Гасырлар бойьтРесей империясы, одан кейш кецеспктотали-тарлыктертшсаясатпен бшпксырын бупп келди Кдз1рдщозщде де халкымыздын саясат пен саяси жетекш1лерд
§ 4. Азаматтык когам жене кукыктык мемлекет
жүктеу/скачать 7,25 Mb.
|
Жамбылов Саясаттану (1)
§ 4. Азаматтык когам жене кукыктык мемлекет Азаматтык когамнын пайда болуы жошнае галымдар арасында eKi турл! кезкарас бар. Б1реулер1 оны буржуазиялык когамнын жемю] дей келш, нарыктык катынастармен байланысты рады. Екшшшер! ондай когам белгш 6ip шамада кашан болмасын болган дейд!. Азаматтык когам идеясы ете ертеде пайда болган. Аристотель ецбектершщ езшде б)з азаматтык когамдагы менинктщ рел i туралы пшрлерш кездеепрем!з. Ол kim мешшкке ие болса, сол 1згшктш,адамгерштктщде иеа болады деп жазды. Кешшрек бул маселеге елеул! улес коскандар: Т. Гоббс, Ш. Монтескье, Ж. Ж. Руссо. Т. Пейн жене т. б. Дегенмен, азаматтык Когам тугырнамасын жасауда ерекше ен,бек еткен нсмктщ атакты фэлсафашысы — Гегель. Онын ойынша, азаматтык когам мемлекеттен тэуелаз нарыктык эконом и каны, элеуметпк топ-тарды, таптарды, корпорацияларды, институттарды камтиды. Олардын максаты когамнын ем1ршендтн жене азаматтык кукыкты жузеге асы руды камтамасыз етуде. Азаматтык, когам депмемлекеттгккурыяымнан тыс к,алыпта~ сатын влеуметтж-экономикалык, жэне мэдени-рухани когамдык. катынастардын, жиынтыгын айтады. Ол жеке тулганынемш-еркш дамуын камтамасыз етуге мумкшдж жасайды. Бул когамда мемлекетпн жеке адам eMipi не араласуына ете-мете шек койы-лады. Ал олардын аткаратын мшдеттерж азаматгар ез ерю мен оларга берген жэне орындалуын ездер! тексеред1. Азаматтык когамнын курамына адамдардын оздер! тудырган кауымдастыктар (отбасы, кооперациялар, ассоциациялар, когамдык уйымдар, кес!би. шыгармашылык, спорттык, этникалык жене баска б1рлеспктер), азаматтардын; евддрюпк жене жеке eMipi, олардын эдет-гурпы, салттары юредь Азаматгык когамда адамдардын экономикалык, саяси жэне рухани omipihiu турш ерюн тавдауына жене жузеге асыруына зан жузшде кет дож бершедь Олар мемлекет тарапынан катан гортшке алынудан сен1мд1 турде коргалады. Адамнын жалпы кукыктары сакталады, бузылмайды. Азаматгык когам экономикасыныц Heri3i — эр турл! мен- iuiKTeri кеп укладты экономика. Бул когамныц ep6ip мушесшщ нактылы меншпч болады жэне оны ез калауына сай пайдалана алады. Сондыктан мунда белсещц ккерлжке, тапкырлыкка, жш\С1Л ецбек етуге кед жол ашылады. %* Саяси ем1рде азаматтык когам барлык азаматтарга мемлекетпк жэне когамдык icrepre ерюн катынасуына жагдай жасайды. Мундай когамда адам иы и халыкаралык дэрежеде танылган ережелерге сай темендспдей азаматгык кукыктары жузеге асы-рылады: улттык-этникалык, саяси, дши, жастык, жыныстык бел ri л epi бойынша кандай да болсын алалаушылыкка жол беришейд!; жеке гул га мен азаматтык абыройы больш саналатын петер уш мен мулю. мамандык тандау ерюндт, туратьш мекенш анык-тау, ел-журтка келш-ксту, хатта жазылган жэне телефонмен сойлеген сез купиялылыгы, сез, баспасез жэне хабарлама бос-таидыгы зан жузшде сешмш коргалады; —адам езиицкезкарасы мен рухани мудделер* н e3i