популяциялар генетикасы және эволюцияның генетикалық негіздері. Популяция және оның генетикалық құрылымы. Харди-Вайнберг заңы.Табиғи сұрыптау популяция эволюциясын бағыттайтын бір ғана фактор екендігі. Эволюциядағы генетикалық факторлардың рөлі.

Тақырып 11. Адам генетикасы. Генетикалық зерттеулер объектісі ретінде адамның ерекшеліктері.Адам генетикасын зерттеу әдістері.

Тақырып 12. Селекцияның генетикалық негіздері. Генетика селекцияның териялық негізі ретінде. Селекция ғылым ретінде. Пән және зерттеу әдістері. Сұрыптау үшін өзгегіштік көздері.

Тәжірибелік сабақтар мазмұны.

Тақырып 2. Тұқым қуалаушылықтың материалдық негiздерi. Жасуша – тұқымқуалаушылық пен өзін-өзі өндірудің негізі. Тұқымқуалаушылықтың цитологиялық негіздері. Кариотип. Тұқымқуалаушылықтың молекулалық негіздері.

Тақырып 3. Белгілердің тұқымқұалаушылығының негізгі заңдылықтары мен тұқымқұалаушылық принциптері. Гибридологиялық әдіс генетикалық талдаудың негізі екендігі. Генетикалық символика. Будандастыру типтері.

Тақырып 4. Моногибридтік және полигибридтік будандастырулар. Моногибридтік будандастыруда Мендель тұқым қуалау заңдылықтары: гибридтердің бірінші ұрпағының біркелкілігі, екінші ұрпақта ажырауы. Дигибридтік будандастырудағы тұқымқуалау.

Тақырып 5. Жыныс генетикасы және жыныспен белгілердің қуалауы. Жынысты анықтау және жыныспен тіркесе тққымқуалау хромосомалары, гомо- және гетерогаметалы жыныс.

Тақырып 6. Тіркесе тұқымқуалау және кроссинговер. Тіркесе тұқым қуалау құбылысының ашылуы. Кроссинговер.

Тақырып 7. Хромосомадан тыс қуалау. Хромосомадан тыс тұқым қуалау заңдылықтары, хромосомалық тұқым қуалаудың өзгешелігі.

Тақырып 8. Генетикалық материалдың өзгергіштігі. Тұқым қуалайтын (комбинативтік және мутациялық) және тұқым қуалайтын (модификациялық және онтогенездік) өзгергіштіктер туралы түсінік. Гендік мутациялар. Геномдық мутациялар.

Тақырып 9. Даму генетикасы. Онтогенез – сыртқы және ішкі ортаның белгілі жағдайларында даму программасының іске асырылуы екендігі.

Тақырып 10. Популяциялар генетикасы және эволюцияның генетикалық негіздері. Популяция және оның генетикалық құрылымы. Харди-Вайнберг заңы.Табиғи сұрыптау популяция эволюциясын бағыттайтын бір ғана фактор екендігі. Эволюциядағы генетикалық факторлардың рөлі.

СӨЖ МАЗМҰНЫ

№	СӨЖ түрлері	Бақылау формасы	Бақылау түрі	Саѓат саны
1	Дәріс сабақтарға дайындалу		сабақтарға қатысу	27
2	Практикалық жұмыстарға дайындалу	Практикалық жұмыстардың кестелерін дайындау, реакциялары мен танысу	Практикалық жұмысты істеу үшін рұқсат алу	9
3	Зертханалық жұмыстарға дайындалу		ЗЖ қорғау	18
4	Аудиториялық сабақтарға кірмеген қосымша материалдарды оқу, өндеу	конспект	Дербес жұмыс жазбаша	19
5	Бақылау шараларға дайындалу рубеждік бақылауға дайындалу		Р1мен Р2 межелік бақылау	8
Барлығы				81

Ф СО ПГУ 7.18.1/11

050607 Биология мамандығы бойынша оқу жұмыс жоспарынан

№

Оқу түрі

Бақылау түрлері

Студ.жұмыс көлемі,сағат б/ша

Курс және семестр б-ша сағат бөлу.(сағат)

емтих

сынақ

кп

кж.

РГР

Бақ. жұм

всего

дәр

пр.

зер

сөж

дәр

пр.

зер

сөж

жалпы

ауд

сөж

1.

Күндізгі орта

5

135

54

81

5семестр

6семестр

27

9

18

81

Келісім беті

Оқу жылы	Кафедра	Кеф.меңгерушісі Ф.И.О	Қолы	Келісілген күн
2007-2008 о.ж.	Жалпы биология	Исимбеков Ж.М.

Әдебиеттер:

Негізгі әдебиет:

1. 
   Алиханян С.И., Акифьев А.П., Чернин Л.С. Общая генетика. М.: Высшая школа, 1995.
   
2. 
   Айала Ф., Кайгер Дж. Современная генетика в 3-х томах, Мир, 1988 г.
   
3. 
   Берсімбаев Р.І., Мұхамбетжанов К.К. Генетика. Алматы, Қақаз университеті, 2002.
   
4. 
   Гершензон С.М. Основы современоой генетики. 2-е изд. Перераб. и доп.. М.: наука, 1996.
   
5. 
   Лобашев М.Е. Генетика, 2-е изд. Л.: Изд-во ЛГУ, 1969 г.
   
6. 
   Лобашев М.Е., Ватти К.В., Тихомирова М.М. – Генетика және селекция негіздері. Алматы, Мектеп, 1985.
   

7. Стамбеков С.Ж. – Жалпы генетика. Алматы, Ана тілі, 1993

Қосымша әдебиет:

8. Берсімбаев Р.Л.,ТажинО.Т. т.б. Жалпы және генетика терминдерінің орысша қазақша сөздігі.Алматы:Қазақ университеті,1997.

9. Фогель Ф., Мотульски А. Генетика человека. В 3-х томах (пер. С англ.), М.: Мир, 1990


Студенттерді Генетика пәні бойынша оқулықтармен және оқу – жабдықтарымен қамтамасыз ету картасы

Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі (оқулықтар, оқу-жабдықтары, автор, баспасы, басылу жылы)	семестр		Кітаптар саны
			С. Бейсембаев атындағы ҒБ	сұраныс
1 Айала Ф., Кайгер Дж. – Современная генетика в 3 томах. М., Мир, 1987
3 Стамбеков С.Ж. – Жалпы генетика. Алматы, Ана тілі, 1993.
4 Мұхамбетжанов К. Генетика және селекция негіздері. Алматы, Санат, 1996
5 Мұхамбетжанов К., Аманжолова Л. – Генетика есептерінің жинағы. Алматы, Рауан, 1993
6 Медведев – Практическая генетика
7 Инге-Вечтомов С.Г. Генетика с основами селекции. М.Высшая школа.1989
8 Дубинин Н.П. Общая генетика. 2-е изд. М:Наука.1995.
Қосымша әдебиет
9 Фогел Ф.,Мотульски А.Генетика человека.В 3-х томах.М.Мир,1990.
10 Бочков Н.П.,Захаров А.Д., Медицинская генетика.М.Медицина.1984
11 Инге-Вечтомов С.Г.Ведение в молекулярную генетику.ЛГУ.1983
12 Бороевич С.Принципы и методы селекции растений.М.,1984.
13 Берсімбаев Р.Л.,ТажинО.Т. т.б. Жалпы және генетика терминдерінің орысша қазақша сөздігі.Алматы:Қазақ университеті,1997.

жүктеу/скачать 204,07 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: