«Инженерлік-технологиялыќ факультеттіњ»
Көп құрамды құрмалас сөйлемнің түрлері
жүктеу/скачать 0,94 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Көп бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем (к.б.с.қ)
- Көп басыңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
- Аралас құрмалас сөйлем
- Мәтін тапсырмалары
Көп құрамды құрмалас сөйлемнің түрлері
Мәтін тапсырмалары Мәтін бойынша екі адамның сөйлесуін құрыңыз. Мәтінді қатысты 3мақал-мәтел айтыңыз. Мәтінді ауызша әңгімелеп бер. АС – АДАМНЫҢ АРҚАУЫ “Ас – адамның арқауы” деп тауып айтқан қазақ дастарқан байлығына ерекше мән беріп қараған.Тағам түрлерін ақ (сүт тағамдары) , қызыл (ет) және көк (жеміс) деп үшке бөлген. Соның ішінде денсаулыққа пайдалы әрі құнары мол сүт тағамдарының бірнеше түрлерін жасай білген.Сүтті қасиетті зат есебінде қарап “ақты төпке, малдың желіні кетеді” деп ескерту жасап отырған.Қазақтың құрт, ірімшік, ежігей тағы сол сияқты сүт тағамдары басқа елдерде өте жоғары бағаланады. Енді сүт тағамдарына жеке-жеке тоқталып, олардың жасалуы мен дәстүрлі, кәделі жолдарын әңгімелейік. Қымыз – халқымыздың бірнеше ғасырлар бойы үздіксіз пайдаланып келе жатқан ұлттық тағамы. Дайындау әдісіне, қасиетіне, сапасына және сақталу уақытына байланысты халқымыз қымызды бірнеше түрге бөледі. Және олардың әр түрін жылқы жасы атауымен атайды. У ы з қ ы м ы з – биені алғаш байлап, жаңадан ашытылған қою қымыз. Б а л қ ы м ы з – жылқының сүт қазысын қосып әбден бабына келтіріліп пісілген қымыз. Бұл басқа қымызға қарағанда сары әрі қою, дәмді, жұғымды, тұшы болады. Қ ұ н а н қ ы м ы з – екі түн сақталған, толық ашыған қымыз. Д ө н е н қ ы м ы з – үш түн сақталған өте күшті қымыз. Б е с т і қ ы м ы з – төрт түн сақталып ашуы әбден жеткен қымыз. Мұнымен қатар шөп буыны қатып, күзде сауылатын қымызды сары қымыз дейді. Көп пісіліп ащы дәмі кеткен қымызды өлтірілген қымыз дейді. Бұл жақсы деген ұғымды білдіреді. Қымыз - әрі сусын, әрі тағам, дертке шипа, жанға қуат. Шұбат. Сүт тағамдарының ішінде қымыздан кейінгі бағалы сусын – шұбат. Оның түйе сүтінен жасалатыны барша жұртқа белгілі. Құрт – қой, сиыр сүтінен жасалады. Әріне, қойсүтінен жасалған құрттың дәмі де, сапасы да өте жақсы болады. Құрт көже – тағамдық қуаты мол жеңсік ас. Ол көбінесе қыста дайындалады. Қазақтар мұны қыстың қымызы деп те дәріптейді. Өйткені құрт көже әрі тамақ әрі сусын. Ірімшік сүттен жасалады. Сүтті қайнатып оған қымыз, айран, шұбат сияқты ащы іріткі қосып ірітеді.Іріген сүттен ірімшік түзіліп, табаққа дорбаға салып кептіріп алады. Уыз. Малдың төлдегеннен кейінгі алғашқы сүті уыз деп аталады. Уыз өте дәмді әрі қою болады. Бала да, төл де уыз сүтін тойып ішу керек. Уызында жарымаған деген сөз осыдан шыққан. Айран – қой, сиыр сүтінен әзірленеді. Қатыққа қарағанда сұйық әрі ащылау болады. Айранмен шөл басады. жүктеу/скачать 0,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||