Гасырлар бойьтРесей империясы, одан кейш кецеспктотали-тарлыктертшсаясатпен бшпксырын бупп келди Кдз1рдщозщде де халкымыздын саясат пен саяси жетекш1лерд
Bi3fliH3.6.6ipiHini мынжылдыктынортасында саясатты джи~ мифологиялыктанудын орнына философиялык-этикалыктусшу Typi
жүктеу/скачать 7,25 Mb.
|
Жамбылов Саясаттану (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 1Солледж1нде
| Bi3fliH3.6.6ipiHini мынжылдыктынортасында саясатты джи~ мифологиялыктанудын орнына философиялык-этикалыктусшу Typi келедь Мунда аса зор енбек еткендер — Конфуций, Платон, Аристотель сиякты гулама галымдар. Бул ойшылдар саясатты теориялык тургыдан зертгеп, оны этикамен тыгыз байланыста карады. Олар саясатты адамдардын максат-муддесше сай келуге, адамгершшкке непзделуге ттс деп укты.
Эдетте, саясаттанудын непзш калаушы деп данышпан галым Аристотыьд1$тгШ>\. вйткеш ол ез заманында лицей ашып, сонда саяси гылымды жеке пен ретжде окьпып, 03i журпз,щ. "Саясат" деген енбек жазып, онда ежел ri грек мемлекетгершщ (онда ep6ip кала мемлекет болып еселтелетш) саяси жуйесш зерттед!. Дегенмен. улы галым саясаттанудын пенш кдорп б1зшнтусш1пм13дей басын ашып бере алмады. Ол саясаттын Heri3i адамнын езшшш, хайуандыктабигатында жатыр деп укты. Жеке адам кезаз кумар-лыкка бершпш келедк Сондыктан онын сокыр ceaiMiH тежеп, жал-пыга ортак игшкке, едипгпшкке жетуш жещддету, адамнын адамгершшк касиетш арттыру ушш саясат журпзу керек деп тусхнш. Сонымен катар ол саясаттану меселелерш этика, фелсафа (философия) мэселелер1мен 6ipre карады. Орта гасырда саясаттын дши-этикалык Typi калыптасады. Онын непз1н салушы ФомаАквинский саяси бшпгсп кудай орната-ды, 6ipaK мемлекет басшылары кудайдын калауына карсы шыкса, халыктын оларды кулатуына болады деген байлам айтты. Саясатты каз^рпдей тусжуге мол улес коскан Италиянын X VI гасырда eMip сур ген ойшылы Пикколо Макиавелли бояш. Ол саясатты теологиялык(кудайшылдык) туЫншруден арылтып, саяси ойды когамдагы табиги ем1рден туган меселелерд1 шешуге бейкмдедь Саяси зерттеулердт езеп erin мемлекетпк бшпкп койды жене оны калай кол¥^ тус!руд!н, пайдаланудын неше турл! едю-теаддерш керсетп. Сонын аркасында саясатгануды б1зжн каз1рпдей тусшу!м1зге жол ашшлы. Феодализмнщ ыдырап, капиталист катынастардын калып-тасуы когамды демократияландырып, жалпыга б1рдей сайлау кукып>1н юрпзуге, копшшк саяси партиялар мен казыналардын ке^нен канат жаюына, акпарат куралдарынын epicTeyme мумюншкберль Халыкдралык, мемлекетаралык катынастардын ау кымы кенейД), саясаттын кызметгер! мен мшдеттер! курделшене туст1. Сондыктан саяси кубылыстар мен процестерд! арнайы зерт-теуге, саясатгану тсорияларын жасауга тура кслдк Бул рстте Дж. Локк, Ш. Л. Монтескье, Ж. Ж. Руссо, Т.Джефферсон, % Пейн, И. Кант, Гегель сынды кернекп галымдар кеп енбек cinipAi. Саясаттану XIX гасырдынекшии жартысында езалдына жеке пэн рет!нде калыптасты. Оган бул кезде бихевиористис, теж^ри-белис (эмпирикалык) едютердш кещнен пайдаланыла бастауы зор ыкпалынтипзд). 1857 жылы АКШ-тын Колумбия 1Солледж1нде (кейш Колумбия университетше айналды) профессор Фрэнсис Либер "Тарих жене саяси гылым51 деген кафедра ашты. Сонын непзвде онда 1880 жылы саяси гылымнын жогары мектеб1 курылды. АКШ-тагы сиякты J872 жылы Франиияда мемлекетпк аппа-ратка арнайы кызметкерлердайындайтын саяси гылымдар мектеб) жумыс icreii бастады. 1889 жылы Американын Саяси жене елеуметпк гылымдар академиясы, 1903 жылы Америкалык саяси гылымдарассоциациясы курылды. XX гасьфдыи басында саясаттану белек академяялык пен репнде толыкбелиил шыкты. Бул гылымнынхалыкаралыкмерте-бе алып, толыкканды калыптасуына ЮНЕСКО-нынбасшылыгы-мен 1949 жылы курылган саяси гылымдардынхалыкаралыкассо-циациясы зор рел аткарды. Ол саяси зерттеудщбелсендйпн арттыру жолында каз!р де жем1Сп енбек етуде. Бупип танда АКД1-тын, Шыгыс еддершщ барлык жогары оку орындарында саясаттану жеке пен репнде барлыкфакультетгер-де мшдетп турде окытылады, елемнш ен ipi университетгер1 оган мамандардайындайды. Мысалы, АКШ-та саясаттанудын маман-дандырылган 26 саласы бойынша бшм береди Шетелдерде, ecipece, бул гылымнын колданбалы Typi кен epic алган. Оны бтрген маман саясатшылар манызды саяси шеплмдердшжоба-ларын сараптауга, партиялар немесе баска б^рлестктердш сайлау алдындага багдарламаларын талдауга, уюметпк дагдарыстар мен халыкаралык катынастардагы шиелешс жагдайларынын себеб!н ашуга кеншен пайдаланады. Бурынгы Кенес ел 1нде бул гылымды партияга, халыкка карсы, буржуазиялык гылым деп айдартагып,окытпаган болатын. Ce6e6i, Кенес eKiMeTi, шын меншде, саяси сауатгы адамдарды даярлауга жүктеу/скачать 7,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|