I. Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жатқан қалың
Орындалған күйлердің авторларының бірі
жүктеу/скачать 2,71 Mb. Pdf көрінісі
|
ОКУ САУАТТЫЛЫК база (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 4. Мәтін мазмұны бойыніна ой реттілігі
| 1. Орындалған күйлердің авторларының бірі
A) Үмбетәлі B) Иса C) Тілеген D) Бекболат E) Құрманғазы 2. «Домбыраң шешен екен» деген пікірді айтқан A) Кенен B) Жамбыл C) Тәттімбет D) Ахмет E) Нұрғиса 3. Мәтін мазмұнынан тыс ақпарат A) Бір топ өнерпаз шілдехана қуанышына келді. B) Жамбыл батасын беріп, шығарған күйін тартты. C) Қолымдағы домбырамның ұзақ жылдық тарихы бар. D) Дауылды «Ұран» күйін тартып бердім. E) Үлкен жиын болып, халық таланттары жиналды. 4. Мәтін мазмұны бойыніна ой реттілігі 1. Жәкеңнің батасы 2. Қонақ Жамбыл 3. Қызыл қоңыр домбыра 4. Сый домбыра A) 1.2.4.3. B) 1.4.2.3. C) 3.4.2.1. D) 2.4.1.3. E) 3.2.4.1. 5.15-мәтін Киіз басу-дәстүрлі қазақ қоғамында дамыған өнер түрі. Оған жүн талшықтарының бір-бірімен ұйыса байланысатын қасиеті негізге алынған. Қазіргі заманғы шұға басу, байпақ жасау, фетр басу процестері де киіз басу дәстүрлі технологиясымен бірдей. Жүн ұйысуға бейім талшық. Ол ылғал мен температура әсерінен және механикалық әрекет нәтижесінде ширайды да, бұйымның көлемі кішірейіп, тығыздығы артады. Киіз басудағы ең жоғары тығыздық - 0,55 г/см³ (байпақтың табаны - 0,42 г/см³). Тығыздығын бұдан әрі арттырса, жүн талшықтары үзіліп, материал ыдырай бастайды. Киіз басу ісімен қазақ халқы ертеден таныс. Ғасырлар бойы көшпелі өмірге ыңғайлы тұрмыстық бұйымдардың бірқатарын киізден жасап келгендіктен, киіз басу технологиясын әбден меңгеріп, өнер дәрежесіне көтерген. Дәстүрлі қазақ қоғамында киіз басу ісі маусымдық сипатта болған. Ол қойды қырқудан басталады да, қырқылған күзем жүннің барлығын өңдеп болғанға дейін созылады. 123 Киіз басу барысы бірнеше кезеңдерден тұрады. Солардың бірі булау. Қайнап тұрған ыстық суды шелекпен әкеліп, сүзгімен шидің бір жақ шетінен бастап себелеп құяды. Құйылған су өз салмағымен жүнді басып, шабақталған жүн мен тартылған жүнді біріне-бірін қосып жабыстырады. Ыстық су жүннің талшықтарын буландырып жібітеді, оның тез киізденуіне жағдай жасайды. Су себіле басталысымен, үш-төрт әйел басылып жатқан жүнді сыртындағы шимен қабаттай шиыршықтап жинайды. Шиді ширатып орап жинаған сайын әлсін-әлсін ыстық су құйылады. Түгел жиналған шидің сыртынан жіппен шандып, жұмырлап байлайды да, ортан белінен арқанды өткізіп алып домалатады, екі басын тұйықтап бос салып қояды. Бүктеліп әзір жатқан шидің өн бойын бойлай 10-12 адам қатар жүріп келе жатып, шиге ораулы киізді аяқтарымен теуіп отырады. Бұларға қарама-қарсы бір адам киізді алға қарай домалатады. Сосын шидің шаңдуларын шешіп, шиыршықталған киізді жазып босатады. Киіздің асты-үстін ауыстырып отырып, үш-төрт рет шиыршықтап бүктейді. Екі басын түйістіріп шұжыққа ұқсатып көктеп алып, тағы да ыстық су құйып, үстін тонмен жылылап жауып тастап булайды. жүктеу/скачать 2,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|