ІІ. Негізгі бөлім 1 Сандардың шығу тарихы

«Мәдени мұра» бағдарламасын іске асыру бойынша Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев өзінің бағдарламасында: «Көп ғасырлы мәдениеттің тіршілігі топырақта тыныстап жатса, тарихи өткені шырынмен қоректенсе, сонда ғана ұлттық жаңғырту орын алады», - дей келіп, «Әрбір мемлекеттің өркениеттілігін оның мәдени мұраға деген көзқарасына қарай танып-бағамдауға болады. Демек, Қазақстанның мәдениет саласындағы мемлекеттік саясатына екі түрлі міндет жүктелді: Бірі – өзіндік этникалық мәдениетті дамыту мен қолдауға бағытталған шаралар кешенін нығайту, екінші жағы – төл мәдениетті оңтайлы өрістете отырып, жалпы адамзат мәдениетіне ену үшін тиімді жағдай жасау», - деген болатын.

Ендеше ұлтымыздың сан ғасырлар бойы сенімі мен ұстанымы болып келген сандар сырының киелі ұғымдарына шолу жасап, олардың өмірдегі қолдану аясына, күнделікті тұрмыстағы атқаратын роліне тоқтала отырып, тұжырым жасау әрбірімізді қызықтырары сөзсіз.

Сондықтан біз бүгін сандар әлеміне саяхат жасаймыз. Бұл саяхатта біз көптеген сандардың сырларын ашып, олардың қасиеттерінің пайда болу кезеңін тамашалаймыз. Жан жағымызға қарасақ сандар тек қана математика емес, тағы басқа көптеген ғылымдарда маңызы зор. Қарап отырсақ, осы қарапайым он сан болмаса біз телефон да соға алмаймыз. Жалпы таным проблемасымен ескілікті наным-сенім түрлерінің тілдік көріністері, әсіресе сан атауларымен келген тұрақты сөз оралымдарында өте көп кездеседі. Байырғы кездерде халық әр алуан құбылысқа нәзік бақылау жасай келіп, олардың ортақ қасиеттері мен сипаттарын санмен түйіп, санамалап айтып отырған.

Санның адам өміріндегі ролінің маңыздылығын ешкім де жоққа шығара алмайды. Ал осы сандардың қайдан, қалай шыққандығына және ол сандардың әрқайсысының өзінше бір мағынаны білдіретіндігіне күнделікті тіршілікте біз аса мән бере бермейміз.

Бұнда сандар жайлы білімдеріміздің артуы арқылы сандардың сиқырлы құпиясын білуге деген қызығушылығымыз артты. Зерттеу жұмысының маңыздылығы да осында жатыр.

Күнделікті өмірімізде жиі кездесетін сандардың халқымыздың тұрмыс-тіршілігінде алатын орнын айқындау. Сандардың шығу тарихына, халық дүниетанымындағы көрінісі мен маңызына зерттеулер жасау.

Күнделікті өмірімізде қолданылатын сандар шамамен бұдан 1500 жыл бұрын Үндістанда пайда болған. Әуелі сандар сызықшамен белгіленген. Кейін қалыптаса келе қазіргі таңдағы біздер қолданып жүрген сандар пайда болды. Адам баласы қазіргі біз түсінетін сандарды үйренуге талай ғасырларды бастан кешірген. Әуелі олар табиғи сандарды (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9) меңгерсе, нөлдің пайда болуынан сандарға революция жасалған, сөйтіп сандарды игеруде жаңа жүйелерді өмірге әкелді.

Былай болжауға болады: бірліктің белгісі – бұл иероглиф,бір саусақты бейнелейді, ал бестік белгісі – бес саусақты бейнелей-ді (үлкен саусақ тарбиғандағы қалған төрт саусақтың қосы-луын бейнелейді):

Ал ондық үшін- екі бестіктің біріккендегі суреті:

0 – «цифр» деген мағынаны береді. Ежелгі Үнді жерінде цифр – «сунья», арабтарда «сифр» сөзімен түсіндіріледі, яғни «бос орын», «түк жоқ» деген мағынаны білдірген. Ғылым мен өнердің қайта өркендеген дәуірінде (ХҮ-ХҮІ ғасырларда) математикалық еңбектер латын тілінен аударылып, «сифр» сөзі сол қалпы қалдырылған. Тек алғашқы әрпі ғана «ц» болып өзгертілген. Нөл таңбасы басқа сандарға елеулі өзгерістер әкеліп, санау, есептеу, сату және уақытты белгілеп берді.

