Филология кафедрасы
Өзін-өзі бекіту сұрақтары
жүктеу/скачать 2,25 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мақсаты
- Қысқаша мазмұны. 1.
| Өзін-өзі бекіту сұрақтары:
Жобалап оқыту технологиясы дегеніміз не? Модельдің тиімділігі? № 13 дәріс тақырыбы Даралап, саралап оқыту технологиясы Мақсаты: Даралап, саралап оқыту технологиясы жайында түсінік. Негізгі сұрақтар: 1.Даралап, саралап оқыту технологиясы 2.Деңгейлік тапсырмалардың мәні Қысқаша мазмұны. 1.Білім берудегі озық ұстанымдарды негізге ала отырып, әр баланың қабілетін , талантын ашу, өзіне деген сенімін арттыру, әдеби білімін сапасын арттырып дамытуда, ауызша, жазбаша тілін жетілдіруде т.б. жеке пәндердің ғылыми - әдістемелік сапасын жүйелеуде деңгейлеп оқыту технологиясының орны айрықша. Бұл технология бойынша деңгейлік жұмыстарды іске асыру мәселесіне қатысты В.Беспалько, В.Фирсов, В.Монахов, Ж.Қараев, А.Тализин, Л.Заринаның еңбектері жарық көрді. Осы жұмыстардың нәтижесінде деңгейлік оқыту технологиясы оқу жүйесінде пән мұғалімдерінің ізденісімен қолданыла бастады. В.Беспалько оқу материалын меңгертудің төрт деңгейін ұсынады. Бұл республиканың көптеген озат мұғалімдер тәжірибесінде қолданылып, жақсы нәтижелер көрсетуде. Мұнда, білімнің жүйелі, анық берілуі, деңгейлік тапсырмалардың пән бағдарламасының талабына сай болуы, оқу материалының түсініктілігі, деңгейлік тапсырмалардың сабақ кезеңдерінде оқушының танымдық белсенділігінің артуы, қабылдау деңгейіне т.б. назар аударылады. Деңгейлік оқыту бойынша әр деңгейдің әдістемелік мақсаты, міндеті көрінеді, оқу материалына қатысты тапсырмалар бір деңгейден екінші деңгейге қарай күрделене түседі. Бір деңгейден екінші деңгейге көшуде, тапсырмаларды орындауда оқушы білімдерін біртіндеп толықтырып, оқуға деген қабілеттерін арттырады. Оқушылардың барлығы міндетті деңгейде 1 деңгейлік тапсырмаларды бір уақытта орынлаулан бастап, өздерінің қабілеті, білім – дәрежесі, таным – түсінігі арқылы алға қарай ұмтылады, өзіне деген сенімі артады.Бұл Қ Р Білім туралы заңының талаптарына сай барлық оқушыларды терең біліммен қамтамасыз етуге бағыттайды. Деңгейлік тапсырмаларды орындау жұмысы оқушыны өзіндік ізденуге, ойлау дағдыларын дамытып, шығармашылықпен жұмыс істеуге бағыттайтын мұғалім мен оқушы арасындағы жұмыстардың бір түрі. Әдіскр, зерттеуші ғалымдардың еңбектерін саралап, негізгі ала отырып, бүкіл оқу - әдістемелік жүйеге жаңа талаптардың қойылуы әдеби материалдарды терең меңгерту барысында әр оқушырың өзіне тән іскерлік – шеберлігін, дарын –қабілетін, белсенділігін анықтауда деңгейлеп оқыту технологиясының ролі ерекше екенін көреміз. Деңгейлік тапсырмаларды қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында тиімді қолдану мәселесі, республикамыздың озат мұғалімдерінің іс – тәжірибесінде іске асырылуда. Қазақ – орыс сыныптарына арналған жаңа буын оқулықтарында ( 2000ж.) деңгейлік сұрақ – тапсырмсаларға мән беріліп, көрініс тапты. Мұның өзі оқушының