Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3

Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 
3 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 
4 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 
5 
КІРІСПЕ
Жоғарғы геодезия оқу құралында Жердің пішінін мен гравитациялық 
ӛрісі, координаттар жүйесі Жоғарғы геодезия қолданылатын мемлекеттік 
геодезиялық тораптардың құру принциптері және рекогносцировка, 
жергілікті жерде геодезиялық пункттерді орнату, дәлдік баға априоры, 
нақтылы жүру жолдары мен тор дәлдігінің жоғарлауы; жоғарғы дәлдікті 
нивелир торының теориясы және тәжірибелік құрастыруы, Гаусс-Крюгер 
проекция жазықтығындағы алдын ала есетеулер мен геодезиялық торларды 
теңестірудің теориясы; эллипсоид бетінде айналу эллипсоид параметрлерін
шешу, геодезияның теориялық негіздері, тіктеуіш сызығының ауытқуы, 
ауырлық күшінің геопотенциалы, жоғарғы геодезияның редукциялық есебі, 
геодезиялық әдіспен геодинамика есептерін шешу сияқты мәселелер 
қарастырылған. 
Жоғары геодезия бір-бірін толықтыратын «Негізгі геодезиялық 
жұмыстар», «Сфероидтық геодезия» және «Теоретикалық геодезия» үш 
тараудан тұрады.
«Негізгі геодезиялық жұмыстар» тарауында Жердің тұрақсыз 
(шынайы) гравитациялық ӛрісінде мемлекеттік геодезиялық торларды 
(пландық және биіктіктік) тұрғызу мәселесі, оларды құру әдістері, жергілікті 
жерде торларды жобалау және бекіту, жоғары дәлдікті геодезиялық 
ӛлшеулерді жүргізу әдістері мен аспаптары, ӛлшеу кезінде кеткен қателіктер 
оларға әсер ету деңгейін есептеу әдістері, Жер бетінің қисықтығын және 
гравитациондық ӛрістің әркелкілігін ескере отырып, ӛлшеу нәтижелерін 
математикалық ӛңдеу әдістері қарастырылады.
«Сфероидтық геодезия» тарауында Жер эллипсоидының геометриясы, 
Жер жазықтығы бетінде және үшӛлшемді кеңістіктегі геодезиялық есептерді 
шешу әдістері, сонымен қатар эллипсоид бетінің шар бетінде және 
жазықтықта бейнелену теориясы зерттеледі.
Ал, «Теоретикалық геодезия» жоғары геодезияның есептері мен негізгі 
ғылыми мәселелерін шешу әдістері мен теориясын құрастырумен 
айналысады, бұл мақсаттарда тірек геодезиялық торларында орындалып, 
қажет жағдайда белгілі бір уақыт аралығында геодинамикалық және басқа да 
есептерді шешуде қолданылатын заманауи астрономиялық-геодезиялық, 
гравиметриялық, жерсеріктік және басқа да жоғары дәлдікті ӛлшеу 
түрлерінің толық кешенін қолданады. 
Назарларыңызға ұсынылып отырған бұл оқу құралы кәзіргі кездегі 
геодезия ғылымы мен техникасының дамуына, геодезия саласының жай-