Бір санын үйрену үшін саннан бұрын заттың белгілерін, қасиеттерін салыстырғанын олардың бізге жеткен халық педагогикасынан-ақ байқаймыз. Мысалы, Ай, Күн – біреу, өзі де біреу. Осы бір санның сөздік баламалары – жеке, дара, жалғыз, сыңар, жалқы, саяқ деген ұғымды білдірген. Екі санын да осы тәріздес меңгерген, ол санның сөздік баламалары – жұп, қос, егіз болса, жұптан тұратын ұғымдар – екі көз, екі құлақ, қол мен аяқ болған. Сонымен бірге сан, сансыз, қыруар, көп, мол деп санауға болмайтын заттарды атаса, ол заттардың ең кішкентай бөлшектерін кішкентай, титімдей, бір тамшы, бір мысқал, құйтымдай десе, енді бірде жазықтарды – даладай, ат төбеліндей, түйнектей, алақандай десе, судың мөлшерін – терең, таяз, бөлшек ұғымдарды – жарым, жарты деген.

Бізді жан-жақты сан қоршайды, олар бізге барлық жерде қажет. Біз сандар арқылы санап қана қоймаймыз, біз оларды санаймыз. Сандарсыз біз уақытты да, күнді де белгілей алмас едік, сандарсыз біз заттарды да сатып ала алмаймыз, өзімізде бар нәрсені қайта санай алмаймыз немесе бізге қанша қажет екені туралы да айта алмаймыз.

Қол саусақтарын тек санау үшін ғана емес, сонымен бірге көбейту үшін де пайдалнуға болады. Осы айлалы әрекетті 9-ға көбейтуге қолданып көр. Қолдарыңды алдыңа қой да, сол жақтан оңға қарай санай баста. Қайсыбір санды тоғызға көбейту үшін тиісті саусақты бүк. Мысалы, 7-ні 9-ға көбейту үшін жетінші саусағыңды бүк. Енді сол жақта 6 саусақ және оң жақта 3 саусақ қалды, демек, жауабы 63 болады.

Ғылыми жобалар жалпы қойылатын талапқа сай дайындалған.

Уорд нұсқасы, аңдатпалар, пікірлері, күнделігі және көрнекі жасалынған тұсаукесері (презентация) ғылыми жобаның құрылымы жүйеленген толық нұсқасын құрайды.

Ол үшін халық банкінің 4402 5735 5419 3229 шотына (ЖСН 750115401055)

Каспий банк депозитіне ЖСН 750115401055 номеріне ақша аударып,

немесе

Qiwi кошелек арқылы 8-701-859-48-75 (телефонға емес) номеріне

2500 теңге аударып, осы номерге телефон соғып, қажетті ғылыми жобаңызды айтасыз немесе saulealt@mail.ru поштасына не ватсапқа түбіртектің сканерленген түрін салып, қажетті ғылыми жоба тақырыбын жазып жібересіз.

Хабар алынысымен Сіздің поштаңызға қалаған ғылыми жобаңыздың толық нұсқасы салынады.

Сондай-ақ, өзіңізде бар ғылыми жобаның толық нұсқасымен айырбас жасауға болады, сіз онымен сайтымыздың толыға түсуіне көмектесесіз!!!

Байланыс телефоны (ватсап) : 8-701-859-48-75 Сауле

1. 
   Қарбыздың адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 29 бет
   
2. 
   Қауынның адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 27 бет
   
3. 
   Дәрілік өсімдіктердің емдік қасиеттері ғылыми жоба 44 бет
   
4. 
   Жолжелкеннің емдік қасиеттері ғылыми жоба 20 бет
   
5. 
   Лимон жемісінің таңғажайып әлемі ғылыми жоба 22 бет
   
6. 
   Түймедақтың емдік қасиеттері ғылыми жоба 24 бет
   
7. 
   Бақбақтың емдік қасиеттері ғылыми жоба 22 бет
   
8. 
   Құрма - құнардың қайнар көзі ғылыми жоба 37 бет
   
9. 
   Үкі - киелі құс ғылыми жоба 13 бет
   
10. 
    Шайдың құпия сыры ғылыми жоба 23 бет
    
11. 
    Тотының тоқсан тарауы ғылыми жоба 26 бет
    
12. 
    Әсемдік пен әдеміліктің символы - тауыс құсы ғылыми жоба 18 бет
    
13. 
    Тасбақа - төзімді жануар ғылыми жоба 16 бет
    
14. 
    Судың құпия сырлары ғылыми жоба 27 бет
    
15. 
    Зәйтүн жемісі мен майының адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 24 бет
    
16. 
     Төрт түліктің бірі - сиыр ғылыми жоба 22 бет
    
17. 
    Сахар сабынығылымижоба 23 бет
    
18. 
    Фелинотерапия және мысықтар әлемі ғылыми жоба 26 бет
    
19. 
    Қырғауыл - сезімтал құс ғылыми жоба 18 бет
    
20. 
    Кірпі, менің тікенекті досым ғылыми жоба 14 бет
    
21. 
    Қызылша және оның пайдасы ғылыми жоба 25 бет
    
22. 
    Итмұрынның емдік қасиеттері ғылыми жоба 21 бет
    
23. 
    Алма жемісінің пайдасы ғылыми жоба 30 бет
    
24. 
    Қамыстың тұрмыста және шаруашылықта қолданылуы ғылыми жоба 22 бет
    
25. 
    Ішекқұрттар, олардың адам ағзасына әсері ғылыми жоба 27 бет
    
26. 
    Желден жүйрік жануар ғылыми жоба 20 бет
    
27. 
    Жыл иесі - жылан ғылыми жоба 20 бет
    
28. 
    Жұмбақтар сыры ғылымижоба 18 бет
    
29. 
    Жаңғақ жемісінің қасиеттері ғылыми жоба 22 бет
    
30. 
    Жергілікті жердегі жануарлар мен жәндіктерді емдік мақсатта қолдану ғылыми жоба 27 бет
    
31. 
    Ақсуым - арымдай, Жабағылым - жанымдай ғылыми жоба 26 бет
    
32. 
    Адыраспан - киелі көп ғылыми жоба 16 бет
    
33. 
    Кереметі көп киелі ағаш ғылыми жоба 24 бет
    
34. 
    Құлпынайдың адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 32 бет
    
35. 
    Ошағанның емдік қасиеттері ғылыми жоба 20 бет
    
36. 
    Таңқурайдың адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 20 бет
    
37. 
    Қарақаттың адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 24 бет
    
38. 
    Мақсырдың пайдасы ғылыми жоба 25 бет
    
39. 
    Күнбағыстың адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 24 бет
    
40. 
    Қиярдың адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 24 бет
    
41. 
    Қырыққабаттың адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 30 бет
    
42. 
    Сарымсақ - сансыз ауруға ем ғылыми жоба 25 бет
    
43. 
    Пияздың адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 25 бет
    
44. 
    Шырғанақ (облепиха) жидегінің емдік қасиеттері ғылыми жоба 27 бет
    
45. 
    Қызанақтың адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 25 бет
    
46. 
    Анар - жеміс-жидектердің патшасы ғылыми жоба 25 бет
    
47. 
    Жүзім - дертке шипа болатын жеміс ғылыми жоба 23 бет
    
48. 
    Шие жемісінің адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 25 бет
    
49. 
    Сәбіз және оның адам ағзасына пайдасы ғылыми жоба 25 бет
    
50. 
    Сан қырлы сырдың иесі, сүлікте емнің киесі ғылыми жоба 16 бет
    
51. 
    Дәруменге бай - асқабақ ғылыми жоба
    
52. 
    Киелі сандар сыры ғылыми жоба
    
53. 
    7 санының қасиеті ғылыми жоба
    
54. 
    Мақал-мәтелдердегі киелі сандардың мәнін ашу ғылыми жоба
    
55. 
    Қазақтың байырғы өлшемдері ғылыми жоба
    
56. 
    Числа в пословицах и поговорках
    

1. 
   Қазақтың ұлттық ағаш ою-өрнегінің этномәдени қызметі ғылыми жоба 28 бет
   
2. 
   Қазақтың ұлттық киім үлгілері ғылыми жоба 25 бет
   
3. 
   Зергерлік әшекей бұйымдар жиынтығы ғылыми жоба 20 бет
   
4. 
   Ата салтым - асыл қазынам (ерулік туралы) ғылыми жоба 17 бет
   
5. 
   Ақ тілеудің белгісі - бата ғылыми жоба 16 бет
   

1. 
   Ә.ҚОҢЫРАТБАЕВТЫҢ ТОТЫНАМА ЕРТЕГІЛЕРІНІҢ ШЫҒУ ТАРИХЫ
   
2. 
   ОРАЗБЕК СӘРСЕНБАЙ КӨРКЕМСӨЗ ШЕБЕРІ
   
3. 
   Қ.ӘБДІҚАДЫРОВТЫҢ МЫҢ БІР ТҮН ЕРТЕГІСІ
   
4. 
   МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕРДЕГІ КИЕЛІ САНДАРДЫҢ МӘНІН АШУ
   
5. 
   М.МАҚАТАЕВ ШЫҒАРМАЛАРЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ РУХ
   
6. 
   Қ ӘБДІҚАДЫРОВ ШЫҒАРМАЛАРЫНЫҢ КӨРКЕМДІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
   
7. 
   ҒАНИТӘРБИЕСІНДЕӨСКЕНҒҰЛАМА
   
8. 
   АЛАШТЫҢАРЫСЫ, ЖАСТАРДЫҢКӨСЕМІ
   
9. 
   ЖАЛЫНДАПӨТКЕНЖАСҒҰМЫР (ҒАНИМҰРАТБАЕВТУРАЛЫ)
   
10. 
    СЫР СҮЛЕЙІ - БҰДАБАЙ
    
11. 
    АЛМА ҚЫРАУБАЕВА - ӘДЕБИЕТТАНУШЫ ҒАЛЫМ, КЕМЕҢГЕР ҰСТАЗ
    
12. 
    Өшпес ән мен тозбас жырдың дүлдүлі(Нартай Бекежанов туралы)
    
13. 
    О.Сәрсенбайдың «Бақыт құсы» повесіндегі диалект сөздер
    
14. 
    Қорқыт туралы аңыз бен ақиқат
    
15. 
    Абай – дана, Абай – дара қазақта
    
16. 
    Қазақ сатирасының бала тәрбиесіне әсері (О.Әубәкіровтың сықақ өлеңдері бойынша)
    
17. 
    Халқына пана болған – Бала би
    

19 Халық даналығына баулудағы мақал – мәтелдердің тәрбиелік мәні

20. Дала академигі Ы.Жақаевтың көркем әдебиеттегі бейнесі

Қазақстан тарихы бойынша

1. 
   Өзгент қаласы және оның Сыр өңірі тарихындағы маңызы ҒЫЛЫМИ ЖОБА
   
2. 
   Қазақ хандығының құрылуы және нығаюы ҒЫЛЫМИ ЖОБА
   
3. 
   Түркі жұртының мұраты – Мәңгілік Ел
   
4. 
   Ұлы Жібек жолының Сыр бойындағы тармақтары
   
5. 
   Шиелі халқының тарихы және әлеуметік жағдайлары
   
6. 
   Ыбырай Жақаевтың ерен еңбек жеңістері – патриотизм үлгісі
   
7. 
   Еңбегімен ел таныған тау тұлға (Ы.Жақаев туралы)
   
8. 
   Ақ күріштің атасы – Ыбырай Жақаев
   

Информатика бойынша

1. 
   ХХІ ғасыр ғылыми техникасы - ұялы телефон. ҒЫЛЫМИ ЖОБА
   
2. 
   Wi-Fi-дың пайдасы мен зияны ғылыми жоба 24 бет
   

Байланыс телефоны (ватсап) : 8-701-859-48-75 Сауле