Ген кәнігі эпитеттің үстіне жапырағы қуарған
у аффиксі) жарысып отыра- тын -мақ
жүктеу/скачать 6,92 Mb. Pdf көрінісі
|
Кітаптар 25-36
- Бұл бет үшін навигация:
- Абайдың прозалық шығармаларындағы кейбір морфологиялық тұлғалардың сипаты
| у
аффиксі) жарысып отыра- тын -мақ жұрнағын Абай актив қорлардың біріне айналдырған. Тегі, Абай тілінің морфологиялық ерекшеліктері жөнінде сөз еткенде, Абай халық тілінен өзге тілде, «Абай тілінде», жаз- ды деп ешкім де айта алмайды. Оның ерекшелігі – халық тіліндегі кейбір грамматикалық тұлғаларды әр алуан қызметте құбылтып, мағыналық сферасын кеңейтіп қолдануында. Мұнда жалғыз -мақ жұрнақты тұлға емес, -ар, -ар + ға, -ар + лық, -са жұрнақтарымен жасалған сөздерді де атауға болады. Қазақ ССР ҒА Хабарлары. - Филология және искусствотану сериясы. -1959. - 1-шығ. - 76-84-б. 488 Абайдың прозалық шығармаларындағы кейбір морфологиялық тұлғалардың сипаты Қазақтың жазба әдеби тілінің негізін қалаушы Абай Құнан- баевтың «Қара сөздер» деп аталатын прозалық мұрасы, негізінен, тіліміздегі публицистикалық, ғылыми баяндау және көркем проза стильдерінің тұңғыш үлгісіне жатады. Сондықтан әдеби тіліміздің іргетасы қаланып, әрі қарай қалыптаса түсу процесінің тарихын зерттеуде Абай шығармаларының тілін әр алуан тұрғыдан талдаудың мәні өте зор. Бұл мақаламызда Абайдың «Қара сөздерінің» текстері бойынша оның тіліне морфологиялық сипаттама беруді көздедік. Мұның өзінде морфологияға қарасты барлық тұлғаларды түгел алмай, азды- көпті дәрежеде «ерекшелік» 110 деп атауға болатындарын ғана талдамақпыз. Ерекшелікке жатқызған элементтеріміздің сыр- сипаты тағы да біркелкі емес. Олардың бірқатары қазақ тіліне мүлде тән емес, шеттілдік элементтер екендігімен ерекшелен- се, енді біреулері әдеби тіліміздің қазіргі даму дәрежесімен салыстырғандағы айырмашылығымен ерекшеленеді. Бұл айырмашылық сыртқы тұлға жағынан да, сөздің семантикасы мен қызметі жағынан да болуы мүмкін. Сондықтан біз Абай прозасындағы морфологиялық ерекшеліктерді үш үлкен топқа бөліп алып талдадық. Алғашқы топқа қазіргі әдеби тіліміздегі қалыптасқан нор- малармен салыстырғанда сыртқы тұлғалануы жағынан өзге- шелеу болып келетін элементтер жатады. Қазірде есімшенің бір түрін жасайтын - жүктеу/скачать 6,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|