Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 22
Астрономиялық-геодезиялық тораптар талаптарға сай құрылған және
ӛлшеудің дәлдік кӛрсеткіштерін қанағаттандырады.
2 класты жалпы триангуляциялық тораптың кейбір жерлерінде
талаптардан ауытқулар кездеседі
11
. Ондай ауытқуларға келесі жағдайлар
жатады: жергілікті жер бедерімен және қиын жететін тӛбелерге және
мемлекеттік шекара оларға орналасқан торап учаскілерінің су кеңістігімен
сәйкес келуімен түсіндірілетін үшбұрыштардың қабырға ұзындығының
үлкен айырмашылығы. 2 класс торабының үздіксіздігі кейбір жағдайларда
бұзылған. Бұл абсолюттік биіктігі 4500м мұздықтармен кӛмкерілген биік
таулы аумақтарда байқалады. 1 пунктің орташа ауданы 133 км
2
құрайды.
Қазақстанның
ерекше
астрономиялық-геодезиялық
тораптар
құрылысына
ғарыштық
триангуляция
пункттерін
қосатын
хорда
ұзындықтары болып табылатын Алматы-Новосибирск және Сарапул-Омск
ғарыштық базистері жатады.
2.3 Қазақстан Республикасындағы геодезиялық тораптарды дамытудағы негізгі бағыттар Қазіргі уақытта геодезиялық деректермен қамтамасыз етудің тиімді
жүйесін құру, геодезиялық ӛлшеу технологиясын біршама ӛзгертетін және
дәлдігі мен жылдамдығын жоғарылататын GPS/ГЛОНАСС – глобальдық
навигациялық жүйелерін қолдану негізінде координаттарды анықтаудың
тиімді заманауи жерсеріктік технологияларының дамуына сүйенеді.
Мемлекеттік геодезиялық тораптар пунктерінің координаттарының
жоғарғы және біртекті дәл болуы GPS/ГЛОНАСС жүйелер әдістерінің
геодезиялық қамтамасыздандыруын қолданғанда геодезиялық тораптардың
барлық пункттерін тірек тораптары ретінде қолдануға мүмкіндік береді.
Соңғы уақытта барлық әлемде және біздің мемлекетте сандық
картографиялау қарқынды дамуда. Заманауи жоғарғы дәлдікті жобалық
негізді қолдану сандық топографиялық карталардың сапасы мен дәлдігін
арттырып қана қоймай, сандық карталарды жергілікті жүйені қоса алғанда
кез келген координаттар жүйесінде құруға мүмкіндік береді.
Жерсеріктік тораптарды құру, мемлекеттік геодезиялық тораптар
пунктерінде жерсеріктік деректерді ӛңдеу, қазіргі кездегі талаптар деңгейінде
геоцентрлік координаттар жүйесін құру және қолдану - мемлекеттік
геодезиялық тораптар заманауи дамуындағы жоғарғы геодезия есептері.
Дәстүрлі әдістермен құрылған мемлекеттік геодезиялық тораптар
пункттерінің торабы барлық қазіргі кездегі жерсеріктік әдістерінің дәлдігін
қанағаттандыра алмайды. Жоғары дәлдікті геодезиялық координат жүйесін
құру және дамытудың жерсеріктік әдістер технологиясын енгізу үшін жоғары