шешадн; —азаматгык кукыкгар сот органдары мен когамдык уйымдар жагьшан толык коргалады. Казакстанда азаматгык когамнын калыптасуы езгеше жагдайда отш отыр. Кснсслк кезенде когам eMipi барынша мемлекет-тешцр^ген болатын. Ол жуйе куйрегеннен кейш азаматтык когамга етуге "жогарыдагы" мемлекетпн ез1 уйткы болып отыр. Халыктын сана-сеззмз, журю-турысы эл1 ондай денгейге кетерше койган жок. Сондыктан 6ipa3 уакытка дейш, бел гЫ Sip сапалык денгейге кол жетюзгенше бул процеске мемлекетпн елеу.т ыкда-лы бол мак. Ел1м1здш 1995 жылгы Конституциясы Казакстанда елеуметпк багдарды нарык экономикасы мен жеке адамныкавтономиясын туракты калыптастыру ymiH оган кажетп кукыктык жаг-дайлардын непзш калады. Оган тен Дережедс танылатын жоне коргалатыи мемлекетпк менин к пен жеке меншжт], адам жене азамат кукыктарынынкенаукымды жанс б1ртутас кешеиш; от-басын, ана мен еке жене баланы мемлекеттшкоргауын; идеоло-гиялык жене саяси ёр алуандыкты жене тага баска да жана Кон-ституцияда бекгллген казакстандык азаматтык когамды epiKii дамытудыналгы шартгарын жаткызуга болады. Азаматтык когам материалдык, мэдени жогары дамыган шак-та кукьгктык мемлекетке айнадады. Кщьщтыщмемлекет деп демократиялык, жолмен ъабшдапгапзац устемдт ететш, оиыц алдында бор! де теп саналатын, жеке адамныц кукыгы жан-жащты к,амтамаеыэ етЫетт мемлекетт'ьк курылысты айтады. Зан устемд^пнн t мызтамастыгы елдш Конститушясында бектяш, баска зандар мен ережелж актшерге таралады. Зандар халыкгын еркш бьда^ред! жене оны барлык адамдар, мемлекетпк органдар мен мекемелер орындауга м1ндетп. Мунда мемлекет пен азамат-тар ек! жакты езара жауаптылыкта болады. Бшик шын мет аде белше;й, олардын мшдетгер! мен кызметтерше шек койылады, езара бакылау камтамасыз ет*лед). Мунда 6ip таптын, партиянын, топтыи, идеологиянын устемд*гшежол бершмейдь Адам кукыгы бшк дарежедесактала-ды. Барлык азаматгар шын метнде мемлекетпк жене когамдык icrepre катыса алады. Аткарушы бшпктш барлык жумысы ашык аткарылады, онын жумысы журтшылыктын бакылауында болады. Пшр алуандыгы кен epic алады. Бул мемлекетге адамнын адамгершигпк касиетгер», борыш ce3iMi, жауапкершшш бшк дамиды. Кукыктык мемлекет жогары еюметпн каулы-карарларымен гарпзшмейд!. Ол уипн мемлекет жан-жакты дамып, nicin жет!лу1 керек. Бакылауга жэне взш-e-ji тексеруге арналгаи сурактар Мемлекетпн пайда болуы туралы кандай теорияларды б!лес1з? Онын кайсысы дурыс деп санайсыз? Неге? Мемлекетп баска саяси уйымдардан айырмасы кандай? Мемлекет KiMre кызмсг eiyi керек; езше-031, адамдардын 6ip то-бына, буккч когамга ма? Оиынкзды яолслдсщз. Когамдык вьпрдш мемлекеттену! деген не? Ол кандай жагдайда пайда болады? Мемлексгпнбелплер» кандай? Бул белплерсЬ мемлекет бола ала ма? (». Мемлекет кандай кызметтерд! аткарады (inm, сырткы)? 7. Сайлау жуйес! деп нега айтады? К. Сайлау жуйссшщ кандай турлерж 6i;ieci3, олар иемен ерекшеде-пад? (), Азаматтык когам деген не? К). Кукыктык мемлекетпн айырмашылыгы иеде? 7 - т а р а у. САЯСИ ПАРТИЯЛАР МЕИ КОГАМДЫК-САЯСИ КОЗГАЛЫСТАР жүктеу/скачать 7,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|