Ген кәнігі эпитеттің үстіне жапырағы қуарған
мек жұрнағымен де, -у
жүктеу/скачать 6,92 Mb. Pdf көрінісі
|
Кітаптар 25-36
| мек
жұрнағымен де, -у жұрнағымен де жасалған сөзді керек сөзімен тіркестіргенде көбінесе атау тұлғада қалдырады: « әрнешік білмек керек» (ІІ, 170); «Егерде мал керек болса, қолөнер үйренбек керек » (II, 188); «Екінші, сол нәрсені естігенде я көргенде, ғибраттану керек, көңілденіп, тұшынып, ынтамен ұғу керек » (II, 186-187). Бұлардың қазіргі нормасында керек сөзі мен - у жұрнақты тұйық етістік көбінесе атау тұлғада тұрып тіркеседі: білу керек, бару керек. 473 тақтай төсеу керек, пеш салуға керек, мойын шығаруға керек, есік орнатуға керек (А.Е.Алекторов Киргизская хрестоматия. - Часть I. - Оренбург, 1898. - С. 61). Темір қаламды қалам сапқа орнатуға керек (сонда, 24-бет). Тазша бала жауап береді: өнер үйренуге барамын деп (А.В.Васильев. Образцы киргизской на- родной словесности. - Вып. I. - Оренбург, 1898. - С. 8). Сөйтіп, келер шақ есімшенің барыс жалғаулы түрінің Абай шығармаларының тілінде де, XIX ғасырдың соңғы ширегіндегі басқа жазу нұсқаларының тілінде де (орыс ғалымдары мен ағартушылары жинап бастырған материалдарда, қазақ әдеби тілінің негізін салушылардың бірі – Ы.Алтынсарин шығарма- ларында), XIX ғасырдың алғашқы жартысында жасаған, поэ- зиясы арқылы «ауыз әдебиетін жазба әдебиетпен жақындас- тыра түскен» 93 Махамбет сияқты ақынның тілінде де және нағыз халық тілінің нормалары мен байлығын қамтыған ма- териалдар ауыз әдебиеті үлгілерінің тілінде де қазіргімен салыстырғанда әлдеқайда жиі қолданылғанын көреміз. Бұларда - жүктеу/скачать 6,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|