Автор сөзі: «Төл сөз». Автор сөзі

Төл сөзді төлеу сөзге айналдырудың ең негізгі және жиі қолданылатыны - төл сөзде сөйлемнің тиянақты баяндауышы болып тұрған сөзге табыс жалғауын жалғау арқылы оны (төл сөзді) автор сөзімен байланыстыру тәсілі. Алдымен, төл сөздің баяндауышы болып тұрған етістік қай шақта, қай райда айтылуына қарай етістіктің есімше түріне айналады да, содан кейін барып табыс септігін қабылдайды. Кейде табыс септік жалғауы есімшеге –дық, -дік жұрнағы мен тәуелді жалғауы арқылы жалғанады. Мысалы: «Мен судан қорқамын»,-деді Омар. Омар өзінің судан қорқатындығын айтты.

Төл сөздің баяндауышы өткен шақты немесе нақ осы шақты білдіретін етістік формасында айтылса, төлеу сөзге айналғанда, ол есімшенің –қан, -ған, -кен, -ген жұрнақтары арқылы беріледі. Мысалы: «Автобус күтіп тұр»,-деді Омар. Омар автобус күтіп тұрғанын айтты.

Егер төл сөз етістіктің келер шақ (бұйрық түрінен басқа) немесе ауыспалы осы шақ формасында айтылса, төлеу сөзге айналғанда, -атын,-етін, -йтын, -йтін жұрнақты есімше арқылы беріледі. Мысалы: «Ол ертең келеді»,-деді Омар. Омар оның ертең келетінін айтты.

Егер төл сөздің баяндауышы етістіктің бұйрық рай формасында айтыласа, төлеу сөзде ол тұйық етістік формасына айналады. Мысалы: «Сен ертерек кел»,-деді Омар. Омар оған ертелек келуін айтты.

Баяндауышы есім сөзден я есім сөздің араласуынан, я болмаса атау тұрғалы тұйық етістіктен болса, төлеу сөзге айналғанда, е етістігі көмекші болып келеді. «Кітап-білім бұлағы»,-деді Омар. Омар кітаптың білім бұлағы екенін айтты.