Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



Pdf көрінісі
бет35/444
Дата17.11.2023
өлшемі3,59 Mb.
#191774
түріОқулық
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   444
Байланысты:
Okulik XX kazak adebiet

І БӨЛІМ. 
Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары
ғана қалды деп есептесе, мифолог 
әдебиетшілер шамандық дініне не-
гізделген аңыз-жырларды ерекше 
құрмет тұтқандықтан христиан ді-
ні мифтік образдардың сыртқы бел-
гілерімен ғана ұқсасады деп тап ты. 
А. Н. Веселовский бастаған зерт-
теушілер бұл екеуіне де қарсы шы-
ға келіп, жаңа діннің догмалық қа-
ғидаларын халық бірден қабылдауы 
мүмкін еместігіне сүйене отырып, 
шамандық пен христиандықтың бір-
біріне үстемдік етуі үшін күреске 
түсуі барысындағы дүниетанымдық 
көзқарас әдеби шығармаларда кө-
рініс табатынын, олар бір-бірін то-
лықтыратынын, жаңа ескінің өзіне 
қажетті деп тапқан белгілерін ал-
май қоймайтынын айтады. Олар 
тұрмыс-тіршіліктің өзгеруіне бай-
ланысты шамандыққа тән мифтік 
ұғым дар ескіріп, жаңа дінге тән 
сипат қабылдап өзгеріске түседі де-
ген тұжырымға ден қояды. А. Н. Ве-
се ловский жаңа фантастикалық об-
раздар жасау үшін шамандық мифо-
логияның ерекше дамуы қажет емес 
екенін айта келіп: «Если в такую 
умственную среду попадает остов 
какого-нибудь нравоучительного апо -
лога, легенда, полная самых ас ке-
тических порывов, они выйдут из 
него сагой, сказой, мифом», – деп жа-
зады. Мақала авторы «Қобыланды ба-
тыр» жырын зерттеуде осы А. Н. Ве-
селовский бастаған ғалымдар по-
зициясы тұрғысынан қарайды. Оны 
автордың: «В былине ярко обрисо-
ва на глубокая симпатия народа к 
своим старым верованиям, поневоле 
уступающим место и значение 
новым мусульманским. Герой Ко бы-
ланды тотчас же навлекает на себя 
и свой народ бедствия, как толь ко 
перестает следовать старым ве рова-
ниям. Но язычество уже до воль-
ствуется лишь пассивным учас тием 
в жизни, предоставив дея тель ное 
направление и судьбы и пос тупков 
человека мусульманству, введ шему 
в жизнь неумолимый закон пре-
допределения. Мы выбрали эту ин-
тересную для изучения киргизов и 
их культуры былину «Кобыланды», 
для рассмотрения типов киргизской 
женщины, как более подходящую 
по своей популярности и отно-
сительной правдивости. Никакая 
дру гая былина не может лучше отве-
тить на интересные вопросы, чем 
«Кобыланды», благодаря ее поло-
жению на рубеже двух верований 
народа – на вопросы о киргизке-
язычнице, о том, как стала она 
мусульманкой, и о взглядах на жен-
щину киргиза-мусульманина и кир-
гиза-язычника», – деп жазуы анық 
көрсетеді [13, 320]. Әрине, мұн-
дағы киргиз дегеннің қазақ екені 
түсінікті. Еңбек орыс тілінде жазыл-
ғандықтан және орыс тіліндегі ба-
сы лымда шыққандықтан автор со-
лай алуға мәжбүр болған. Сол сияқ-
ты ескі наным-сенімді, бұ рын ғы 
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


50


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   444




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет