рын байқады. Бірақ математикалық әдістерден ешкім бас тартпады,
соның арқасында соңғы екі жүз жылда шынайы болмыстың күрделі
аспектілерін еңсере алатын математиканың жаңа бағыты статистика
дамыды.
1744 жылы шотландиялық екі пресвитериан діни қы зметкері-
Александр Вебстер мен Роберт Уоллес діни қызметкерлердің жесір-
лері мен жетім қалған балаларын зейнетақымен қамтамасыз ету үшін
сақтандыру қорын ашуды ойлады. Идея бүкіл діни қызметкерлер табы-
сының шағын бөлігін қорға салады, сол қаржыны қүнды қағазға айнал-
дырады. Салымшылардың бірі қайтыс бола қалса, жесірі әлгі қордан
үлесін алып, өмірінің соңына дейін тарықпай күнелтеді. Бірақ қор мой-
нына алған міндетін орындау үшін Вебстер мен Уоллеске әрбір діни
қызметкер қандай мөлшерде ақша төлеуге тиісін есептеп шығарып,
223
Т Ө Р Т ІН Ш І БӨЛІМ
жыл сайын қанша діни қызметкер өлетінін, артында қанша бала-шаға-
сы қалатынын және жесірі күйеуінің ажалынан кейін қанша өмір сүре-
тінін алдын ала болжай білуі керек болды.
Сонымен, естеріңізде болсын, әлгі екі діни қызметкер ештеңе істе-
ген жоқ: амалын аян етуді тілеп, Құдайға жалбарынбады. «Киелі кітап»
пен ежелгі діндарлардың еңбегін ақтарып, жауап та іздемеді. Фило-
софиялық пікірталас та өршітпеді. Олар ілкімді шотландықтар ретін-
де қадам жасады: Эдинбург университетінің математика профессоры
Колин Маклауринге жолықты. Үшеуі қайтыс болған діни қызметкерлер
туралы мәлімет жинап, олардың қай жас шамасында қайтыс болғанын
анықтады да, жыл сайын бақиға шамамен қанша діни қызметкер атта-
натынын есептеп шығарды.
Вұл еңбек статистика саласы мен ықтималдықтеориясындағы ке-
Достарыңызбен бөлісу: |
