Одақ мүшелері арасындағы байланыстар күн сайынғы етене араласу
31
Б ІР ІН Ш І БӨЛІМ
амалдарымен: құшақтап сипаумен, сүйіп, битін сығумен және басқа да
өзара қызмет көрсетулермен нығаяды. Сайлау науқанында адамдар
бір-бірінің алақанын құшырлана қысып, балақайдың маңдайынан си-
пауға әуес болып кететіні секілді, үйір тізгінін қолына алуға үмітті шим
панзе де өзге шимпанзелерді сүйгіштеп, арқасынан қаққыштап, қүшақ-
тап бағады. Альфа-аталық күшті болғанынан емес, үлкен әрі тұрақты
одақ құра білгенінен де жеңімпаз атанады. Мұндай басты одақтар
«Альфа» атағын алу үшін ғана емес, күнделікті өмірде де маңызды.
Одақ мүшелері уақытын бірге өткізіп, ас-ауқатты бөлісіп, қиын-қыстау
кезеңде біріне-бірі көмек қолын созады.
Топтардың көлемі қатаң шектеледі: барлық мүшелөрі бірін-бірі
жақсы танитын болғанға дөйін топ ынтымақты болады. Бір-бірін тұң-
ғыш көрген, бір-біріне ешқашан қырындамаған әрі жауласпаған екі
шимпанзе кездесе қалса, алдындағы бейтанысқа сөнім артып, жәр-
демдесуге бола ма, жоқ па, қайсымыздың күшіміз басым деп дал бо
лады. Топтағылар саны өскен сайын тәртіп бұзылады, ақырында, үйір
ыдырап, мүшелерінің біраз бөлігі жаңасын құрады. Табиғи жағдайлар-
да шимпанзелер тобының 2 0 -5 0 мүшесі болады. Ton қүрамы тым өсіп
кетсе, тұрақсыздық басталады. Биологтар 100 маймылдан асатын
топты өте сирек кездестірген. Зерттеушілер топтар арасындағы ұзақ-
қа созылған соғыстарды, тіпті бір топ келесілерінің мүшелерін жүйелі
түрде қырып отырған «геноциды» хатқа түсірген2.
Сірә, ежелгі адамдардың, соның ішінде алғашқы Homo sapiens-тің
де тіршілігі осындай әдіппен өрбіген болуы керек. Әлеуметтік инстинкт
Достарыңызбен бөлісу: |