Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия

Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 
85 
е
= 0.00669342 
е

= 0.00673852 
ПЗ–90 эллипсоидына: 
а
= 6378136.0 м;
 

= 1: 298,257839 
 
8.2 Сфероидтық геодезиядағы координаттар жҥйесі 
Сферодтік геодезияда геодезиялық координаттар жүйесімен қатар 
жазықтық координаттар жүйесі оқытылады, оны анықтау үшін 
жазықтықтағы эллипсоид бетінің картографиялық кӛрінісін қолданады. 
ТМД елдерінің және Қазаӛгеодезиялық жұмыстарында зоналық, 
теңбұрышты, кӛлденең-цилиндрлік Гаусс-Крюгер проекциясы қолданылады. 
Оны 1825-1830жж Гаусс ойлап тапқан және ол тәжірибеде 1912 ж Крюгер 
жұмыс формулаларын шығарғаннан кейін қолданылды.
Гаусс –Крюгер проекциясының негізгілері: 
-
проекция тең бұрышты, оның бұрыштық теңдігі сақталады, яғни 
фигураны құрайтын шексіз кішкентай бӛліктерінің пішіні және т.б. 
сақталады; 
-
берілген әр нүктенің сызықтық қисаюы барлық бағыттарға бірдей, яғни
кӛріністің масштабы азимут сызығына тәуелді емес, берілген нүктенің 
координатына байланысты; 
-
осьтік меридиан және экватор жазықтықта түзу сызықтармен беріледі; 
-
кӛрініс масштабы осьтік меридианың бойында 1-ге тең, яғни осьтік 
меридианның кескіндерінің ӛз ӛлшемдері қисаюсыз түседі. Осьтік 
меридианнан қашықтаған сайын қисаюы ұлғаяды. 
Гаусс-Крюгер проекциясында жер эллипсоиды сфералық екі 
бұрыштарға бӛлінеді, олар зона деп аталады. Жасалынатын карта немесе 
планның масштабына байланысты келесі зоналар қолданылады: 
алты грудусты зона (М 1:100 000 және одан кіші); 
-
үш грудусты зона (М 1:1000 –1:5000); 
-
бір жарым градусты зона (М 1:500 одан үлкен); 
жергілікті зона, инженерлік геодезиялық тораптарды ӛңдеу үшін. 
Жазықтықтағы 
әр 
зонаның 
кӛрінісі 
бірдей, 
ол 
жазықтық 
координаттарының бірдей екендігін анықтайды және әр зонада, зонадан 
зонаға ауысқанда бір формуланы қолдануын қамтамасыз етеді. 
Тік бұрышты координаттар 
y
x
,
зона аймағында экватор және осьтік 
меридианға қатысты есептеледі. Олар түзу сызықтармен беріледі. 
Осьтік меридиан 
x
осі деп алынады , 
y
экватор сызығымен қабаттасады. 
ҚР және ТМД-да абсциссалар оң болады; ордината шығысқа қарай оң, 
ал батысқа қарай осьтік меридианда теріс болады. Ординатаның теріс 

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: