ғы бәліш 1500 жылғыдан әлдеқайда үлкен болды, бірақол тең бөлінбе- ді. Африка шаруалары мен Индонезия жұмысшылары 500 жыл бұрын- ғы ата-бабаларынан аз нәпақа табады. Аграрлық революция сияқты, жаңа заман экономикасы да алаяқтыққа айналуы мүмкін. Тұрғындар саны да, экономика да өсіп барады, бірақ адамдардың бұрынғыдан көп бөлігі аштық пен жоқшылықта өмір сүрді. Мүндай сынға капитализм екі жауап қайтарады: біріншіден, капи тализм капиталистерден басқа ешкім басқара алмайтын әлемді кур ды. Оны басқаша басқаруға тырысудың бірден-бір әрекеті коммунизм еді. Ол барлық құбылыс атаулының нашары болып шықты, оны тағы қайталауға ешкімнің жүрегі дауаламайды. Б.з.д. 2500 жылы аграрлық революцияның зардаптарына өз шашыңды жүлып, бетіңді тырнауыңа болатын еді, бірақ енді өткенге кері қайту мүмкін емес. Міне, мына біз де капитализмді жақсы көреміз бе, әлде жоқ па, бәрібір оны енді айна- лып өте алмаймыз. Екінші жауап: тағы сәл шыдай тұрыңыздар, таяу бұрылыстың арғы жағында жұмақ күтіп түр дегенге саяды. Иә, трансатланттық қүлдар саудасы мен Еуропадағы жұмысшыларды қанап-қинау сияқты қателік- тер жіберді, бірақ одан сабақ алды. Енді бәліш күмпиіп, сәл-пәл өскен- ше күте тұру керек. Сонда жұрттың бәріне тәуір бәліштер бүйырады. Ешқашан теңдей бөлмейді, бірақ әркім - еркек те, әйел мен бала-шаға да жеткілікті үлесін алады. Тіпті Конго да. Мұның жақсы жағы да бар. Таза материалдық критерийлерді - өмір сүру ұзақтығын, балалардың өлім-жітімін, калориялар тұтыну мөлше- рін ескерсек, адам саны едәуір өскен 1914 жылғымен салыстырғанда, 2014 жылы қатардағы адамның өмір салты қайткен күнде де қарыштай өсіп бара жатқаны байқалады. Экономикалық бәліш қандай мөлшерге дейін ұлғаюы мүмкін?
