тікке жетіп қалды. Шектеулі деңгейден асқан соң, ағаш пен сазбал- шықтан тұрғызған мұнара опырылып құлайды да, болат пен бетоннан өрілгені қабатына қабат қосып, көкке өрлей береді. Ж аңа заман басында Еуропа қандай әлеует жинақтап еді? Осы дәуірде оның бүкіл әлемді билеуіне не мүмкіндік берді? Бұл сұраққа өзара байланысты екі жауап қайтаруға болады: ғылым және капита лизм. Еуропалықтар мұндай ойлау жүйесінің алғашқы технологиялық жемісін көрместен көп бүрын, ғылымның және капитализмнің принци- пімен ой қорытып, әрекет қылуды үйренді. Жаппай жаңалықтар ашу басталған шақта басқа өркениеттерден гөрі, еуропалықтар күтпеген байлықты кәдеге жарата білді. Еуропалық империализмнің XXI ғасыр- дағы постеуропалық әлемге қалдырған басты мұрасы - ғылым мен ка питализм екеніне еш таңғалуға болмайды. Ендігі жерде еуропалықтар әлемді түгел басқара алмады, алайда ғылым мен капитализм бұрын- ғыдан қуаттана түсті. Капитализмнің жеңістері хақында келесі тарауда әңгімелейміз. Бұл тарау еуропалық империализм мен заманауи ғылым арасындағы махаббаттың тарихын баяндауға арналған. Жаулап алу менталитеті Ж аңа заман ғылымы еуропалық империяларда, сол империя- лардың арқасында өркендеді. Ғылым Қытайдың, Үндістан мен ислам әлемінің көне ғылыми дәстүрлеріне де борыштар. Батыс ғылымының ерекше сипаты тек жаңа заман басында Испанияның, Португалияның, Британияның, Францияның, Ресей мен Голландияның империялық экспансиясымен бір мезгілде көріне бастады. Ж аңа заман басында қытайлар, үнділер, мұсылмандық мәдениет өкілдері мен Американың және Полинезияның байырғы тұрғындары да ғылыми революцияға 2 4 5
