Желтоқсан құрбаны - Бейбіт шеру күшпен басылғаннан кейін, аса қатыгездікпен және мейірімсіздікпен жаппай жазалау басталды. Желтоқсан оқиғаларын тексеру комиссиясының төрағасы М.Шаханов Швеция мен Англияның университеттерінде оқыған дәрістерінде көрсетілген мәліметтер бойынша: 8,5 мыңға жуық адам ұсталып, жаза тартты. 1720 адам жарақат алды. 99 адам сотталды, оның екеуі өлім жазасына кесілді. Ішкі істер министрлігінен 1200 адам жұмыстан қуылды. Жоғары оқу орындарының 12 ректоры қызметінен алынды. 246 студент оқудан шығарылды.
- Желтоқсан құрбаны – Қайрат Рысқұлбеков, Алматы архитектура құрылыс институтының студенті. Оған «жасақшы С.Савицкийді өлтірді» деген айып тағылды. Құқық қорғау жүйесінің 5 қызметкері «кісі өлтірушіні тез тапқаны үшін» марапатталып, бағалы сыйлықтарға ие болды. Қайраттың өлім жазасына кесілуі дүниежүзілік қауымдастықтың наразылығын тудырды. Чехословакияның, Польшаның, Венгрияның, АҚШ-тың қоғам қайраткерлері мен зиялыларынан қарсылық хаттары келіп жатты. Қайрат абақтыда жұмбақ жағдайда қаза тапты. Желтоқсан оқиғалары алғашқы күннен бастап халыққа бұрмаланып түсіндірілді.
- Алматыға арнайы жіберілген КОКП ОК Саяси Бюросының мүшесі М.С.Соломенцевтің нұсқауы бойынша бұл оқиғаларды «Маскүнемдер мен нашақорлардың бұзақылық, ұлтшылдық арандату əрекеттері» деп түсіндірілді.
- Демонстранттарға қарсы сапер иық пышақтары, үйретілген иттер, өрт сөндіру машиналары мен бронетранспортерлер қолданылды. Ұсталған жігіттер мен қыздар бірнеше сағат бойы қарда жатуға мәжбүр болды. 20 жедел жәрдем бригадасы қаланың емдеу мекемелеріне 540 зардап шеккен адамды жеткізді, 209 адам ауруханаға жатқызылды, 1722 адам дене жарақатын алды. Жоғарғы кеңес төралқасы комиссиясының бағалауы бойынша ұсталғандардың жалпы саны шамамен 8500 адамды құрады.
- Республикада желтоқсан оқиғаларына қатысушылардың айналасында ауыр психологиялық жағдай жасалды. 1986 жылғы желтоқсандағы жастар көтерілісі ұлтшылдықтың көрінісі болған жоқ, өйткені ол басқа халықтарға, соның ішінде орыстарға қарсы бағытталмады. Бұл жүргізіліп жатқан әлеуметтік-экономикалық саясатқа наразылық білдіру болды. Алматыдағы желтоқсандағы оқиғалар, шын мәнінде, екі қарсылас күштің - әлсіз демократияның және сол кездегі командалық-әкімшілік жүйенің алғашқы қақтығысы болды.
Достарыңызбен бөлісу: |
