Хасанов М. Ғылым теориясы indd
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
dokumen.pub 9786010412965
| ғылымитеорияға
, яғ ни ғы лы ми бі лім нің не ғұр- лым да мы ған, то лық жүйесі не айна ла ды. Бі лім нің бұл фор ма сы на эво лю циялық теорияны, ті рі ағ за лар құ ры лы мы ның жа су ша лық теориясы, элект ро маг нит тік теорияны жә не бас қа лар ды жат қы зу- 5-бө лім. ғылыми бі лім нің құрылымы 108 ға бо ла ды. Әр бір ғы лым ғы лы ми теория лар ды өзі не тән әдіс пен топ тас ты ра ды жә не ти по ло гия сын жа сай ды, олар дың фе но ме но- ло гиялық, ана ли ти ка лық, де тер ми нис тік, по зи тив ті, нор ма тив ті түр ле рі, мик ро жә не мак ро те ория лар, т.б. бар. Ғы лы ми теория бі лім нің то лық жүйесі ре тін де жа ра ты лыс тың ма те ри ал дық жә не кем ші лік сіз зат та ры мен құ бы лыс та ры ның, үде- ріс те рі нің пай да бо лу ын, қыз мет етуін жә не да му ын тү сін ді ре ді. Ғы лы ми теория ның құ рам дас бө лік те рі не мы на лар жа та ды: – бас тап қы эм пи ри ка лық не гіз, зерт теу пә ні; – тіл (та би ғи не ме се жа сан ды, сим вол дық); – эм пи ри ка лық шын дық тан жал пы, мән ді, заң ды теорияға өту ге мүм кін дік бе ре тін құ рал дар; – бол мыс ты қайта құ ру ға мүм кін дік бе ре тін ере же лер дің, қа- ғи да лар мен ло ги ка лық амал дар дың жиын ты ғы. Теория ның бас ты эле мен ті – кемшіліксіз деп танылған объект , ол – зерт теу пән де рі нің ма ңыз ды қа сиет те рі мен бай ла- ныс та ры ның абст рак ті лі мо де лі бо лып та бы ла ды. Идеал дан ды- рыл ған объек ті лер дің көп тип те рі бо ла ты ны се кіл ді, теория лар- дың да көп те ген тү рі бар: – си пат та ма лы, ма те ма ти ка лық, де дук тив ті жә не ин дук тив ті; – ір ге лі жә не қол дан ба лы; – рес ми жә не ма ғы на лы; – «ашық» жә не «жа бық»; – тү сін ді ру ші жә не си пат тау шы (фе но ме но ло гиялық); – фи зи ка лық, хи миялық, пси хи ка лық жә не т.б. Теория бір қа тар қыз мет тер ді ат қа ра ды. Ол се нім ді бі лім дер- ді, оқ шау фак ті лер ді тұ тас жүйеге бі рік ті ре ді. Құ бы лыс тар мен зат тар дың се беп тік бай ла ныс та ры мен өза ра тәуел ді лік те рін тал- дайды жә не тү сін ді ре ді. Осы ның не гі зін де олар дың бо ла ша ғын бол жайды. Теория нақ ты фак ті лер дің тү сі ні гін нақ ты лай ды жә- не же ңіл де те ді. Теория ба за сын да зерт теу қыз ме ті нің көп жақ ты әдіс те рі, тә сіл де рі мен амал да ры құ ры ла ды. Алай да теория ның бас ты қыз ме ті – олар ды тә жі ри бе де іс ке асы ру. Теория жү зе- ге асы ры луы үшін зат та нып, адам дар дың әре кет те рін бас қа руы тиіс. Теория ның тә жі ри бе де іс ке асы ры луы – бұл бір уа қыт та бо- ла тын әре кет емес, ол іс ке асы рыл ған теория лық ере же лер дің ор- ны на жа ңа, же тіл ген ере же лер дің құ ры лу үде рі сі. Та би ғи жә не қо ғам дық ор та ны си пат тайт ын көп ші лік теория- лар жүктеу/скачать 1,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|