ашқүрсақ қытай қызын немен емексітті? Жекелей алғанда, әр адам- ға ерекше ештеңе үсынған жоқ, бірақ биологиялық түр ретінде Homo sapiens ұтып шьщты. Бидай бүрынғы тағам көздерінің барлығынан гөрі танап бірлігіне шаққанда қүнарлылау болды да, Homo sapiens көкке шапшығандай көрсеткішпен көбейе, өсіп-өне бастады. Б.з.д. 13000 жылдар шамасында адамдар жабайы өсімдіктермен қоректеніп, тағы жануарларды аулап жүрген кезде Палестинаның Иерихон шүра- ты дені сау, бәлкім, көңілі көтеріңкі жүз мүшеден тұратын көшпенді топтың ғана қарнын тойдыра алар еді. Б.з.д. 8500 жылдар шамасында, жабайы өсімдіктердің орнын бидай танабы басқан шақта, әлгі шүратты дала енді мың адамның әбден қиналған түлкіқүрсақ әрі дімкас тіршілі- гіне тірек болды. Түр эволюциясының табысы аштық пен аурудың бар-жоқтығымен емөс, оның ДНҚ-сын келесі ұрпақтың қайталау көрсеткішімен өлшене- ді. Компанияның табысы есепшотындағы доллардың мөлшерімен өл- шенетіні сияқты, түрдің эволюциялық табысы нақты ДНҚ-ны жалғасты- рушылар санымен бағаланды. ДНҚ жалғастырушылары қалмаса, онда шотында көк тиын қаржы қалмаған компанияның банкротқа ұшырағаны сияқты, түрдің де өлгені. Ал ДНҚ жалғастырушылары көп болса, бұл 79
Е К ІН Ш І БӨЛІМ түр үшін эволюция дұрыс бағытта болғаны. Осы турғыдан алганда, жүзден гөрі мың адам әрдайым жақсы. Аграрлық революцияның мәні де осында: нашар жағдайда өмір сүретін Homo sapiens өкілдерінің саны мейлінше көбейе түсуінде. Бірақ осынау эволюциялық есептемелерде жеке адамның шаруа- сы қанша? Сол бір геномды жалғастырушылар көбеюі үшін жеке адам өз түрмыс-тіршілігінің деңгейін неге төмендетуге тиіс? Мәселе, ешкім-
