Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
- Бұл бет үшін навигация:
- Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
| Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
88 L B f y L B f x , , 2 1 (82) Берілген Гаусс-Крюгер проекциясының шарты бойынша: 1) x осі болып қабылданатын остік меридиан жазықтықта түзу сызық болып бейнеленеді, сондықтан 0 l және 0 y тең; 2) осьтік меридиандағы барлық нүктелер үшін х абсциссасын экватордан берілген ендік нүктесіне дейінгі х меридиан доғасына тең, сондықтан X l f x ) 0 ( 1 . (83) L B , геодезиялық координаттардан y x , тікбұрышты координаттарға кӛшу үшін 1 f функция түрін орнату керек және осы немесе басқа есептеу әдістерді қолдана отырып айналдыруға болады. Гаусс-Крюгер проекция жазықтығындағы эллипсоидтағы нүктелердің бейнесін анықтайтын заңның негізгі теңдеулері мына түрде болады: 6 6 6 4 4 4 2 2 2 720 24 2 dq X d l dq X d l dq X d l X x ….; 5 5 5 3 3 3 120 6 dq X d l dq X d l dq dx l y ….. (84) 8.3 Әртҥрлі эллипсоидтағы координаттар жҥйесінің параметрлерге қатынасын орнату Мемлекеттік геодезиялық координат жүйесін жер беті қатынасын есептеу үшін референц-эллипсоид қолданылады. Мұндай жер бетінде координаттар есебінде қисық сызықты координаттар қолданылады, олар ендік пен бойлық координаттар басы экватор және Гринвич меридианында қиылысатын нүктеде анықталады, шындығында координаттар есеп беруі үшін қосалқы әдісі қолданылады. Жер бетіндегі кейбір нүктелер (бас пункт деп аталатын) ендік және бойлық мәнімен фиксирленеді. Референц- эллипсоид үстінде нормальды және берілген нүктеде отвес сызығын беттестіру жүргізіледі, ал берілген пункттегі меридиан жазықтығы Жердің айналу осіне параллель орнатылады. Бұл берілгендер – геодезиялық даталар, олар геодезиялық координаттар жүйесін Жерге қатысты денелерге қатаң фиксирлейді. Красовский эллипсоиды үшін мұндай нүкте Пулковода берілген (обсерваториядағы дӛнгелек залдың ортасы) және осымен 1942 Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 89 жылы координаттар жүйесі беріледі (СК-42). СК-42–де Балтық биіктік жүйесі қолданылады, онда есеп алу квазигеоид бетінен алынады және Z =0 Кронштадт футштоктағы нӛлдік белгісіне сәйкес келеді. Геодезиялық тораптарды құрғанда немесе оларды жаңартқанда жаңа Жер серіктік тораптарының есептеулері туындайды. ҚР жер үсті тораптары Красовскийдің эллипсоиды бетінде ӛңделеді. Техниканың жаңа ӛлшеуі бәрінен бұрын қос жер шары эллипсоидының WGS–84 (World Geodetik System 1984) жүйесімен байланыстырылады. Осыдан бір эллипсоид координат жүйесінен екінші эллипсоид координат жүйесіне ӛту есебі туындайды. Эллипсоидты координаттардан үш ӛлшемді тікбұрышты координаттар жүйесі эллипсоид орталығының басынан есеп алуға кӛшу оңай орындалады (координаттар жүйесінің геоорталығы). Геодезиялық координаттар H L B , , кеңістігі координаттар жүйесінен референц-эллипсоидқа байланысты айналдыру келесі формуламен орындалады L B H N X cos cos ) ( ; L B H N Y sin cos ) ( ; (85) B e N Z sin 1 2 , мұнда B e a N 2 2 sin 1 - бірінші тік радиус қисығы; a - эллипсоидтың үлкен жарты осі; e - меридиан эллипсінің бірінші эксцентриситеті. Бір эллипсоидтан екінші эллипсоидқа ӛту осы эллипсоидтардың геоорталық координаттарымен анықталады. Жалпы жағдайда мұндай байланыс жеті параметр байланысымен беріледі - әр ось бойында координаттар басын қозғалту (үш сызықты параметр) арқылы, әр ось айналасында бұрылу арқылы (үш бұрышты параметр) және бір масштабты коэффициентін анықтау арқылы. Жалпы бұл айналдырулар Хельмерт (Гельмерт) формулалары бойынша орындалады: x Z Y m X X X y z жал пыжер . ; y X Z m Y Y Y z x жал пыжер . ; (86) z Y X m Z Z Z x y жал пыжер . , мұнда Z Y X , , - референц-эллипсоид жүйесіндегі координаттар; z y x , , - референц координат жүйесіндегі осьтер айналасындағы кіші бұрылу бұрыштары, индекстерге сәйкес келеді, ол жалпы жер шары жүйесіне ауысқанда болады. Бұл бұрыштар ориентирленген референц координат |