көрші мемлекеттер үшін ықтимал сценарий бар, таяу жылдарда екеуі- нің арасына соғыс оты тұтануы мүмкін» дейді. Осынау жабайылық заңы XIX ғасыр соңындағы Еуропада, ортағасырлық Еуропада, Ежелгі Қытай мен Көне Грекияда үстемдік құрды. Б.з.д. 450 жылы Спарта Афинаға қарсы қарулы шайқас бастамаса да, б.з.д. 449 жылға арналған тұтануы әбден ықтимал соғыс сценарийі дайын тұрған еді. Қазіргі адамдар жабайылық жынысынан жырылып шықты. Әйтеуір, уақытша соғыс жоқтығына емес, нағыз бейбітшілікке жетті. Біраз мем лекеттер үшін таяу жылдарда ықгимал соғыс сценарийі жоқ. Иә, таяу жылдарда Германия мен Францияны не арандатуы мүмкін? Қытай мен Жапонияның арасы неден бүзылмақ? Бразилия мен Аргентина ше? Ше- кара бойында елеусіз қақтығыстар әлі де болуы мүмкін: Аргентина танк дивизиялары Рио-де-Жанейроға қарай жылжып, Бразилияның бомба- лаушы ұшақгары Буэнос-Айрес маңына шүйлігуі ғажап емес. Мұндай қақтығыстар Израиль мен Сирияның, Эфиопия мен Эритреяның немесе АҚШ пен Иранның арасында түтанып кетуі мүмкін, тек тәртіпке қайшы келмесе болғаны. Әрине, болашақта ахуал мүлде өзгеріп, сол кезде бүгінгі дүние таңғаларлықтай аңқау, аусар кейіпте көрінуі мүмкін. Ал тарихқа тутас- тай қарасақ, әлгі аңқаулықтың өзі мақтанаралықтай болып шығады: бұрын ешқашан бейбітшілік мұншалықты баянды болған емес, адам дар тіпті жаңа соғысты естен шығарып, елестете алмай қалды. Оқиғалардың соншалықты сәтті болғаны жөнінде жазылған кі- таптар мен мақалалардың бәрін оқып түгесу мүмкін емес. Соларды қысқаша қорыта отырып, мамандар баянды бейбітшіліктің шешуші факторларын ерекш елей көрсетті. Соғыстар құнының өсіп кеткені бірінші фактор. Соңғы әрі ақырғы Нобель сыйлығын атом бомба- сын жасаған Роберт Оппенгеймер мен оның командасына беру ке-
