График а алматы "Білім" 2012



Pdf көрінісі
бет59/100
Дата13.10.2023
өлшемі5,19 Mb.
#185148
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   100
Байланысты:
Бәйдібеков Ә.К. Инженерлік графика 2012

10.2. Айналу цилиндр беті
Цилиндр деп тұрақты бір ось бойымен жəне осы оське тік бұрышпен 
орналасқан түзу сызықтың айналуынан құралған бетті айтады (145-сурет). 
Цилиндр беті де проекция жазықтықтарына орналасуларына байланысты 
қиғаш жəне тік орналасқан болып екі түрге бөлінеді. Айналмалы беттердің 
табанына байланысты цилиндрлі беттер элиппсті, параболалы, дөңгелекті 
жəне тағы басқа сол сияқты болып көптеген түрлерге бөлінеді. 
Егер цилиндр бетінің тұрақты айналу осі көлденең П
1
горизонталь проекция 
жазықтығына тік бұрышпен орналасса, онда цилиндрлік бет П
1
жазықтығына
1
П
1
B
1
1
S
A
i
1
O
2
B
2
O
2
2
S
A
2
П
2
i
1
i
2
С
1
С


153
тік орналасқан болып табы-
лады (145-сурет).
145-суретте тік дөңгелекті 
цилиндрдің кеңістіктегі 
орналасқан кескіні көрсе-
тілген. Мұндағы АВ түзу 
сызығы тік цилиндрдің 
жасалушысы, ал i түзу 
сызығы цилиндрдің айналу 
осі болады. 
Ал, 146-суретте тік дөң-
гелекті цилиндрдің фронталь 
жəне горизонталь проекция 
жазықтықтарындағы кескіні 
көрсетілген. Бұл жерде А
2
В
2
жəне А
1
В
1
түзу сызықтары 
- фронталь жəне горизонталь проекция жазықтықтарындағы тік цилиндрдің 
жасалушысы. Горизонталь проекция жазықтығындағы цилиндрдің төменгі 
жəне жоғарғы табандары өзара беттесіп, бір ғана шеңберді береді. Ал, 
фронталь проекция жазықтығындағы 
цилиндрдің проекциясы төрт бұрышты 
болады. Егер цилиндр бетінде С 
нүктесі орналасқан болса, онда осы 
С нүктесі арқылы цилиндр бетінің 
жасалушысына параллель түзу 
жүргізіп, цилиндрдің табанымен 
қиылыстырып, нүктенің горизонталь 
проекциясын табамыз.
Егер цилиндр бетінің айналу осі 
көлденең П
1
горизонталь проекция 
жазықтығына сүйір немесе доғал 
бұрышпен орналасса, онда мұндай 
цилиндр П
1
горизонталь проекция 
жазықтығына қиғаш орналасқан 
цилиндр болады. 
Қиғаш цилиндр бетінің кеңістіктегі 
кескіні 147-суретте көрсетілген. Бұл 
суретте АВ түзу сызығы қиғаш 
цилиндрдің жасалушысы болса, i 
сызығы цилиндрдің айналу осі болады. 
Қиғаш цилиндр бетінің табандары 
1
П
B
A
A
O
i
1
П
1
B
1
O
1
i
2
П
2
i
2
A
2
B
2
С
1
A
1
С


154
өзара параллель 
жəне көлденең 
П
1
горизонталь 
проекция жазық-
тығына да парал-
лель орна 
ласқан 
бет. Бірақ айта 
кету керек, қиғаш 
цилиндр бетінің 
табандары өзара 
əртүрлі жəне 
горизонталь про-
ек ция жазық-
тығына параллель 
болмайтын қиғаш 
цилиндр беті бола-
ды. 
Келесі 148-суретте 
кеңістіктегі қиғаш 
цилиндр бетінің гори-
зонталь жəне фронталь 
проекция жазықты-
ғындағы эпюрасы көр-
сетілген. 
Егер қиғаш цилиндр 
бетінің горизонталь 
проекциясын қарас-
тыратын болсақ, онда 
ол проекция жазық-
тығында цилиндр 
беті 
нің табандары екі 
шеңбер күйінде көрсе-
тілген. 
148-суретте А
2
В
2
жəне А
1
В
1
түзу 
сызықтары фрон-
таль жəне гори 
зон-
таль проекция жа 
зық-
тықтарындағы көл-
денең немесе қиғаш 
орналасқан цилиндрдің 
B
i
A
O
O
1
П
i
1
П
1
B
i
/
1
O
1
O
1
i
1
A
2
П
2
i
2
B
2
A
/
2
O
2
O
2
С
1
С


155
жасалушысы болып табылады. Ал, цилиндрдің айналу осі i
2
жəне i
1
нүктелі 
үзбе сызықтары арқылы берілген. 
Егер қиғаш цилиндр бетінде С нүктесі орналасқан болса, онда осы С
нүктесі арқылы беттің жасалушысына параллель түзу жүргізіп, цилиндрдің 
табанымен қиылыстырып, нүктенің горизонталь проекциясын табады 
(148-сурет).


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   100




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет