I тарау. Қазақ терминологиясы және оның зерттелуі мен дамуы
жүктеу/скачать 433 Kb.
|
| Мысалдар: "Бұл кісі біздің үйдің прокуроры" деген сөйлемдегі прокурор сөзі заң термині болу қызметінде жұмсалып тұрған жоқ, бұл арада сол үйдің басшысы, отбасында шешуші роль атқаратын кісі", - деген мағынада қолданылып тұр. Осындай бұрын тіркеспейтін тілдік ортада, басқа сөздердің қоршауында келіп, ауыспалы мәнде жиі қолданылуының нәтижесінде жаңа мағынаға ие болып, жалпыхалықтық лексикаға өткенде терминдік қасиетін жоғалтады. "Прокурор" сөзінің соңғы мағынада қолданылуында осы байқалады:
1. Оның мағынасы ауысқан ( заң қызметкері деген ұғым емес, үйдің иесі, әйелі деген ұғымды білдіреді); 2. Экспрссивтік-эмоционалдық мағынада айтылған, яғни сөзге логикалыұ екпін түсіріп, көтеріңкі дауыспен айтылады да, мағынасында ерекше бір әсерлілік тыңдаушыға ерекше көңіл қоярлық қасиет пайда болған. Мұндай көпмағыналылық, экспрессивтік – эмоционалдылық терминдерде болмайтын, олардың табиғатына жат қасиет. Сондай-ақ "адвокат" сөзі де – заң термирні. "Адвокат - ақтаушы. Адвокаттар коллегиясының мүшесі". Оған жоғарғы білімі бар және заң мамандығы бойынша кем дегенде екі жылдық стажы бар. Мұндай көпмағыналық, экспрессивтік-эмоционалдық терминдерде болмайтын, олардың табиғатына жат қасиет. Сондай-ақ "адвокат" сөзі де – заң термині. Авокат – ақтаушы. Адовокаттаро коллегиясының мүшесі". Оған жоғары стажы бар СССР азаматтары қабылданды" Қазір осы сөз де кейде заңдық мамандықты білдіру қабілеттінен басқа мәнде жұмсалады. Ол да бастапқы мағынасынан ауысып, келтірінді мәнде жұмсалады. Ол бастапқы мағынасынан ауысып, келтірінді мәнде жұмсалған жағдайда болады. Мысалы: "Бұл арада сенің араласатын жөнің жоқ, балалар өзі шешіпті. Оларға сенің адвокататтығыңның қажеті болмай қалды", - дегендегі адвокат сөзі арашашылығың, жанашырлығың, қолданушылығың сияқты атаулардың білдіретін мағынасын білдіреді. Сөйтіп, адвокат сөзі де осы қолданыста бейтарап лексикадағы соңғы сөздердің синонимдік қатарына қосылады. Сондықтан да бұл сөздің кейінгі мағынада заң терминдерінің табиғатына жат көпмағыналылық, ауыспалы мағыналылық қасиеттерге ие болып және экспрессивті-эмоционалдық мәнді білдіріп жүр. "Куә " сөзі де заң термині: "Свидетель - куә". Қылмыстық немесе азаматтық іс бойынша өзіне белгілі мән-жайлар туралы жауап бере алатын адам" /26.212/. Осы сөз де бұл күнде жалпыхалықтық лексикада кең мағынада айтылып терминдік қызметтен басқа мағынада да қолданыла береді. жүктеу/скачать 433 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|