І. Қазақ тілі – мемлекеттік тіл

өмірбаян - автобиография

ұлт - национальность

білім - образование •' .

жоғары білім - высшее образование

орта білім - среднее образование

ата-ана - родители

мұғалім - учитель

үйленгенмін - женат

отбасы - семья

жұбай -супруг (супруга)

үйленбегенмін - не женат

ажырасқанмын - разведен

әскери қызметке

міндеттімін - обязан к воинской службе

әскери қызмет - воинская служба

қосымша мәліметтер - дополнительные сведения

мекен-жай - адрес

туу - родиться

оқу - учиться

қызмет - должностъ

қызметкер - служащий

маман - специалист

мамандық - специальность

бөлім - отдел

беттеу - верстка

бірлестік - объединение

әкімшілік - администрация

тіркелім - прописка

тұрғылықты жер - место жительства

оқу орны - учебное заведение

арнайы орта - средне-специальный

акционерлік - акционерный

коммерциялық - коммерческий

ұйымдастыру ісінің

техникасы - организационная техника

дүниеге келу, туу - родиться

түсу - поступать

бітіру - закончить

бару - лосещать, пойти, ходить

үйлену - жениться

тұрмысқа шығу - выходить замуж

жұмыс істеу - работать

ауысу - перейти

міндетті - обязан
Грамматикалық минимум

Жіктеу есімдігі мен

Жалқы есімдер Жер-су атаулары оқу орындарының, құрметті атақтар мен наградалардың, ұйымдар мен мекемелердің атаулары

Сан есімдер (реттік сан есім) Етістіктің өткен шағы -ды, -ді

- ты, -ті

- қан, -кен

- ған, -ген

Үстеу (қазір)

Модуль сөздер (бар, жоқ)

2. Түйіндеме.(Резюме)

Резюме француз тілінен алынған термин. “Айтылған, я жазылған мәселенің қысқаша түйіні” деген мағына береді.

Түйіндеме – белгілі бір тұлғаның өмірбаяны, білімі, мамандығы, кәсіптік шеберлігі, біліктілігі, икемділігі жайлы нақты, қысқа мәлімет беретін іс қағазының бір түрі.

Жазылған түйіндеме сіз туралы толық мәлімет беру үшін онда, сіздің біліміңіз, біліктілігіңіз, жеткен жетістігіңіз, жұмыс тәжірибеңіз, не нәрсеге икемділігіңіз бар екені айтылуы керек. Түйіндеме сіздің кең көлемдегі визит карточкаңыз іспеттес. Түйіндеме жазуда сіздің мақсатыңыз - өз өмірбаяныңыз бен жұмыс тәжірибеңізді, мамандығыңызды, икемділігіңізді ұтымды көрсете білу. Осы арқылы ойлаған жұмыс орнына қол жеткізу. Сондай-ақ түйіндеменің әдемі рәсімделуіне де көңіл бөлгеніңіз дұрыс. Яғни мекеме басшысы сіздің кім болып істегіңіз келетінін түйіндемені оқу барысында бірден ұғатындай болу керек Қалаған мамандығыңызға байланысты жеке басыңыздың қасиеттері анық көрсетілуі тиіс. Мәселен, сіз жарнама агенті болып орналасқалы келсеңіз түйіндемеге адамдармен жақсы қарым-қатынас жасай алатындығыңыз, тапқырлығыңыз, интуицияңыз, адам психологиясын жақсы білетіндігіңіз сияқты қасиеттеріңіз жазылуы керек. Түйіндемеде белгілі бір адам туралы мәліметтер ықшам әрі нақты түрде беріледі.

Түйіндеменің ерекшелігі – үміткердің білімі және кәсіби шеберлігі туралы мәліметтердің кері хронологиялық тәртіпте берілуі.

Түйіндеменің мазмұндық-құрылымдық жүйесі:

• 
  аты-жөні;
  
• 
  туған жылы, күні, айы, туған жері;
  
• 
  ұлты;
  
• 
  жынысы;
  
• 
  мекен-жайы, телефоны;
  
• 
  отбасы жағдайы;
  
• 
  азаматтығы;
  
• 
  білімі;
  
• 
  бітірген оқу орындары;
  
• 
  кәсіби біліктілігі мен кәсіби тәжірибесі;
  
• 
  тілдік дағдылары;
  
• 
  компьютерлік сауаттылығы;
  
• 
  жеке қасиеттері (жауапкершілігі, адамдармен қарым-қатынас орнатуға бейімділік, ұстамдылық, мақсаттылық, ұйымдастырушылық, басқарушылық қабілеттер, ұжыммен жұмыс істей білу, ұқыптылық, алға қойған міндеттерге шығармашылық көзқарас т.б.)
  
• 
  қызығушылығы (саяхатқа шығу, би, домбырада ойнау, кітап оқу т.б.) туралы мәлімет, қосымша ақпараттар (мақтау грамоталары, сертификаттар, наградалар, патенттер т.б.)
  

Дайындаған құжаттар мен жазбаларды қайталап бір оқып шығып, керекті мәліметтерді ойша реттеп алып резюменің колжазбасын дайындауға кірісіңіз. Құжаттар мен мәліметтерді дайындап алғаннан кейін резюме жазып шығу қиын болмайды. Ең бастысы ол мәліметтерді ретімен, қысқа, нақты бере білу. Қашан, қайда оқыдыңыз, қайда, кім болып істедіңіз, қайда, қашан біліміңізді көтердіңіз, тәжірибе жинақтадыңыз?

. Егер ғылыми дәрежеңіз болса оны қалыптасқан редакциямен көрсетесіз. Мысалы, "техника ғылымының кандидаты", "биология магистрі", т.б.

Жазған еңбектеріңіз, шыққан кітаптарыңыз болса, маңыздыларын атап көрсетіңіз.

Қызмет бабымен, турист ретінде жасаған шетелдік сапарларыңыз да көрсетіледі. Шет тілін білу дәрежеңіз, компьютерді қаншалықты игергендігіңіз де көрсетіледі.

Жеңіл машина немесе транспорттың басқа түрін жүргізе алатындығыңызды көрсету де артық болмайды.

Айтылатын негізгі мәселелер осы. Қысқасы, "не, қайда, қашан" екендігі жазылады.
2.Түйндемені оқыған қезде сіздің алға қойған мақсатыңыз айқын көрініп түруы кереқ, яғни мекеме басшысы сіздің кім болып істегіңіз келетінін түйіндемені оқығанда бірден үғатындай болғаны дүрыс.

Жеке басыңыздың қасиеттерін атап көрсеткен кезде, оның сіздің таңдап отырған жұмысыңызға орналасуға септігі тиетіндігі басты назарда болуы қерек. Мысалы, сіз жарнама агенті болып орналасқалы келсеңіз, резюмеге адамдармен жақсы қарым-қатынас жасай алатындығыңыз, тапқырлығыңыз, интуицияңыз, адам психологиясын жақсы білетіндігіңіз сияқты қасиеттер жазылуы керек. Егер бастауыш сынып оқытушысы болғыңыз келсе, балаларды жақсы көретіндігіңіз, мейірімділігіңіз, шыдамдылығыңыз т.б. жазылуы кереқ. Жиналған мәліметтерді резюмеде берудің екі жолы бар: хронологиялық және фунқционалдық..

Соңғы жүмыс орнынан немесе жеке адамның атынан алынган кепілдеме болса, оның бар екендігі резюмеде бір сөзбен айтылу керек. Қажет деп тапқан жағдайда ол резюмемен бірге тапсырылады.

Сұлтанова Назира Айханқызы

Мекен-жайым: Алматы қаласы, N. Тілендиев көшесі, 21, 3.

Үй телефоны: 41-00-43

Мамандығым; зақгер, тарихшы.

Бағыт: Жогары оқу орнының оқытушысы, мемлекеттік аппарат қызметкері.

Білімі мен қызметі туралы мәлімет:

Негізгі мәліметтер.

Қосымша мәліметтер: Ана тілім — қазақ тілі. Агылшын және орыс тілін жақсы білемін. Компьютермен жұмыс істей аламын. Туристік сапармен туркия, қытай, корея мемлекеттерінде болдым. Жеңіл машина жургізе аламын (1998 жылдан). Көпшілікпен жумыс істегенді ұнатамын. Үйымдастырушылық қабілетім бар. Тапрсыреан іске жауапкершілікпен. қараймын.

Кепілдеме туралы мәлімет: Қазақ мемлекеттік заң университеті Мемлекеттік құқық кафедрасының меңгерушісі берген кепілдеме қосымша беріліп отыр.

үлт _________________ ұлтым — қазақ

азаматтық ---------------- Қазақстан Республикасының

азаматы білім _______________ жоғары білімді

орта білімді отбасы --------------отбасым бар

жұбай үйленгенмін

бала үйленбегенмін

үл ажырасқанмын

қыз түрмыска шақканмын

ата-ана түрмысқа шықпағанмын

Спортпен айналысамын: ат спортын, футболды үнатамын, I разрядты волейболшымын.

Компьютерде, интернетте, ЭЕМ машиналарында жұмыс істей аламын

қазақ

ағылшын

тілдерін

түсінемін

оқи аламын

сөздікпен аудара аламын

Кадрлар жөніндегі жеке іс парағы - жұмысқа қабылдану, сайланбалы оргаңдарға сайлану кезінде, сондай-ақ ұйымдар, мекемелер мен ведомстволар талап еткен басқа жағдайларда толтырылатын арнаулы бланк түріндегі ресми құжат. Жеке іс парағында көрсетілетін мәліметтер еңбек кітапшасында, өмірбаянда берілетін мәліметтермен дәлме-дәл сәйкес жазылады, жеке адамның азаматтық хал-жағдайы, кәсібі мен мамандығы, қоғамдық қызметі мен еңбек жолы толық көрсетіледі.

Жеке іс парақ /ғы/ - личный листок

Кадрлар жөніндегі жеке

іс парағы - личный листок по

учету кадров

жүмысқа қабылдау - принять на работу

кадрлар жөніндегі жеке іс парағын толтыру - заполнить личный

листок по учету кадров

тек / тегі/ - фамилия

аты - имя

әкесінің аты - отчество

туған жылы, айы, күні - год, месяц,

число рождения

азаматтығы - гражданство

ұлты - национальность

әлеуметтік тегі - социальное происхождение

жынысы - пол

білім - образование

мамандық - специальность

жоғары /орта/ оқу орны - высшее (среднее) учебное заведение

дәреже - степень

атақ - звание

ғылыми еңбек - научный труд

өнертабыс - изобретение

лауазвім - должность

жұмыс істеген жылдары - трудовой стаж

шетел - иностранное государство

сайланбалы органдар - выборные органы

оскери қызметке қатысы - отношение к воинской службе

әскери атагы - воинское звание

толтыру -заполнить

көрсету - указать

мәлімет - сведения

марапаттау - наградить

жариялау - объявить

міндетті міндетті емес - обязан - не обязан

жалқы есім

сан есім /жыл, ай, күн аттары/ жер-су атаулары

жоғары оқу орнының, мекеменің, ұйымың, сайланбалы органдардың атаулары

Мемлекеттік наградалар мен құрметті атақтардың атаулары

ырықсыз етіс тұлғасы

тұйық рай

номенклатуралық атаулардың емлесі.

1. Тегі Аты

Әкесінің аты

2. Жынысы

3. Туған жылы, айы, күні

4. Туған жері

5. Ұлты ______

6. Әлеуметтік тегі

7. Білімі

ауыл, аудан, қала, облыс

Азаматтығы

Диплом бойьшша мамандығы.