оқу әрекетіне игі ықпалын тигізе отырып, қойылған мақсатқа тиімді жолмен қол жеткізуге , білім мазмұнын сапалы жүзеге асырудағы мұғалім мен оқушы арасындағы сабақтастық, үндесімге саяды. Деңгейлік сұрақ тапсырмалар арқылы оқытушы өз шәкіртінің нені меңгергенін, жетістік жақтары мен кемшіліктерін агықтайды, осыған қатысты қосымша тапсырмалар дайындайды, сыныптастарынан қалып қоймауды қадағалайды, оқушылардың жеке мүмкіндіктерін ескере отырып, тақырыпты меңгеруге , ынталандырады.Ең бастысы, білім сапасының дамуына көмектеседі, стандарттық деңгейде білім алуға кепілдік береді. Деңгейлік тапсырмаларды орындату арқылы мұғалімдер әр оқушының шамасы, мүмкіндігіне қарай, өздігінен жұмыс істеуге ұмтылыс, тудырады, жаңа идеялар қалыптастырады. Бірінші деңгейде барлық оқушыларға ортақ, міндетті төменгі деңгей болғандықтан, пән бағдарламасы бойынша тиянақты білім беріліп, олар орындаушылық қызмет атқарады. Мұғалімнің айтқандарын дайын күйінде қабылдап, қайталап жеткізеді. Кейін жоғары сыныптарда есінде тұрақты сақталып, қалатындай, ұмытпай тындай мәтінді түсініп оқуға тырысады, сөздік жұмыстарын жүргізеді. Сипаттау, мінездеме беру, түсіндіру тәсілдерін игереді. Тапсырмалардың көлемі шағын, мәтін мазмұны жеңіл болғандықтан, сынып оқушыларымен топтық жұмыстар жүргізіледі. Әрбір топ бір – бірінің жауптарын кезекпен тыңдап, дұрыс бағалай білуге үйренеді. Бұл жұмыстардың қай – қайсысы болмасын оқырмандық тәжірибесін кеңейтіп, теориялық білімін, байтудың алғы шарттары жасалады. Алдыңғы сабақта өтілген көркем шығарма мазмұны мен құрылысына байланысты кейбір тақырыптар бойынша пысықтау жұмыстары іске асырылады. Екінші деңгейлік тапсырмалар аз да болса күрделене түседі. Оқушылар мәтіндерді оқып, түсініп, меңгеру барысында жұмыстың барлық түрлерімен таныс болады. Ойланып, еркін жұмыс істеуге щдағдыланады, шығарма кейіпкерлеріне мінездеме береді, мәтінді бөліктерге бөліп ат қояды, әдеби – теориялық ұғымдарға байланысты талдаулар жасайды. Шығарманың көркем компоненттерінің атқарып тұрған қызметін, суреттеліп, отырған құьыдлыстарға аывторлық көзқарасты айқындай алады. Үшінші деңгейдегі тапсырмалар өтіп кеткен материалдарды қорытындылап, жүйелей алады. Мәтінге баға беріп, автордың ой – пікіріне өзіндік көзқарасын білдіреді. Оқушылардың логикалық ойлау дәрежелері жоғары болып, белсенділіктері мәтінді талдау барысында байқалады. Ақын – жазушылардың даралық қырларымен олардың шығармаларында көтерген құндылықтарды пайымдауға тырысады. Кейбір проблемалық сұрау – тапсырмаларды шешуге ұмтылып, бірнеше жауптар әзірлейді. Нақты мысалдармен дәлелдейді. Шығармашылық жұмыстарға қызығушылықтары артады. «Менің ойымша», «менің тұжырымым» т.