Кеуде немесе іштің қатты зақымдануы ішке қан кетумен қатар жүруі мүмкін. Мүндай жағдайда соғылған жерге суық басу және зардап шегушіні дереу медициналық мекемеге жеткізу кажет.
Есте сақта!
Соғылу жұмсақтіндерге доғал запардың құлауы немесе дене қатгы затгарға ұрылған кезде туындайды. Соғып алу белгілеріне жарақат алған сәтте және одан кейінгі алғашқы сағаттарда қатты ауырсыну, белгілі бір уақыт ішінде дененің жарақаттанған бөліпндегі ауырсыну мен қозғалыстың қиындауы, сондай-ақ соғылған жердегі ісіну (гематомалар) мен қанталау (көгеру) тән. Соғылулар кезінде беткі орналасқан тіндер мен ішкі органдардың зақымдануы мүмкін. Зардап шегушіге алғашқы көмек көрсету кезінде қысатын таңғыш таңады, дененің зақымданған бөліпн көтеріңкі жағдайға келтіреді, соғылған жерге тыныштықты қамтамасыз ететін суық басу (мұз немесе бөтелкедегі суық су, суық сүлгі) қолданылады.
Есте сақта
Бас жарақаттанған кезде мидың соғылуы немесе шайқалуы мүмкін. Мидың соғылу белгілері бастың ауыруы, жүрек айну, кейде құсу болып табылады; зардап шегушінің ақыл-есі сақталады. Мидың шайқалуы естен танумен, жүрек айну және құсумен, бастың қатты ауыруымен, бас айналумен қатар жүреді. Соғылу мен ми шайқалу кезіндегі алғашқы жәрдем - зардап шегушіге толық тыныштық жасау және басына суық басу.
Кеуде немесе іштің қатты зақымдануы ішке қан кетумен қатар жүруі мүмкін. Мүндай жағдайда соғылған жерге суық басу және зардап шегушіні дереу медициналық мекемеге жеткізу кажет.
Зардап шегушіні тасымалдау үшін санитарлық зембілдер қолда- нылады. Зембіл болмаған кезде оларды қолда бар материалдардан: ағаш кергіштермен жалғастырылған жіппен. қайыспен байланған екі сырғауылдан (жіңішкелеу келген үзын ағаш); жастык тыстары мен екі сырғауылдан, екі капшык пен екі сырғауылдан және т.б. жасауға болады.
Зардап шегушіні арқаға, пықка салып, қолда бар күралдарды (тарт- па, белдік және басқалар - 85-сурет) пайдаланумен және пайдаланусыз тасымалдауға болады.
189
‘Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217