ДЗ биотрансформациясы (метаболизімі) екі жолмен жүреді:
Синтетикалық емес реакцияларға:
* микросомальды – эндоплазматикалық ретикулум ферменттері арқылы катализацияланатын реакциялар;
* микросомальды емес – басқа оқшаулау ферменттеріарқылы катализацияланатын реакциялар. Синтетикалық емес реакцияларға тотығу, қалпына келу реакциялары және гидролиз жатады.
Синтетикалық реакциялардың негізінде ДЗ эндогенді субстраттармен немесе кейбір химиялық топтармен (глюкоурон қышқылы, сульфаттар, глицин, глутатион, метильды топтар т.б.) конъюгациясы жатады. Конъюгацияға көптеген ферменттер (мысалы: глукоуронилтрансфераза, метилтрансфераза, сульфотрансферазалар) қатысады.
1 фазаның негізгі реакциялары:
тотығу (катализаторлар-аралас оксидазалар деп аталатын ферменттер (цитохром Р - 450);
қалпына келтіру;
гидролиз.
II фазалық реакциялар (синтетикалық - конъюгация) мыналарды қамтиды:
* Глюкуронизация (бауыр микросомалары)
* Аминоконъюгация;
* Ацетилдеу;
* Сульфоконьюгация;
* Метилдеу.
Метаболизмге әсер ететін факторлар:
- ферменттердің индукциясы (фенобарбитал, этанол, рифампицин және т. б.)
- ферменттер белсенділігінің бәсеңдеуі (жағымсыз әсерлердің, ағзада ДЗ ұзақ айналымымен байланыстың дамуы мүмкін (циметидин, эритромицин).
Метаболизмнің жеке өзгермелілігі анықталады:
* Генетикалық факторлар;
- Жасы (жаңа туған, егде жастағы);
* Ілеспе аурулар;
* Басқа дәрілердің әсері;
* Метаболиздейтін ферменттердің қанығуы (алкоголь және т.б. қабылдау).
Дәрілік заттардың ағзадан шығарылуы
Шығарылу (элиминация) — ДЗ биотрансформация немесе метаболизм салдарынан бейтараптанып, ағзадан шығарылу үрдісі.
Шығарылу (элиминация) көрсеткіштері:
Элиминация жылдамдығының константасы (Kel) — биотрансформация және экскреция жолдарымен препараттың ағзадан шығарылу жылдамдығы.
Достарыңызбен бөлісу: |