б. сияқты ішкі үн көрініс береді. Талдайды, салыстырады, жинақтайды. Оқушылардың әрқайсысына бірдей қатынас жасалғандықтан, үлгерімі төмен оқушылар да іс - әрекетке тартылады. Өлең сөздің құрылымдық элементтерінің ( өлшем, ырғақ, ұйқас, шумақ) мән – мағынасын, негізгі ұғымдарын түсініп, тәжірибелік қолданыста ажырата біледі. Төртінші деңгей – шығармашылық деңгей. Мұнда ұсынылатын тапсырмалар қабілеті жоғары, ізденісі мол, дарынды оқушыларға арналады. Олар оқытушының бағыт – бағдарын ұғына отырып, қосымша материалдармен жұмыстар жүргізеді. Өзіндік іс - әрекеттерін жүйелеп, нәтижеге жетуге ұмтылады. Проблемалық сұрақ ситуацияларды шешуде дәлелді ой – пікрлерді сұүрыптап, өзіндік тұжырым жасайды. Мұғалім тек тақырыпты ғана ұсынып, оларды ізденіске дайындайды. Оқушылар әдебиеттің тектері мен жанрлары, мазмұн мен түр деңгейі , шығарманың идеялық – стильдік бірлігі жайлы қорытынды жасай алады. Автордың бейнелеу, суреттеу әдісін пайымдауда, түсінеді. Зерттеушілік мақсаттағы жұмыстардың тақырыбын белгілеп, жоспар құрады. Тақырыпқа сай рефераттар қорғап, баяндамалар дайындайды. Оқылған шығармалар бойынша проблемалық сипатта пікірнама, шығарма жазуға тырысады. Мұндай оқушылар саны онша көп болмағанымен, көркем әдебиеттің қоғамдық маңызы мен бейнелілік ерекшелігі жайлы түсініктерінің болуы, энциклопедияларды, сөздіктерді, әдебиеттану терминдері сөздіктерін орнымен пайдалана білулері құптарлық жай. Деңгейлік тапсырмаларды дайындау мұғалім тарапынан көп ізденіс, әдістемелік – шеберлік, іскерлікті қажет етеді. Тапсырмалар балаға шамадан тыс жүктеме беру емес. Мұнда оқушының әрқайсысымен жекелей жұмыс істеу барысында мұғалім олардың сұранысы , талап тілегі, пәнге деген қызығушылығын анықтай отырып, тапсырма дайындау барысында ескеріп негізге алады. Сондай – ақ оқу үрдісін деңгейлік бағытта жоспарлап, деңгейлік топтарлы бөліп алады, әрбір оқушымен тіл табысып кеңесшіретінде жұмыс түрлерін жүргізеді, олардың өзіндік іздену қабілеттерін арттыратын ұтымды тапсырмалар ұсынады. Оқушылардың оқыған шығармаларын қаншалықты игергенін, әдебиеттік білімнің қаншалықты тереңдігін анықтау мақсатын көздей отырып, бұл жұмыстар кешенді түрде жүргізіліп отырылады. Ең бастысы, деңгейлік тапсырмалардың тиімділігі, түсініктілігі, жүйелілігі, т.б . үнемі ескеріліп отырады. Оқушының өзіне деген сенімін арттырап отырып, көркем шығармалардың көркем бейне жасаудағы ролін түсіну арқылы, оқушылардың бойына туған жерге , елге, ұлттық тарихи салт – дәстүрге , ана тіліне жалпы адамзаттық құндылықтарды меңгеруге бағыттайды. Мемлекеттік білім стандартын басшылыққа ала отырып оқытушы 1 –деңгейде міндетті деңгей білім мазмұны көлемінде жүргізеді, одан төмен оқытуға мұғалімнің құқы жоқ. Әр деңгейлік тапсырмаларды дайындау барысында мұғалім көп ізденеді, тапсырмаларды орындатудың ұтымды түрлерін, тиімді әдістерін жинақтайды. Әр оқушының шешімін, жауабын саралап, қорытынды тұжырым жасап отыру, оқушылардың білімді тұрақты меңгеруге жағымды ықпал жасайды. Американдық ғалым Джейм У. Боткин «20 ғасырдың аяғында инновациялық әдістеме білім берудің басты бағыты болып саналады», - деген пікірін толық құптауға болады. жүктеу/скачать 2,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|