Жоғары оқу орнының аты, орналасқан жері.

8. Қандай тілдерді білесіз ,қандай дәрежеде

9. Ғылыми дәрежесі, ғылыми атағы ______^______

10. Ғылыми еңбектері және өнертабыстары_________

11. Жүмыс істеген орны, лауазымы, жұмыс істеген жылдары

Жұмыс істеген орындарының мекен-жайы.

12. Шетелдерде болуы __^_____^__^_^___

13. Сайланбалы орындарға қатысуы

14. Мемлекеттік наградалары _^___

15. Әскери қызметке қатысы______әскери атағы

16. Отбасы жағдайы (отбасы мүшелерінің аты-жөні, туған жылы көрсетіледі)_______^^___^__^__

17. Мекен-жайы

Толтырылған уақыты Қолы __^^___^^__
ІІІ.

1. 
   Визит карточкасы
   

* Визит карточкасы іскерлік қатынас үшін өте керек іс қағазы, құжат.

* Визит карточкаларының мазмұны бірдей болғанмен, безендірілуі әр түрлі болуы мүмкін.

* Визит карточкалары негізінде Тітез 14 -шрифтімен жазылады.

* Аты-жөнін жазғанда фамилиясы үлкен әріппен теріледі.

- Мысалы: БЕКБОЛАТОВ Асан Қайырбекүлы.

* Қызметі. Тек ресми атқаратын кызметі жазылады. «Міндетін атқарушы, уақытша орындаушы» деген сөздер жазылмайды.

* Ғылыми дәреже, әскери т.б. атақтар кажеттілігіне карай көрсетіледі.

* Жүмыс телефоны. Алдымен хатшының телефонын көрсеткен дұрыс. Қажет деп санаған жағдайда өзіңіздің жеке телефоныңызды көрсетуге болады. Егер мобильді жүйедегі байланыс болса, жеке кодымен көрсетіледі.

* Визит карточкасы 50x90 миллиметрлік көлемдегі қатты қағазда жасалады.

* Визит карточкаларының түр-түсі әр адамның қызмет бабына карай жасалады.
2. Қазақстан Республикасы КЕДЕН МАҒЛҰМДАМАСЫ

Кеден мағлұмдамасы – мемлекеттің Әділет Министрлігімен тіркелген, оның қойған талаптарына сай жасалған, кеден арқылы өтетін жүк туралы ақпаратты (тауар туралы, жүк туралы, құндылықтар туралы, валюта т.б. туралы) мәлімет беретін құжат. Кедендік мағлұмдама жүк беруші адаммен толтырылады да жүктің мемлекеттің шекарасынан қабылданған ережеге сай өтуін бақылайтын құзіретті кеден органдарына беріледі. Кеденге тапсырылатын жүк туралы берілген мәліметтің толықтығына , дұрыстығына жауапты болып кеден мағлұмдамасын толтырушы саналады. Мағлұмдамада көрсетілмеген және кеденнен рұқсатсыз өткізілген жүк кәмпескеленеді.

Кеден мағлұмдамасының бірнеше түрлері болады. Олардың негізгілері: Валюталық мағлұмдама, Кедендік баға мағлұмдамасы, Жүк мағлұмдамасы, Кедендік транзит мағлұмдамасы, Халықаралық Кеден мағлұмдамасы т.б.

16 жаска толған әрбір түлғаға толтырылады. Қажетті жауап сай келетін рамкада V таңбасымен белгіленеді. Уакытша кіру/шығудын, толық уақыты бойы сақталады. Жоғалтылган жағдайда жаңартылмайды

Өтініш жазылатын негізгі жағдайлар төмендегідей:

- жұмысқа қабылдау

- жұмыстан босату

- басқа жұмысқа ауыстыру

- кезекті демалыс сұрау

- кезектен тыс демалыс сұрау

- материалдық көмек (пәтер бөлу), балабақшадан орын бөлу және т.б. туралы сұрау

- жалақыны көтеру туралы өтініш айту жоне т.б.
Грамматикалық минимум

Барыс септік: -ға/-ге -қа/-ке

Шығыс септік: -дан/-ден -тан/-тен

Есептік сан есім.

Жіктеу есімдіктері: мен, сіз.

Жіктік жалғау

Қысқарған создер (аббревиатуры)

Лексикалық минимум

Терминдер және терминдік сөз тіркестері Номенклатуралық атаулар Жалқы есімдер Ай аттары

заявление -өтініш

прошу -сұраймын

проживающий -тұратын

прилағается -тіркелген


2. Арыз.

Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтары мемлекеттік ұйымдар мен лауазымды адамдардың аттарына хабарламалар (обращение) жібереді. Хабарламалар ауызша және жазбаша болуы мүмкін. Хабарламада аты-жөні көрсетілген лауазымды адам немесе мемлекеттік өкімет пен басқару органының басшысы хабарламаны дер кезінде карауға, ол жөнінде тиісті шешім қабылдауға және белгіленген мерзімде нақты жауабын беруге міндетті.

Хабарламаның үш түрі бар: арыз, өтініш және ұсыныс. Олар мазмүны жағынан әртүрлі болъш келеді: мысалы, өтініште азаматтардың заңмен бекітілген жеқе қүқықтары мен мүдделерінің жүзеге асырылуы мазмұндалатын хабарлама жасалады. Жеке адам өзіне берілген қүқықтарды пайдалану үшін өтініш жазады, сонымен қатар өзі жүмыс істейтін үжымдарда, мекемелерде, өзі түратын түрғын үйлерде, мемлекеттік органдар қызметінде байқалған кемшіліктерді атап жазады.

Арызда - азаматтардың заң арқылы қорғалатын жеке қүқықтары мен мүдделерінің бүзылу фактісі туралы хабарлама жасалып, оны қалпына келтіру туралы талап-тілек айтылады, хабарламаижасаушының ойынша іс-қимылы дүрыс жүргізілмейтіндіктен өзінің қүқықтары мен мүдделерін бүзып отырған мемлекеттік органдардың, мекемелердің, үйымдардың, лауазымды адамдардың атына сын айтылады.

Ұсыныс — белгілі бір мемлекеттік органның, үйымның, мекеменіц жүмысын жақсартуға жетілдіруге назар аударатын, осыған байланысты қойылған міндеттердің шешудің жолдары үсынылатын хабарлама түрі.

Хабарламаның барлық түрі мемлекеттік органдардың, үйымдардың кеңсесінде тіркеуден өтеді. Арнайы тіркеу карточкасы, аннотациялык парақ толтырылады.

Арыз - ұйым басшысының, лауазымы жағынан жоғары тұрған адамның атына белгілі бір ақпаратты, отінішті, мәліметті жеткізу мақсатында жазылатын іс қағазының бір түрі. Арыз көлемі жағынан шағын болады 1-3 бет немесе 500-5000 белгі аралығында.

Арыз көбінесе жеке адам атынан жазылады. Іс жүзінде қойылған мәселе бірден бірнеше адамның немесе, үлкен үжымның мүддесш көздейтін үжымдық (коллективтік) арыз түрлері де кездеседі. Арыз белгілі бір себеппен ғана жазылады. Әдетте онда бір ғана моселе көтеріледі. Арыз онда айтылған мәселені шешуғе қүқы бар адам атына жазылады.

Арыздың бірнеше түрі бар. Олар: өтініш түрінде жазылатын арыз, шағым турінде жазылатын арыз, түсініктеме түрінде жазылатын арыз, констатация түрінде жазылатын арыз. Бұлардың әрқайсысы ондаған мотивте жазылады. Арыз жазу ережесі барынша қарапайым десе де болады. Арыздың алты реквизиті бар: кімге жолданғаны, кім жазганы, қүжат аты, мазмүны, қолы, датасы.

Арыз сиялы я шарикті қаламмен, таза түзетулерсіз жазылуы керек. Жазу машинкасын немесе оргтехниканы қолдануға болады. А4 форматты кейде А5 форматты қағазға жазылады.

Арыз қүрылымы:

1) құжат адресациясы (кімнің атына жазылғаны);

2) қүұат аты;

3) негізгі мәтін;

4) қосымша болса оған сілтеме;

5) жазылу мерзімі;

6) қолы;

Мысалы,

ТҮСІНІКТЕМЕ

Қолы. Арыз жазушының атқаратын қызметінің толық ресми аты жазылады, кол қойылады. Парақтың оң жағына фамилиясы, аты-жөні жазылады. Мысалы,

Қазақ-Британ техникалық университеті

қазақ тілі кафедрасының

оқытушысы ________Бекенова А.К.

(қолы)

Егер арызға кол қоюшылар бірнешеу болса онда олар иерархиялық тортіппен я болмаса алфавит төртібімен жазылады. Қол қоюшылар өте көп болатын болса онда арызға қол қою парағы тіркелді.

Арыз мазмүнымен келісуші қолы қойылғанда келісім туралы қысқаша ақпарат та жазылады. Мысалы, "Келісемін", "Қарсы емеспін". Бұл жерде де датасы жазылып, атқаратын қызметі көрсетіледі.
Ескерту: 1. Егер арыз бірнеше адамның атына қатар жазылса, олардың барлығының ресми қызметі, аты-жөні адресацияда көрсетілуі керек.

2. Егер арыз бірнеше адамның атынан жазылса, олар иерархиялық тәртіппен я болмаса алфавит ретімен жазылады.

3. Арыз қолмен де, компьютермен де қатесіз жазылуы тиіс.
IV. Мінездеме. Кепілдеме.

Мінездеме, оның түрлері.

Мінездеме - түрлі мекеме, үйым бірлестік, оқу орындарында белгілі бір адамды өмірбаяндық, біліктілік, кәсіптік, адамшылық тұрғыда жазбаша сипаттау мақсатында жиі жазылатын іс қағазының бір түрі.

Мінездеме қызметкерді басқа бір ваканцияға я болмаса оқу орнына үсыну мақсатында да жазылады. Мүнда үсынылған адамның аталған ваканцияға қажет деген мінез-қасиеттері, кәсіптік шеберлігі айтылады.

Мінездеме А4 форматты параққа жазылады. Көлемі 1 беттен аспауы керек. Мінездеме мотіні жазу машинкасында басылады я компьютерде теріліп, кейін принтерден шығарылады. Тақырыпты, омірбаяндык мәліметтерді, қортынды мен негізгі түйінді үлкендеу шрифтімен беруге болады.

Кейде мінездеме жогары жагында мекеменің аты, логатипі, фирмалық белгісі көрсетілген арнайы бланкілерде де жазылады. Әр данасы есепте түратын арнайы бланкілерге жазылган мінездемелер мінездеме беруші адамның және үйым жетекшісінің қолымен расталады.

Барлық мінездемелерге мекеме мөрі басылады.

Мінездеме ресми стильде, бейтарап тонмен жазылады. Мотін баяндауышы ашық райлы етістіктен жасалады (беріледі, орындады, көріне білді, көрсетті).

Мінездеменің мазмұндық-құрылымдық жүйесі:

1) тақырыбы;

2) мінездеме берілетін адам туралы қысқаша мәлімет;

3) негізгі мәтін;

4) қорытынды;

5) мінездемені талап етуші үйымның аты;

6) мінездеме берілген күн, ай, жыл;

7) мінездеме берушінің аты-жөні, фамилиясы, қолы;

8) қосымша (егер болса).