Әдебиеттер тізімі:
1. Иманқұл Н.Н. Философия әлемінде: болмысы және тарихы. Алматы,2006ж.
2. Иманқұл Н.Н., Бөрібаев Т.Қ. Іліми философия. Астана, 2009ж.
3. Әбішев Қ.Ә. Философия. Алматы, 2000ж.
4.Философия в 2 частях. Ч. 1 История философии М., 2002
5. Соколов В.В. Средневековая философия. М., 1979 (1990).
6.Коплстон Ф,И. История средневековой философии. М., 1997.
7. Сагадеев А.В. Ибн-Сина (Авиценна) – М.,1980
8. Средневековая арабская философия. Проблемы и решения – М., 1998.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Абсолюттік тұлға қағидасы; Монотеизм;
Теоцентризм (бүкіл дүние, адамзатты Құдай жаратты, Құдай философиялық ойлаудың негізгі тақырыбына айналды);
Креационизм-Құдай дүниені жоқтан бар етті және мәңгі жаратуда;
Провиденциализм-Құдай адам мен адамзатты құтқаруын, жарылқауын алдын ала біледі;
ғарышты, табиғатты, қоршаған дүние құбылыстарын зерттеуге көп көңіл бөлінбеді, өйткені олар Құдайдың жаратқаны;
философияда екі дәстүрдің синтезі-антикалық философия мен христиандық аян ілімінің қабысуы;
мән мен тіршілік, ерік пен парасат, сенім мен білім арақатынасы;
жаратылу догматы мен аян догматы (Інжілде) үстем болды;
Құдай тағылымы шеңберінде адамның ерік еркіндігі принципі сақталды;
Құдайға құлшылық еткен жағдайда келешекте қайта тірілу (жан мен тән) идеясы дәріптелді;
адам мен адамзатты Иса пайғамбар құтқарады, әрі ол бүкіл адамзаттың күнәсін мойына алып кешірімділік жасайды (арылу идеясы);
дүниені тану Құдайды тану, Құдайға сену арқылы жүзеге асады.
Жаратылу догматы:
Құдай дүниені жоқтан жаратты;
дүниенің жаратылуы Құдайдың қалауының, ерігінің нәтижесі;
дүние Құдайдың құдіретімен тұр;
табиғат өздігінен өзін жарата алмайды;
Әлемдегі жалғыз жасампаздық бастама-Құдай;
Құдай мәңгі, тұрақты және бәрін білуші;
нағыз болмыс тек Құдай болып табылады;
Құдай жаратқан дүние нағыз болмыс емес, ол Құдайдан пайда болған, туынды;
дүниені Құдай жаратқандықтан, дүние өзіне-өзі ие емес, тұрақсыз, өзгермелі және уақытша;
Құдай мен Оның жаратқанының арасында шек жоқ, шекара жоқ.
Аян догматы:
дүниені тек Құдайды тану арқылы тануға болады;
таным үшін Құдай тылсым (Құдайға біліммен жете алмайсың);
Құдайды тануға болмаса да, Ол Өзін аян арқылы - Інжілде (өзі туралы ізгі хабар) Өзін тануға мұрсат берді;
Құдайды және барлық мәнділікті танудың жалғыз жолы -Інжілді ұғу;
Құдайды тек сенім арқылы тануға болады.
Ортағасырлық философияда қайырымдылық пен зұлымдылық (жамандық пен жақсылық) мәселесі де қарастырылды;
Қайырымдылық пен зұлымдық мәселесінің шешімі жаратылу идеясынан туындайды:
дүниедегі барлық шарапат Құдайдан;
Құдай қайырымдылық пен әділетілікті беруші, демек қоршаған дүние басталуынан қайырымды;
дүниеге залымдықты күнәқар періште-ібіліс әкелді, ол Құдайға қарсы шықты;
бастапқы дүниеде зұлымдылық болмағандықтан, ол жиі қайырымдылықты бүркініп өзінің қара мақсатарына жетеді;
дүниеде қайырымдылық пен зұлымдықтың күресі толастамайды, бірақ дүниені Құдай жаратқан, Құдай мейірімді, сондықтан түбінде қайырымдылық зұлымдықты жеңеді.
Патристика (лат.patres -әке)-II-VIIIғ.ғ. алғашқы христиан философиясының негізін салушы шіркеу әкелерінің мектебі, ілімі.
Патристика шеңберінде мына кезеңдерді атап өтуге болады:
Апологетика (грек. апологемай-қорғаймын, ақтаймын)-II-IIIғ.ғ. пұттық политеизммен күресте христиандық догматика негіздерін қорғаған, уағыздан ілім;
Достарыңызбен бөлісу: |