І бөлім Қарқаралының марқасқасы -мәди
жүктеу/скачать 1,04 Mb.
|
Ал мынада төмен қарай бағытталған әуен әр жолдың басында бекітіледі: 
Ол, шығару кезеңіндегі автордың ауыр халде болуының әсері болу керек. Әсіресе өлеңнің үшінші жолы басталарда екі рет төмен қарай жүретін айтыла-айтыла мәні кеткен қапастың ауыр суретін келтіреді. Одан әрі шырқап, көтеріліп, кульминацияға жетіп драмалық жәйді жеріне жеткізіп, кейін баяғы бастаған дыбыстарға қайтып келеді:  Әрі қарай аса салмақты, қайғылы үндер арқылы, баспалдақтап төмендеп барып бітеді:
Мұндай бастау «автопортрет» әндерде негізінде кездеспейтін құбылыс, бұл әндердің генезисі ақынның халықпен қатынасы. Бұл әнде ақындық әуендік формуласы (АӘФ) бар, бірақ ол шығарманың ортасында берілген. Әннің үшінші жолының үшінші бунақтын алдында бірден децима аралығындағы секіріс арқылы әуен бөлінеді. Содан соң ол жоғарғы дыбыстың айналмалы иірімдері мен толықтырылып, төмен қарай жылжиды: 
Төртінші жолдың екінші жол әуенін қайталанунан кейін баспалдақтап қайырма одағай сөз арқылы ең төменгі дыбысына келіп тоқтайды. Тағы да ең жоғарғы дыбысқа «Ахау» сөзіне секіріс берілген. Төменгі тоника дыбысына келгенше әуен, алдында айтылған секірістен кейінгі жүріс қайталанады:  
Әннің ақындық әуенді формуласының семантикасы күрделендірілген және байытылған. Бұл жерде ақындық әуенді формула – ақынның тұлғалық қасиетін айқындайтын іштегі шексіз күрестің қорытындысы. Әннің мазмұны – қайғы мен қасіретті жеңіп шығу. Әуенде шарасыздық көрсетілген сайын, бостандыққа деген ұмтылыс өте күшті құщтарлықпен дами келе, бұл әннің трагедия–философиялық сипатын көрсетеді. Бұл ойдың, әннің бірінші тармағынан–ақ іске асқаны байқалады: төменгі тоникадан кейінгі каденциялық айналымнан соң, әуен жоғарыға дами келе, үшінші сатының мажорлық үшдыбыстығын сайып келе жетінші басқышқа жетеді. Мажорлық интонациясы сыңсу жанрымен байланысты: 
Мұндай жүріс арқылы халық дәстүрлі әнімен жақындығынан сағыныш сезімі сипатталады. жүктеу/скачать 1,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|