Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3

Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 
116 
10.2 Геодинамикалық зерттеулер ҥшін Жер серіктік позициялық 
жҥйелерді қолдану 
Қазіргі кездегі ғарыштық геодезия техникасы геодезиялық тірек 
тораптарының құру есептерін және Жердің ориентациясын және айналу 
параметрлерін анықтау. Осыған қарамастан бұл есептердің актуалдығы біздің
кезде сақталып келеді. 
Берілген есептерде планета бетінде құрастырылып және Халықаралық 
жер тірек жүйесінің координаттары (ITRF) дамылған, жер бетіндегі торап 
пунктерде бекітілген мүмкіндігі бойынша бір қалыпты жер бетінде жайылған 
және жер қабатында арнайы геодезиялық маркалармен фиксирленген. 
Берілген торап қазіргі кездегі геодинамикалық зерттеулердің бас талаптарын 
қанағаттандыру керек: Жер бетіндегі фундаментальды координаттар жүйесін
10
10

дәлдігіне құру және сақтау ( немесе 6 мм) . 
Тораптың қаттылығын және қозғалыс фиксациясын ұстап тұру үшін 
оның әр континентальды плитасында 3 станция орнатылуы керек. 
Бұл станциялар плитаның тұрақты жерлерінде орнатылуы керек. 
Жоғарғы дәлдікті ӛлшеу әдісі Жер серіктік геодезияда мынаны кӛрсетеді 
ITRF координат жүйесінің басы Жер орталығында қатысты ауысады. 
Жер туралы ғылымда фундаментальды есептерді шешу кезінде оның 
қатарында жер сілкінісін анықтайтын жерді дайындау, облысты бӛліп 
кӛрсету мүмкіндігі қозғалыс деформациясының жылдамдығының максимум 
ӛзгеруін байқауға болатындай бӛлу ӛте қажет. 
Соңғы уақытқа дейін жер қабатының қозғалысын GPS бойынша ӛлшеу 
кӛбінесе кӛлденең құраушылар 6-7 күндік ӛлшеулер кезінде жоғарғы 2-3мм 
дәлдікпен ӛлшенеді. Осы уақытта тік компонент 7-10мм қателікпен 
ӛлшенетін еді. Тораптың күндегі жұмысы IGS тор станцияларында тұрақты 
әсер ететін ол GPS спутниктік жүйесінің орбитальды моделін белгілеуге 
мүмкінді беретін еді, нәтижесінде екі-үш рет координаттар станциясының тік 
құраушыларында дәлдігі де ӛсті. 
Халықаралық GPS – IGS геодинамика үшін тор 300 тұрақты қозғалыста 
болатын пунктерді есептейді, олардың 16 Ресей территориясында және 10 
ТМД мемлекетінде орналасқан. 
ITRF жүйесіндегі халықаралық жер есеп алу мониторингі, тектоникалық 
плиталар мониторингін қосатын, Жер айналу параметрлерін, GPS және 
ГЛОНАСС спутниктер қозғалысы; 
Региональды геодинамикалық тораптар 100-1000 км ӛлшемінде болады. 
Жер бетінің локальды геодинамикалық мониторингі, су деңгейі, 
жанартаулар жұмысы және т.б. (торап ӛлшемдері 100 м болады) жүргізіліп 
отырады. 

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: