Химия және химиялық технология факультеті


лекция Алкендер (этилен көмірсутектері - олефиндер)



бет19/26
Дата12.12.2023
өлшемі157,16 Kb.
#196548
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   26
Байланысты:
Химия және химиялық технология факультеті-www.emirsaba.org

3 лекция
Алкендер (этилен көмірсутектері - олефиндер)

  1. Анықтамасы.


  2. Номенклатурасы және изомериясы.


  3. Алу әдістері.


  4. Химиялық қасаиеттері.


  5. Маңызды өкілдері.


1. Құрылымында бір қос байланысы бар (- және -байланысынан түзілген) көмірсутектерді алкендер немесе этилен көмірсутектер деп атаймыз. Бұл топтың басқаша атауы – олефиндер.

Алкендердің гомологтық қатары бар:
С2Н4 СН2  СН2 этилен этен
С3Н6 СН2  СН – СН3 пропилен пропен
С4Н8 СН2СН – СН2 – СН3 бутилен бутен
Жалпы формуласы СnH2n
2. Тривиальды (тарихи қалыптасқан) номенклатура бойыншаалкандардағы –ан жалғауының орынына –илен жалғауы жалғанады. Халықаралық ИЮПАК номенклатурасы бойынша –ен жалғауы жалғанады. Алкендердің изомериясы үш факторға байланысты:

1. Көміртек қаңқасының құрылысына;


2. Қос байланыстың орнына байланысты;
3. Кеңістіктік изомерия: цис- , транс.

3. Алу әдістері. Физикалық қасиеттері.
Табиғи көздері: аздаған мөлшерде табиғи газда, мұнайда (еріген күйде) кездеседі. Олефиндер мұнайды крекингілегенде, сонымен қатар аз мөлшерде ағаш пен тас көмірді құрғақ айдағанда түзіледі.
Синтетикалық алу түрлері:
  1. Спирттерден (жеңіл, қарапайым):




  1. Галоген туындыларын сілтінің спирт ерітінділерімен әрекеттестіру арқылы:



Зайцев ережесі


Алғашқы үшеуі газ, С5Н10 ÷ С18Н36 сұйық, > С19Н38 жоғары қатты заттар.
3) Алкандарды дегидрлеу:
Осыған байланысты цис-, транс-изомерия болады: қос байланыс С=С байланысын еркін айналуға мүмкіндік бермейді.
Цис-, транс-изомерлер М-диполь моменттері, әр түрлі tқ, tб – жоғары.
Мысалы, Вr – ның қосылуы алкен мен галогендердің координациясы арқылы жүреді.

π-комплекс галогеноний-ион тұйықтамасы


Қос байланысы нуклиофиль (электрондонр ретінде әсер етіп, Br2 - полярлайды).
Аса қатаң жағдайларда (газ фазасы, 500° C галогендер қос байланысқа қосыла алмайды) α-орынға радикалды ....................................орынбасады:



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   26




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет