2.2 Салықты есептеу тәртібі және төлеу мерзімдері
Заңды тұлғалардың салықты есептеу тәртібі мен төлеу мерзімі. Заңды тұлғалар жер салығы салаларын салық базасына тиісті салық ставкасын қолдану арқылы дербес есептейді.
Жер салығының базалық салық ставкалары.
Бонитет балы
|
Базалық салық ставкасы (теңге)
|
Бонитет балы
|
Базалық салық ставкасы (теңге)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
1
|
0,48
|
51
|
43,42
|
2
|
0,67
|
52
|
44,49
|
3
|
0,87
|
53
|
45,55
|
4
|
1,06
|
54
|
46,65
|
5
|
1,25
|
55
|
47,71
|
6
|
1,45
|
56
|
48,77
|
7
|
1,68
|
57
|
49,83
|
8
|
1,93
|
58
|
50,95
|
9
|
2,16
|
59
|
52,01
|
10
|
2,41
|
60
|
53,07
|
11
|
2,89
|
61
|
57,90
|
12
|
3,09
|
62
|
60,63
|
13
|
3,28
|
63
|
63,26
|
14
|
3,47
|
64
|
65,95
|
45
|
3,67
|
65
|
68,61
|
46
|
3,86
|
66
|
71,31
|
17
|
4,09
|
67
|
73,96
|
18
|
4,34
|
68
|
76,66
|
19
|
4,57
|
69
|
79,32
|
20
|
4,82
|
70
|
82,02
|
21
|
5,31
|
71
|
86,85
|
22
|
5,79
|
72
|
89,55
|
23
|
6,27
|
73
|
92,19
|
24
|
6,75
|
74
|
94,89
|
25
|
7,24
|
75
|
97,56
|
26
|
7,72
|
76
|
100,26
|
27
|
8,20
|
77
|
102,91
|
28
|
8,68
|
78
|
105,61
|
29
|
9,17
|
79
|
108,27
|
30
|
9,65
|
80
|
110,97
|
31
|
14,47
|
81
|
115,80
|
32
|
15,54
|
82
|
119,02
|
33
|
16,59
|
83
|
122,21
|
34
|
18,08
|
84
|
125,45
|
35
|
18,76
|
85
|
128,67
|
36
|
19,82
|
86
|
131,86
|
37
|
20,88
|
87
|
135,10
|
38
|
22,00
|
88
|
138,32
|
39
|
23,06
|
89
|
141,51
|
40
|
24,12
|
90
|
144,75
|
41
|
28,25
|
91
|
149,57
|
42
|
30,01
|
92
|
154,40
|
43
|
31,07
|
93
|
159,22
|
44
|
32,17
|
94
|
164,05
|
45
|
33,25
|
95
|
168,87
|
46
|
34,29
|
96
|
173,70
|
47
|
35,36
|
97
|
178,52
|
48
|
36,48
|
98
|
183,35
|
49
|
37,54
|
99
|
188,17
|
50
|
38,60
|
100
|
193,00
|
|
|
100-ден жоғары
|
202,65
|
Заңды тұлғалар салық кезеңі ішінде жер салығы бойынша ағымдағы төлемдерді есептеуге және төлеуге міндетті. Ағымдағы төлемдердің сомалары ағымдағы жылдың мына мерзімдерінен кешіктірмей тең үлестермен төлеуге тиіс:
20 ақпанда;
20 мамырда;
20 тамызда;
20 қарашада.
Жаңа құрылған салық төлеуші құрылған күннен кейінгі кезекті мерзім
ағымдардағы төлемдерді төлеушілердің бірінші мерзімі болып саналады.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары және діни бірлестіктерге пайдалануға немесе жалға берілген салық салу объектілері бойынша ағымдағы төлемдерді төлеудің соңғы мерзімінен кейінгі түпкілікті есеп айырысу және салық сомасын төлеу декларация табыс ету мерзімі басталғаннан кейін он жұмыс күні мерзімнен кешіктірмей төлейді.
Салық кезеңі ішінде жер салығы бойынша міндеттемелер өзгерген жағдайда, ағымдағы төлемдер салық міндеттемелер өзгерген жағдайда, ағымдағы төлемдер салық міндеттемелерінің өзгерту сомасына жер салығын төлеудің алдағы мерзімдері бойынша тең үлестермен түзетіледі.
Салық салу объектілеріне құқықтар салық кезеңінің ішінде берілген жағдайда салық сомасы жер учаскесіне құқықты іске асырудың нақты кезеңі үшін есептеледі.
Осы құқықтарды беретін тұлғаның жер учаскесіне іс жүзінде иелік еткен кезеңі үшін төлеуге жататын салық сомасы құқықтарды мемлекеттік тіркеуге дейін немесе тіркеген кезде бюджетке енгізілуі тиіс.
Бұл ретте бастапқы төлеушіге ағымдағы жылдың 1 қаңтарынан бастап ол жер учаскесін берген айдың басына дейін есептелген салық сомасы көрсетіледі. Одан кейінгі төлеушіге салық органдары жіберетін жер салығының есептелген сомасы туралы хабарламада оның жер учаскесіне құқығы пайда болған кезеңдегі ай басынан есептелген салық сомасы көрсетіледі.
Жер учаскесіне құқықтарды мемлекеттік тіркеу кезде салықтың жылдық сомасын бюджетке тараптардың (келісім бойынша) бірі енгізуі мүмкін. Жер учаскесіне құқықтарды мемлекеттік тіркеу кезінде төленген салық сомасы кейіннен қайта төленбейді.
Салық төлеуші салық кезеңінде декларация табыс ету мерзімі басталғаннан кейін он жұмыс күні мерзімнен кешіктірмей біржолата есеп айырысуды жүргізіп, жер салығын төлейді.
Осы ережелер бюджеттен есеп айырысуды ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілерге арналған арнайы салық режимінде жүзеге асыратын заңды тұлғаларға, аталған арнайы салық режимі қолданылатын қызметке пайдаланылатын жер учаскелері бойынша қолданылмайды.
Жекелеген жағдайларда салық есептеудің ерекшеліктері
Бірнеше салық төлеушілердің пайдалануындағы үйлер, құрылыстар мен ғимараттар орналасқан жер учаскелеріне жер салығы олардың бөлек пайдалануындағы үйлер мен құрылыстардың алаңына барабар әр салық төлеуші бойынша жеке есептеледі.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары және діни бірлестіктер үйдің, құрылыстың және ғимараттың бір бөлігін жалға берген кезде жер салығы осы жер учаскесінде орналасқан барлық үйлердің, құрылыстар мен ғимараттардың жалпы алаңындағы жалға берілген үй-жай алаңының үлес салмағына қарай есептелуге тиіс.
Тұрғын үй қорының құрамындағы жылжымайтын мүлікті заңды тұлға сатып алған жағдайда, жер салығы тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрылыстар мен ғимараттар алып жатқан жерлерді қоспағанда, елді мекендердің жерлеріне салынатын салықтың 9.3-кестеде белгіленген базалық ставкалары бойынша есептелуге тиіс.
Жеке тұлғалардың салықты есептеу тәртібі және төлеу мерзімдері.
Жеке тұлғалар (өз қызметінде пайдаланатын жер учаскелері бойынша жекелеген кәсіпкерлерді, жеке нотариустар мен адвокаттарды қоспағанда) төлеуге жататын жер салығын есептеуді салық органдары тиісті салық ставкалары мен салық базасын негізге ала отырып, 1 тамыздан кешіктірілмейтін мерзімде жүргізеді.
Салық кезеңі ішінде салық салу объектілеріне құқықты берген жағдайда салық сомасы жоғарыда келтірілген ережелер ескеріле отырып есептеледі.
Жеке тұлғалар (өз қызметінде пайдаланатын жер учаскелері бойынша жеке кәсіпкерлерді, жеке нотариустар мен адвокаттарды қоспағанда) бюджетке жер салығын ағымдағы жылдың 1 қазанынан кешіктірмей төлейді.
Жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар, адвокаттар өз қызметінде пайдаланатын жер учаскелері бойынша жер салығын заңды тұлғалардың жерлеріне белгіленген тәртіппен есептеледі және төленеді.
2.3 Қосылған құн салығын төлеушілер және салық салу объектілері
Бұл бөлімде біз тұтынуға салынатын салықтарға жататын қосылағн құн салығы және акциз салықтары жөнінде баяндаймын. Қазіргі кезде халықаралық стандартқа сәйкес және экономикалық термин ретінде тұтыну салығы деп аталып жүр. Кейбір дамыған мемлекеттерде «тұтыну салығы» десе, ал бірқатар елдерде «жанама салықтар» ретінде аталуда, қалай атасақта бұл салықтардың мағынасы мен мазмұны өзгермейді. Сондықтан кейде қатар аталып күнделікті тұрмыста қолданылуда.
Қосылған құнға салынатын салықты 1954 жылы М. Лоре (Франция) енгізіп, айналымға салынатын салықты алмастыруға қабілетті салық ретінде бейнеледі. Бұл салық Франция жерінде 1968 жылы толығымен енгізіліп болды. Кейін келе Еуропалық Одаққа мүше болғысы келетін мемлекетке қойылатын алғы шарттардың бірі болып саналды.
Қосылған құнға салынатын салықты есептеу барысында негізінен 4 әдіс қолданылады:
тікелей аддивті немесе бухгалтерлік;
жанама аддивті;
тікелей шегерім жасау әдісі;
жанама шегерім жасау әдісі немесе шоттар бойынша есепке жатқызу.
Аддитивті қосу жолымен алынатын шама.
Бірінші және екінші әдістер балансқа негізделген, анығын айтқанда ол
пайдалы анықтау негізінде есептеледі. Бірақ компанияның балансында жасалған мәмілелер жолпылама түрле көрсетіліп, тауарлар түрлері бойынша жіктелмейді.
Үшінші әдіс өндірілген өнім құнынан жұмсалған шығындарды шегеріп тастағаннан кейін кейін ғана салық сомасы есептеледі. Бұл үшін әдісті біртұтас салық ставкасын қолданған жағдайда ғана пайдаланады.
Ал тәжірибеде, негізінен төртінші әдіс кеңінен тараған. Бұл әдіс арқылы дифференцияланған салық ставкасы мәміле жасалған сәтте бірден қолданылады, сондай-ақ щот-фактураны толтыру арқылы жасалған мәміле туралы, компанияның салық міндеттемелерді туралы ақпар алып отыруға мүмкіндік туады.
Қосылған құн салығы дегеніміз – тауарларды (жумыстарды қызмет көрсетулерді) өндіру және олардың айналысы процесінде қосылған, оларды өткізу бойынша салық салынатын айналым құнының бір бөлігін ьюджетке аудару, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағындағы тауарлар импорты кезіндегі аударым.
Қазақстан Республикасында қосылған құн салығы бойынша есепке тұрған мынандай тұлғалар қосылған құн салығын төлеушілер болып табылады.
Жеке кәсіпкерлер.
Заңды тұлғалар (мемлекеттік мекемелерді қоспағанда).
Қызметін Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент еместер.
Заңды тұлғалардың құрылымдық бөлімшелері.
Қазақстан Республикасының кеден заңдарына сәйкес тауарларды Қазақстан Республикасының аумағында импорттайтын тұлғалар.
Қосылған құн салығының негізгі салық салу объектілері:
салық салынатын айналым;
салық салынатын импорт.
Салық салынатын айналым және салық салынатын импорт:
Тауарларды өткізу бойынша айналым тауарларға қатысты өткізу бойынша айналым:
тауарға меншік құқығын беруді, оның ішінде:
тауарларды сатуды;
тауарларды тиеп жөнелтуді, оның ішінде басқа тауарларға алмастыруды;
тауар экспорттын;
тауарды тегін беруді;
жарғылық капиталға жарна төлеуді;
жұмыс берушінің жалдамалық қызметкерге жалақы есебінен тауар беруін.
тауарларды төлем мерзімін ұзарту шартымен тиеп жөнелтуді және мүлікті қаржы лизингіне беруді;
комиссия шарттары бойынша тауарларды тиеп жөнелтуді;
қарызды төлемеген жағдайда кепіл берушінің кепіл ұстаушыға кепілге қойвлған мүлкін (тауарларын) беруін;
кәсіпкерлік қызмет мақсаты үшін сатып алынған тауарды кәсіпкерлік қызметке жатпайтын шараларды өткізу үшін, сондай-ақ қосылған құн салығын төлеушінің не оның жалдамалы қызметтерінің, қатысушылардың немесе басқа да тұлғалардың жеке тұтынуы үшін пайдалануын;
бір заңды тұлғаның қосылған құн салығын дербес төлеушілері болып табылатын бір құрылымдық бөлімшесінің екінші құрылымдық бөлімшесіне тауар жөнелтуін;
бұрын экспорт режимінде шығарылған тауарды кері импорт режимінде қайтаруды білдіреді.
Қазақстан Республикасында қосылған құн салығын төлеуші болып
табылмайтын резидент еместен жұмыстар, қызмет көрсетулер алу кезінде салық салынатын айналым.
Егер Қазақстан Республикасында қосылған құн салығын төлеуші болып табылмайтын резидент емес ұсынған жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізу орны Қазақстан Республикасы болса, олар жұмыстарды, қызмет көрсетулерді алатын Қазақстан Республикасы салық төлеушілердің айналымы болып табылады және оларға Салық кодексіне сәйкес қосылған құн салығы салынуға тиіс жұмыстарды, қызмет көрсетулері алушылардың салық салынатын айналымының мөлшері осы баптың мақсаттары үшін, оған Қазақстан Республикасындағы көздерден төленген табыстардың төлем көзінен ұсталуға тиіс салық сомасы ескеріле отырып резидент емеске төленуге тиіс сома негізге алына отырып анықталады. Төленуге тиіс қосылған құн салығының сомасы 15 пайыздық ставканы салық салынатын айналым мөлшеріне қолдану арқылы анықталады.
Алынған жұмыстар, қызмет көрсетулер үшін төленетін төлем шетел валютасымен жүргізілген жағдайда салық салынатын айналым жасау күні валюта алмастырудың пайыздық бағамы бойынша теңгемен есептеледі.
Есептелген қосылған құн салығының сомасы салық кезеңінен кейінгі айдың 15-нен кешіктірмей қосылған құн салығы бойынша декларация табыс етілетін мерзімнен кешіктірілмей төленеді.
Қосылған құн салығының төленгенін растайтын төлем құжаты салық сомасы есепке жатқызуға құқық береді.
III Мүлік салығы
3.1 Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің мүлік салығы
Мүлік салығын төлеушілер және салық салу объектілері.
Бұл бөлімде заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің және жеке тұлғалардың мүлік салығын бөлек-бөлек қарастырамыз.
Мүлік салығы – Қазақстан Республикасының аумағында меншік, шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару құқығында салық салу объектісі бар заңды тұлғалар, жеке кәсіпкерлер және жеке тұлғалар төлейтін салық түрі.
Мүлік салығы жергілікті салық болып табылады.
Мүлік жылжитын және жылжымайтын болып бөлінеді.
Мүлік салығын төлеушілер:
Қазақстан Республикасының аумағында меншік, шаруашылық
жүргізу немесе оралымды басқару құқығында салық салу объектісі бар заңды тұлғалар.
Қазақстан Республикасының аумағында меншік құқығында салық
салу объектісі бар жеке кәсіпкерлер.
Заңды тұлғаның шешімі бойынша оның құрылымдық
бөлімшелері.
Қазақстан Республикасының резиденті емес заңды тұлғалар
Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан салық салу объектілері бойынша салық төлеушілер болып табылады.
Мүлік салығы бойынша жеңілдіктер.
Мүлік салығын төлеушілерге бірнеше салық жеңілдіктері
қарастырылған. Мәселен:
1995 жылы 24 сәуірдегі «Салықтар және бюджетке төленетін
басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес мүлік салығын төлеуден босатылады:
кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мүлік бойынша – коммерциялық емес бюджеттегі ұйымдар;
өндірістік мақсатта және әлеуметтік салада пайдаланылатын мұлік бойынша – Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ зағиптар қоғамы, қазақ саңылаулар қоғамы. Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі бар балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін қалпына келтіру орталығы, Орталық комитеті, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ республикалық ұйымы (кәсіпорындарынсыз);
Қазақстанның Ұлттық банкі мен оның бөлімшелері.
2. Қазақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі заңына сәйкес, мүлік салығын төлеуден босатылады:
1) мемлекеттік мекемелер және кәсіпкерлік қызметте
пайдаланылмайтын мүлік бойынша коммкрциялық емес ұйымдар;
өндірістіктік мақсатта және әлеуметтік салада пайдаланылатын мүлік
бойынша – Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ зағиптар қоғамы, Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі бар балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін қалпына келтіру орталығы, сондай-ақ осы қоғамдардың меншігі болып табылатын және олардың қаражаты есебінен салынған өндірістік кәсіпорындар, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің қазақ Республикалық ұйымы;
Жылжитын
Материалдық
құндылықтар
Бағалы қағаздар
Антиквартиат
Автожол
Тұрғын
үйге
жатпай-
тын
Елді мекен
Валюталық
құнды-
лықтар
Басқа да жер
санаттары
1-сурет. Мүліктің жіктелуі
2-1) қызметінің негізгі түрі ғылым және кітапхана қызметін көрсету саласындағы жұмыстарды орындау болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
2-2) ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы міндеттерді жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын;
2-3) қызметінің негізгі түрі театр, ойын-сауық және концерттік шараларды жүзеге асыру, тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау жөнінде, балаларды, қарттар мен мүгедектерді әлеуметтік қорғау және әлеуметтік қамсыздандыру саласында, спорт саласында қызметтер көрсету болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
3) Қазақстанның ұлттық банкі мен оның бөлімшелері;
4) жалпы пайдаланудағы мемлекеттік автомобиль жолдарын және олардағы жол құрылыстарын жедел басқаруға құқығы бар ұйымдар;
5) инвестициялар жөніндегі уәкілетті органымен жасалған келісім шартқа сәйкес салық төлеушілер 5 жылға дейінгі кезеңге мүлік салығын төлеуден босатылуы мүмкін. Салық төлеушілер (ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілер үшін арнаулы салық режимінде бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыратын заңды тұлғаларды қоспағанда) салық салу объектілерінің орналасқан жері бойынша салық органдарына ағымдағы төлемдер сомасының есеп-қисабын және декларация табыс етуге міндетті.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды аиқару саласындағы түзеу мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары заңды тұлғалар пайдалануға немесе жалға берілген салық салу объектілері бойынша салық есептілігін жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен табыс етеді.
Мүлік салығы бойынша ағымдағы төлемдер сомаларының есебі есепті салық кезеңінің 15 ақпанынан кешіктірілмей табыс етіледі.
Жаңадан құрылған салық төлеушілер ағымдағы төлемдер сомасының есебін салық органдарына тіркеу есебіне қойылған айдан кейінгі айдың 20-сынан кешіктірмей табыс етеді.
Салық кезеңі ішінде мүлік салығы бойынша салық міндеттемелері өзгерген кезде ағымдағы төлемдердің есебі салық салу объектілері бойынша 1 ақпандағы, 1 мамырдағы, 1 тамыздағы және 1 қарашадағы жағдай бойынша тиісінше ағымдағы салық кезеңінің 15 ақпанынан, 15 мамырынан, 1 тамызынан және 1 қарашасынан кешіктірілмей табыс етіледі.
Декларация есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірілмей табыс етіледі.
3.2 Жеке тұлғалардың мүлік салығы
Мүлік салығын төлеушілер және салық салу объектілері.
Меншік құқығында салық салу объектілері бар жеке тұлғалар жеке
тұлғалардың мүлік салығын төлеушілер болып табылады.
Мүлік салығын төлейтін жеке тұлғаларға да салық жеңілдіктері берілген. Атап айтқанда:
жылы 24 сәуірдегі «Салықтар және бюджетке төленетін
басқа да міндетті төлемдер туралы» қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес жеке тұлғалардың мүлік салығынан мүлік құнының 1000 ең төменгі деңгей:
Ұлы Отан соғысына қатысушылар мен соларға теңестірілген
адамдарға, «Халық Қаһарманы» атағына ие болғандар, III дәрежелі
Даңқ ордені, «Отан» орденімен наградталған адамдар;
«Алтын алқа» және «Ардақты ана» атағына ие болған көп балалы аналар;
I және II топ мүгедектер;
Жеке тұратын зейнеткерлер.
Бүгінгі таңда мүлік салығын төлеуден босатылатын жеке
тұлғалар:
мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер мерзімді қызметтен өту
(оқу) кезеңінде;
меншік құқығындағы барлық салық салу объектілерінің жалпы
құнынан тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген бір мың айлық есептік көрсеткіш шегінде (2007 жылы АЕК – 1030 теңге:
Кеңес одағының Батырлары;
Социалистік Еңбек Ерлері;
«Халық қаһарманы» атағын алғандар, III дәрежелі Даңқ орденімен және «отан» орденімен наградталған адамдар;
«Ардақты ана» атағын алғандар және «Алтын алқа» алқасымен наградталған көп балалы аналар;
Жеке тұратын зейнеткерлер.
меншік құқығындағы барлық салық салу объектілерінің жалпы
құнынан тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген бір мың бес жүз айлық есептік көрсеткіш шегінде. Осы аталған адамдар пайдалануға немесе жалға берілген салық салу объектілері бойыншамүлік салығынан мұндай жеңілдік түрі қолданылмайды.
Салық салу объектілерін меншік иесі сенімгерлік басқаруға немесе жалға берген кезде салық салу объектілері меншік иесінің келісімі бойынша сенімгер басқарушы немесе жалгер берілген объектілер бойынша салық төлеуші болуы мүмкін.
Бұл ретте сенімгер басқарушының немесе жалгердің салық төлеуі салық салу объектілері меншік иесінің осы салық кезеңі үшін салық міндеттемесін орындауы болып табылады.
Егер салық салу объектісі бірнеше тұлғаның ортақ үлестік меншігінде болса, осы тұлғалардың әрқайсысы салық төлеуші деп танылады.
Бірлескен ортақ меншіктегі салық салу объектілері бойынша өздерінің арасындағы келісіммен осы салық салу объектісі меншік иелерінің бірі салық төлеуші бола алады.
Жеке тұлғаларға меншік құқығымен тиесілі және кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мынандай объектілер салық салу объектісі болып табылады:
Қазақстан Республикасының аумағындағы тұрғын үй-жайлар,
саяжай құрылыстары, гараждар және өзге де құрылыстар, ғимараттар, үй-жайлар,
Қазақстан Республикасының аумағындағы аяқталмаған құрылыс
объектілері – қоныстану (пайдалану) кезінен басталады.
Әрбір жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша Қазақстан
Республикасының Үкіметі айқындайтын уәкілетті орган белгілейтін салық салу объектілерінің құны жеке тұлғалар үшін салық базасы болып табылады.
Жеке тұлғалардың салық салу объектілерінің құнын анықтау тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
Салық төлеуші жеке тұлғаның бірнеше салық салу объектілері болған жағдайда, салық базасы әр объек бойынша жеке-жеке есептеледі.
Жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық ставкалары:
1. Қазақстан Республикасының 1991 жылғы 24 желтоқсандағы «Жеке адамдардың мүлкіне салынатын салық туралы» Заңына сәйкес жеке адамдардың мүлкіне салынатын салық жыл сайын құрылыстардың, үй-жайлар мен ғимараттардың түгенденген құнынан 0,1 пайыз нарқы бойынша, ал ол болмаған кезде – осы құрылыстардың мемлекеттік міндетті сақтандыруы бойынша төлемдер есептеу үшін қолданылатын бағамен төленеді.
2. 1995 жылы 24 сәуірдегі «Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығына сәйкес жеке тұлғаның кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мүлкіне салық салынатын мүліктің түгендемелік құнынан 0,5 пайыз көлемінде мүлік салығын төлеген еді.
3. 2005 жылдың аяғына дейін жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық, салық салу объектілерінің құнына қарай мынандай ставкалар бойынша есептелінді.
4. 22.11.2005 жылы №89 Заңымен жеке тұлғалардың мүлкін салығына өзгерістер өзгерістер енгізілді, салық ставкалары екі есе төмендеді, ол 2006 жылдың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа енгізілді.
700.02.011- жолда иеленуді нақты кезеңі үшін 700.02.010/12 * 700.02.003 ретінде анықталатын салық сомасы көрсетілді.
Егер нақты иелену кезеңі 12 айды құраса, онда 700.02.011-жолға 700.02.010-жолда көрсетілген сома ауыстырылады;
700.02.012-жолда олар бойынша осы нысан жасалатын көлік құралдарының саны көрсетіледі;
700.02.011 және 700.02.012-жолдарды көбейту арқылы анықталатын салық сомасы көрсетіледі.
Қорытынды
Осы жазылған курстық жұмысымды қорытындылай келе , мынадай мәселелерге көңіл бөлінгенін айтуға болады .
Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.
Ұйымдық-құқықтық жағынан алғанда салықтар – бұл заңмен алдын-ала анықталған, белгілі бір көлемде және белгіленген мерзімде қажет қорына түсетін міндетті төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні мемлекеттің заңды және жеке тұлғалармен қалыптасатын ақша қарым- қатынастарымен анықталады, сондықтан салықтар экономикалық категория ретінде қаралуы мүмкін.Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні , олардың түрлері мен рөлі қоғамның экономикалық құрылысымен , мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен айқындалады. Белгілі философ Френсис Бэкон салықтарды төлеу әрбір азаматтың қасиетті борышы деген еді.
Осы жоғарыда келтірілген мәселелер курстық жұмыстың толықтай мазмұнын ашады және ол болашақ білікті мамандар үшін өз пайдасын тигізеді . Бірақ та бұл жұмыста келтірілген деректер салық жүйесін бастағысы келген адамға аз болады ,салықтың әлі де мазмұнын ашатын мәселелері толықтай қарастыруға болады.
Алдыма қойған мақсаттар мен міндеттерді анықтай отырып, республикадағы меншік туралы салыққа талдау жасадым.
Еліміздің тәуелсіздік алғанына 14 жыл уақыт өтті. Осы аз уақыт ішінде республикамыздағы салық жүйесі айтарлықтай деңгейде дамыды. Қазіргі таңда ТМД елдерінің ішінде елдегі салық жүйесі алғашқы орындарда. Салық Комитеттерінің жоғарғы сапалы қызмет көрсетуі, операцияларының түрлерінің дамығандығы ел экономикасын жоғарғы деңгейге көтеруде..
Нарықтың негізгі сипаты бәсекелестік болып табылады. Осы бәсекелестік нәтижеснде Салық Комитеттері өз жұмыстарын жоғарғы дәрежеге жеткізуге тырысады. Бұл жетікіліктерді айтып, кемшіліктерді айтпау мүмкін емес. Өйткені әр нәрсенің өзінің жағымды және жағымсыз жақтары да бар.
2002,2003,2004,2005 жылдардағы салық төлеушілердің көлеміне статистикалық талдау жасау барысында, бұл көрсеткіштер жылына шамамен 10 %-ке өсіп тұруда. Бұл еліміздегі халықтың жағдайының әлдеқайда жақсарғанына дәлел. Бұл қордың оңтайлы жұмыс істеу дәрежесінің дамуы оның капиталының 6 млрд теңгеге жетуінде болып табылады. Жоғарыдағы бөлімдегі көрсеткендей, егер ұсыныстардың барлығы орындалса салық жүйесі нарығының Республикада даму дәрежесі жоғары болар еді. Қазақстан Респуликасында бір адам басына шаққандағы салық төлеу көлемі 47,5 АҚШ доллар болса, ал Ресеймен салыстырса бұл көрсеткіш үш есе үлкен. Бірақ біздің елімізде де салық салу операциялардың бірнеше кемшілікткері бар. Бұлар ел халқының немқұрайлығы деген сенімсіздігі, кепілдендіру қорындағы бірнеше проблемалар.
Қазіргі таңда міндетті қайтару қаражаттарының көлемін өзгерту туралы мәселелер талқылануда. Яғни 400 мың теңгені орнына 600 мың теңгеге көтеру. Бұл мәселе дұрыс та, дұрыс емес те болып табылады. Өйткені бұл қор жеке тұлғалардың салық салу ғана кепілдендіреді. Олардың салымдарының көлемі ондай көп болады деп ойламаймын. Осы сияқты ұсақ түйек проблемалар жеткілікті. Бірақ менің ойымша жеке және заңды тұлғалар, яғни салық төлеушілер бұл проблемаларды жеңу мүмкіндігі бар.
Елімізде салық жүйесінің жұмыс істегеніне біраз уақыт болды. Сондықтан ондай кемшіліктердің болуы дұрыс емес деп санаймын. Қорыта айтқанда Қазақстан Республикасындағы меншікке салынатын салықтарды көбейте отырып оған «жақсы» деген баға беруге болады.
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының Конститутциясы.
2. Қазақстан Респуьликасының «Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы» Заңы 1991 жылы 25 желтоқсан.
3. Қазастан Республикасы Президентінің «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Заң күші бар Жарғысы 1995 жылы 24 сәуір
4. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Заңы 1999 жылы 16 шілде.
5. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» кодексі (Салық кодексі) 2001 жылы 12 маусым.
6. Қазақстан Республикасының бюджет кодексі.
7. Қазақстан Республикасының Кеден кодексі.
8. А. И. Хузянов, Г.М. бродский «Теория налогооблажения» - Алматы 2002ж.
9. Крымова В. «Экономикалық теория»: кестелі оқу құралы, Алматы 2003ж.
10. Керімбек Г.Е. «Салық және салық салу» әдістемелік оқу құралы, Шымкент 2004 ж.
11. Үмбеталиев А.Д. Керімбек Г.Е. «Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік» Астана, Фалиант, 2005 ж.
12. Қазақстан Республикасының бюджет кодексі
13. Ермекбаева Б.Ж. Арзаева М.Ж. «Шет мемлекеттер салықтары», Алматы 2004 ж.
14. Аяпова Ж.М., Арынов Е.М. «Іскер адамдар орысша-қазақша экономиканың түсіндірме сөздігі» - Алматы, 1993
15. Сүлеймен Рақымжанұлы Тоқсанбай «Толық экономикалық орысша-қазақша сөздік» Алматы, 1999ж.
16. «Бухгалтерлер бюллетені журналы» №3 қаңтар 2006 ж.
17. «Бухгалтерлер бюллетені журналы» №1 қаңтар 2007 ж.
18. «Бухгалтерлер бюллетені журналы» №2 қаңтар 2008 ж.
Достарыңызбен бөлісу: |